Quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong cuốn sách “Quốc hội trong tiến trình đổi mới đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Nội dung cuốn sách gồm ba phần.

Phần thứ nhất: Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Phần này gồm 15 bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ; đổi mới tổ chức và hoạt động của một số thiết chế trong Nhà nước pháp quyền như Chính phủ, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước, chính quyền địa phương.

Phần thứ hai: Đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội. Phần này gồm 80 bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn, thư của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về chặng đường đổi mới và phát triển của Quốc hội Việt Nam; về những bước phát triển mới của hoạt động ngoại giao nghị viện; về đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động của đại biểu Quốc hội và bộ máy giúp việc của Quốc hội.

Phần thứ ba: Sự tin tưởng, ủng hộ, đồng thuận và tình cảm của cán bộ, nhân dân, bạn bè quốc tế đối với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Phần này tuyển chọn 57 ý kiến tiêu biểu của cán bộ, đảng viên, nhân sĩ, trí thức, đại biểu Quốc hội, cử tri cả nước và bạn bè quốc tế về sự lãnh đạo và chỉ đạo của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Qua các bài viết, bài phát biểu, chỉ đạo, trả lời phỏng vấn, thư... trên nhiều cương vị được tổng hợp trong Cuốn sách cho thấy rất rõ tư duy phản biện và logic, cách tiếp cận toàn diện với quan điểm biện chứng khách quan, sự am hiểu sâu sắc và tầm nhìn chiến lược của Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Một số quan điểm của Đồng chí Nguyễn Phú Trọng trong một số bài viết về xây dựng Nhà nước ta đã công bố cách đây gần 30 năm được hệ thống trong Cuốn sách này đến nay vẫn còn nguyên giá trị[1]. Hệ thống các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã được Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đúc kết, nêu ra trong phát biểu bế mạc Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII ngày 09/10/2022 như sau:[2]

Một là, kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; bảo đảm sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng và bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân, tính dân tộc của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nắm vững và xử lý tốt các mối quan hệ lớn giữa Ðảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm chủ; giữa Nhà nước, thị trường và xã hội; giữa thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa và tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị; phải đặt trong tổng thể công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Hai là, thực hiện nhất quán nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công rành mạch, phối hợp chặt chẽ, kiểm soát hiệu quả giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp chịu sự giám sát của Nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Ba là, đảm bảo yêu cầu thượng tôn Hiến pháp và pháp luật. Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật; đồng thời coi trọng giáo dục, nâng cao đạo đức xã hội chủ nghĩa; thể chế hóa kịp thời, đầy đủ và tổ chức thực hiện hiệu quả đường lối, chủ trương, nghị quyết của Ðảng. Con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước; tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Bốn là, bám sát thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại, kế thừa những thành tựu đã đạt được, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế phù hợp với Việt Nam; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế; bảo đảm cao nhất lợi ích của quốc gia - dân tộc, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và chế độ xã hội chủ nghĩa.

Năm là, bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ, liên thông giữa đổi mới lập pháp, cải cách hành chính, cải cách tư pháp; kết hợp hài hòa giữa kế thừa, ổn định với đổi mới, phát triển; tiến hành khẩn trương, nhất quán, có trọng tâm, trọng điểm, có lộ trình và bước đi vững chắc. Những vấn đề thực tiễn đòi hỏi, đã đủ rõ, chín muồi, được thực tiễn chứng minh là đúng, có sự thống nhất cao thì kiên quyết thực hiện; những vấn đề chưa đủ rõ, chưa chín, còn nhiều ý kiến khác nhau thì khẩn trương nghiên cứu, thí điểm thực hiện, tổng kết thực tiễn để làm rõ, từng bước hoàn thiện, mở rộng; những chủ trương đã thực hiện, nhưng thực tiễn khẳng định là không phù hợp thì nghiên cứu điều chỉnh, sửa đổi kịp thời. Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, kiên trì, hiệu quả.

Đồng chí Nguyễn Phú Trọng rất quan tâm công tác kiện toàn tổ chức bộ máy nhà nước. Từ 30 năm trước và hiện nay Đồng chí Nguyễn Phú Trọng luôn nhấn mạnh nhiệm vụ củng cố, giữ vững chính quyền, tăng cường sức mạnh của chính quyền về mọi mặt và coi đó là công việc có ý nghĩa sinh tử, hệ trọng.[3] Về xây dựng và kiện toàn bộ máy nhà nước ở nước ta hiện nay Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh trước mắt cần tập trung thực hiện một số chủ trương và nhiệm vụ quan trọng sau đây: 1) Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội; nâng cao hơn nữa chất lượng của công tác lập pháp; 2) Cải cách nền hành chính nhà nước; 3) Đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án và các cơ quan tư pháp; 4) Phát huy vai trò và quyền làm chủ của Nhân dân; 5) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước. Trong đó đặt trọng tâm vào việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và tổ chức thực hiện nghiêm pháp luật; cải cách nền hành chính nhà nước, nhằm xây dựng một nền hành chính trong sạch, có đủ năng lực, sử dụng đúng quyền lực và từng bước được hiện đại hoá để thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng; sự quản lý có hiệu lực và hiệu quả cao công việc của Nhà nước; phục vụ đắc lực đời sống Nhân dân, xây dựng nếp sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; thúc đẩy tiến trình đổi mới, phát triển, thực hiện bằng được mục tiêu: Dân giàu, Nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Các quan điểm về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam và định hướng yêu cầu, nội dung đổi mới tổ chức và hoạt động của các thiết chế trong Nhà nước pháp quyền ở nước ta trong các thời kỳ được hệ thống, tổng hợp trong Cuốn sách này là sự đúc kết lý luận, tổng kết sâu sắc thực tiễn xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam qua kết quả nghiên cứu dày công, tâm huyết, trách nhiệm của người cộng sản chân chính, người lãnh đạo hết lòng, hết sức phục vụ Nhân dân, phụng sự Tổ quốc. Cuốn sách “Quốc hội trong tiến trình đổi mới đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” của Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là tài liệu rất quý, rất giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn. Đọc cuốn sách sẽ giúp cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, nhân dân hiểu rõ hơn quan điểm, định hướng, nhiệm vụ và quyết tâm xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Đảng, của Nhà nước và Nhân dân ta. Hiện nay Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đang triển khai nhiều nhiệm vụ khoa học nghiên cứu về Chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về nhà nước pháp quyền, về thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa, về mối quan hệ giữa Đảng - Nhà nước và Nhân dân, về quyền con người, về đổi mới tổ chức và hoạt động của các thiết chế trong Nhà nước pháp quyền, về kiểm soát quyền lực nhà nước… Các bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong cuốn sách có giá trị tham khảo rất hữu ích. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đón nhận cuốn sách với sự trân trọng, cuốn hút và quan tâm sâu sắc.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách!