Cộng đồng ASEAN và tác động của cộng đồng đến thanh niên

CỘNG ĐỒNG ASEAN VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CỘNG ĐỒNG ĐẾN THANH NIÊN

Nguyễn Thu Hà

Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

1. Cộng đồng ASEAN

            Tháng 10 năm 2003 tại Tại Hội nghị cấp cao ASEAN 9 tại Bali, lãnh đạo các nước ASEAN quyết định xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2020 với 3 trụ cột chính về các lĩnh vực an ninh - quốc phòng, kinh tế và văn hóa - xã hội. Mục tiêu tổng quát của Cộng đồng ASEAN là đưa Hiệp hội trở thành “một nhóm hài hòa các dân tộc Đông Nam Á, gắn bó trong một cộng đồng các xã hội đùm bọc lẫn nhau”. Ba trụ cột của Cộng đồng ASEAN bao gồm Cộng đồng An ninh ASEAN (ASC), Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) và Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN (ASCC).

            Cộng đồng An ninh ASEAN, nhằm duy trì và tăng cường an ninh, hòa bình và ổn định, tăng khả năng của ASEAN, tự bảo đảm an ninh khu vực. Các quốc gia hợp tác kiến tạo một nền an ninh toàn diện ở khu vực, ứng phó với các thách thức phi truyền thống, như tội phạm xuyên quốc gia, khủng bố, ứng phó thiên tai khẩn cấp và hợp tác về an ninh hàng hải. ASEAN khẳng định không hướng tới hình thành liên minh quân sự ở khu vực, hoặc một khối phòng thủ chung; các nước thành viên có quyền tự do theo đuổi chính sách đối ngoại riêng cũng như bố trí phòng thủ riêng của mình.

            Cộng đồng kinh tế ASEAN nhằm đưa ASEAN trở thành một thị trường chung và cơ sở sản xuất thống nhất. AEC tập trung tạo dựng một khu vực kinh tế ASEAN ổn định, thịnh vượng và cạnh tranh cao, nơi có sự di chuyển tự do của hàng hóa, dịch vụ và đầu tư, di chuyển tự do hơn của các luồng vốn, phát triển kinh tế đồng đều và giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách chênh lệch về kinh tế - xã hội.

            Biện pháp chính mà ASEAN sẽ thực hiện là dỡ bỏ thuế quan và các hàng rào phi thuế quan; thuận lợi hóa thương mại, hài hòa hóa các tiêu chuẩn sản phẩm (hợp chuẩn) và quy chế, giải quyết nhanh chóng hơn các thủ tục hải quan và xuất nhập khẩu, hoàn chỉnh các quyắc về xuất xứ, tạo thuận lợi cho dịch vụ, đầu tư, tăng cường phát triển thị trường vốn ASEAN. Tuy vậy, AEC không có kế hoạch xây dựng một liên minh tiền tệ sử dụng đồng tiền chung như Liên minh châu Âu (EU).

            Công đồng Văn hóa – Xã hội ASEAN nhằm gắn bó chặt chẽ các nước Đông Nam Á trong một cộng đồng gắn kết, phát triển đồng đều, hòa hợp, với các “xã hội quan tâm và chia sẻ”. ASCC lấy con người làm trung tâm, tiến tới xây dựng một bản sắc chung, tăng mức sống và phúc lợi cho người dân.

            Quá trình hình thành

            Tháng 12/1997, nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày thành lập ASEAN, lãnh đạo các nước ASEAN đã thông qua văn kiện quan trọng Tầm nhìn ASEAN 2020, với mục tiêu tổng quát là đưa Hiệp hội trở thành “một nhóm hài hòa các dân tộc Đông Nam Á, gắn bó trong một cộng đồng các xã hội đùm bọc lẫn nhau”.

            Bước vào thế kỷ 21, ASEAN đứng trước những cơ hội phát triển mới nhưng phải đối phó với các thách thức lớn. Sự trỗi dậy của Trung Quốc và cạnh tranh quyền lực các nền kinh tế lớn ở Đông Nam Á, vấn đề Biển Đông và hàng loạt thách thức an ninh như xung đột tôn giáo, sắc tộc, buôn bán ma túy, vũ khí. Những khó khăn này khiến môi trường an ninh khu vực trở nên bấp bênh. Về kinh tế, nguy cơ tái bùng nổ khủng hoảng vẫn tiềm ẩn.

            Nhận thức được điều này, cựu tổng thống Philippines Gloria Macapagal khẳng định: “Trong một thế giới bất ổn về an ninh và biến đổi liên tục về kinh tế, từng nước riêng rẽ Đông Nam Á không thể phát triển, không thể có hòa bình, không thể hy vọng thịnh vượng, không thể có niềm tin vào tương lai trừ khi chúng ta sát cánh bên nhau, góp chung của cải, chia sẻ càng nhiều các mối quan tâm chung, tin tưởng lẫn nhau và ngày càng có tiếng nói chung trên các diễn đàn thế giới”. Tuyên bố này nhận được sự đồng tình và ủng hộ của các thành viên khác trong ASEAN.

            Tháng 10/2003, Lãnh đạo các nước ASEAN ký Tuyên bố Hòa hợp ASEAN II nhất trí đề ra mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2020. Tuy nhiên, để kịp thích ứng với những chuyển biến nhanh chóng và phức tạp của tình hình quốc tế và khu vực, lãnh đạo các nước ASEAN tháng 1/2007 đã quyết tâm đẩy nhanh tiến trình liên kết nội khối dựa trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN, nhất trí vì mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 (rút ngắn 5 năm so với quyết định ban đầu). Tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 27 tại Malaysia ngày 22/11, lãnh đạo các quốc gia đã ký kết Tuyên bố Kuala Lumpur 2015 về thành lập Cộng đồng ASEAN. Đây là thành tự to lớn của quá trình liên kết và hội nhập ASEAN trong gần nửa thế kỷ qua.  

2. Tác động của cộng đồng ASEAN đến thanh niên

1.1. Vai trò của thanh niên

            Thanh niên là một bộ phận rất quan trọng của xã hội, giữ vị trí và vai trò hàng đầu trong dựng nước và giữ nước. C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin đều coi thanh niên là một lực lượng cách mạng hùng hậu, có vai trò quan trọng trong cách mạng và xem xét vấn đề thanh niên luôn gắn bó với giai cấp công nhân và đảng tiên phong. C.Mác khẳng định: "Do những quy luật phát triển khách quan của xã hội, thanh niên bao giờ cũng giữ vai trò quan trọng trong việc kế thừa và phát triển những thành tựu của người đi trước".[1]

            Kế thừa những di sản tư tưởng của C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I.Lênin, Hồ Chí Minh đã phát triển sáng tạo các luận điểm mác-xít về vai trò thanh niên, phong trào thanh niên và xây dựng Đoàn TNCS ở Việt Nam. Gắn thanh niên với vận mệnh của dân tộc, Hồ Chí Minh, trong nhiều bài nói và viết của mình đã luận giải một cách thuyết phục rằng: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà... Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên".[2]

            Trong quá trình lãnh đạo Đảng ta luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò quan trọng của thanh niên và công tác thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VII) về công tác thanh niên trong thời kỳ đổi mới khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”. Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên” tiếp tục khẳng định: Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhận những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình. Đảng ta cũng khẳng định thanh niên là cánh tay phải của Đảng, là rường cột của nước nhà, thanh niên là đội quân xung kích của cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng và công tác thanh niên là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, là vấn đề sống còn của Đảng. Thành quả lao động sáng tạo của thanh niên đã góp phần rất lớn vào thành tựu của đất nước trong quá trình đổi mới.

1.2. Những tác động cộng đồng ASEAN đối với thanh niên

            Thời cơ đối với thanh niên

            Việc xây dựng cộng đồng ASEAN với những mục tiêu, chiến lược cụ thể sẽ có tác động không nhỏ đối với thanh niên nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng. Cộng đồng ASEAN xây dựng trên ba trụ cột chính là an ninh, kinh tế và văn hoá là một việc vô cùng thuận lợi với thanh niên để có thể phát huy khả năng của mình trên cả ba lĩnh vực này. Đây là cơ hội để cho mọi công dân, mọi doanh nghiệp có thể mở rộng sự giao lưu và tìm kiếm cơ hội phát triển ra thế giới. Đối với thanh niên thì điều này càng trở nên quan trọng hơn bởi tuổi trẻ luôn năng động, sáng tạo, nhiệt huyết, nhanh nhạy nên có nhiều hơn các cơ hội để giao lưu, học tập.     

            Mục tiêu của APSC là tăng cường an ninh, hòa bình và ổn định khu vực. Điều này sẽ giúp thanh niên nói chung và thanh niên Việt Nam nói riêng ý thức được việc phải bảo vệ Tổ quốc, khơi dậy được lòng yêu nước trong trái tim mỗi người thanh niên. Những người trẻ sẽ tự giác cùng nhau gìn giữ hoà bình ổn định không chỉ đất nước mình mà còn của toàn khu vực. Tháng 3/2016 tại thành phố Hồ Chí Minh, có 2.688 thanh niên (62,57%) đã viết đơn tình nguyện nhập ngũ; trong đó, hơn 40% thanh niên có trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp, tỷ lệ đảng viên đạt hơn 4,4% (đảng viên chính thức đạt hơn 2%) và thanh niên có sức khỏe loại 1, 2 đạt hơn 77%[3]. Cùng lúc đó, tại Hà Nội, hơn 4.500 công dân đủ tiêu chuẩn nhập ngũ, trong đó có gần 2.000 thanh niên tình nguyện viết đơn xin nhập ngũ[4]. Điều đó đã cho thấy, không chỉ tại các thanh phố lớn thanh niên Việt Nam đã và đang rất chủ độngtrong việc tham gia đảm bảo an ninh, hoà bình Tổ quốc.

Cộng đồng ASEAN sẽ giúp thanh niên thuận lợi hơn khi đi ra với thế giới. Các trường đại học trên cả nước sẽ có những chương trình đào tạo liên kết các sinh viên với nhau. Thanh niên sẽ có nhiều cơ hội học bổng để đi học nước ngoài, tiếp thu những kiến thức quốc tế để hướng đến một cộng đồng chung. Điều đó tất yếu dẫn đến yêu cầu phát triển ngoại ngữ và tin học. Đã có nhiều thanh niên học tập tốt, có khả năng sử dụng thành thạo ngoại ngữ, thậm chí có thanh niên thành thạo nhiều ngoại ngữ, kỹ năng tin học. Mới đây nhất là hình ảnh cô nữ sinh cấp ba Khánh Vy (Nghệ An) với khả năng nói trôi trảy ba ngoại ngữ, hay với chàng thanh niên Hoàng Khánh (1990) tại TP Hồ Chí Minh biết 8 ngoại ngữ. Khả năng sử dụng ngoại ngữ đã tạo cơ hội cho các bạn thanh niên tiếp cận với các tin tức, sách báo, tài liệu nước ngoài, giao tiếp được với người nước ngoài nhằm giao lưu, học hỏi văn hóa của các miền đất trên Thế giới và tiếp thu tri thức nhân loại. Khả năng tin học giúp các sinh viên tìm kiếm thông tin nhanh chóng, hỗ trợ hiệu quả cho học tập và làm việc. Cộng đồng ASEAN không những giúp cho thanh niên có thêm nhiều cơ hội mà còn là động lực thúc đẩy thanh niên không ngừng trau dồi và hoàn thiện bản thân.

Thách thức đối với thanh niên

Tạo ra nhiều cơ hội, song việc gia nhập Cộng đồng ASEAN sẽ đặt ra cho thanh niên Việt Nam nhiều thách thức lớn: đó là việc nâng cao trình độ của mỗi người thanh niên; đó là sự tác động của lối sống thực dụng, đó là việc làm thế nào để dung hòa được giữa truyền thống và hiện đại trong lối sống, nếp sống,... Rõ ràng, sự tụt hậu về trình độ học vấn đã làm cho cơ hội tìm kiếm việc làm của thanh niên khi tham gia cộng đồng ASEAN sẽ trở nên bấp bênh hơn ngay ở trong nước.

Thanh niên là lực lượng lao động lớn của xã hội và là nguồn lực quan trọng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hàng năm, có khoảng 1,2 - 1,6 triệu thanh niên bước vào tuổi lao động. Có thể nói, nguồn lực và tiềm lực của thanh niên là rất lớn. Tuy nhiên, tình trạng thất nghiệp và thiếu việc làm của thanh niên hiện nay ngày càng tăng. Tỷ lệ thanh niên trong độ tuổi lao động thiếu việc làm tăng từ 3% năm 2008 lên 5,6% năm 2009 và 4,1% năm 2010. Trong đó, khu vực thành thị là 2%, khu vực nông thôn là 4,9%. Tình trạng thất nghiệp cũng có xu hướng tăng mạnh, tập trung chủ yếu ở nhóm thanh niên đô thị. Tỷ lệ thanh niên thất nghiệp chiếm 4,2% năm 2008, 4,1% năm 2009 và tăng lên 5,2% năm 2010, trong đó ở khu vực đô thị là 7,8%, cao gần gấp hai lần khu vực nôngthôn (4,3%). Lực lượng lao động là thanh niên có trình độ trung cấp chuyên nghiệp tăng từ 4,1% năm 2008 lên 6,2% năm 2009 và 6,5% năm 2010; trình độ cao đẳng, đại học tăng nhanh từ 5,5% năm 2008 lên 7,8% năm 2009 và 8,7% năm 2010. Mỗi năm có từ 70 đến 80 nghìn sinh viên hệ cao đẳng và 143 đến 160 nghìn sinh viên đại học tốt nghiệp, bổ sung cho lực lượng lao động xã hội. Như vậy, lực lượng lao động là thanh niên được đào tạo ngày càng tăng lên, nhưng tỷ lệ vẫn rất thấp so với tổng số lao động thanh niên (chưa đến 10%). Thực trạng trên đặt ra nhiều thách thức, khó khăn cho thanh niên nếu tham gia cộng đồng ASEAN.

Mặt khác, với việc tham gia vào cộng đồng ASEAN sẽ đồng nghĩa với việc hỗ trợ ngày càng nhiều từ bên ngoài vào Việt Nam là một cơ hội tốt, nhưng nó cũng dẫn đến sự xáo trộn xã hội, đặc biệt là đối với thanh niên. Do phải vật lộn với cơ hội tìm kiếm việc làm, nhiều thanh niên đã di chuyển khỏi địa bàn cư trú của mình tới các khu vực đô thị và các khu công nghiệp. Điều đó đã làm cho việc tổ chức, quản lý thanh niên gặp khó khăn, thanh niên mất đi điều kiện được sinh hoạt trong tổ chức của chính mình - Đoàn Thanh niên, hoạt động của tổ chức thanh niên bị xáo trộn. Ở nhiều vùng quê hiện nay, hoạt động của tổ chức thanh niên đã gần như bị tê liệt vì không còn thanh niên, không còn đoàn viên. Đối với lực lượng thanh niên đã chuyển cư, do những sự khó khăn về nơi ở, thủ tục hành chính nên họ cũng không được tập hợp lại trong những tổ chức của Đoàn Thanh niên tại nơi họ làm việc. Rất ít thanh niên và đoàn viên tham dự hoạt động của tổ chức thanh niên trong các cơ sở sản xuất kinh doanh mặc dù họ còn đang trong độ tuổi. Hiện trạng này đã và đang làm cho vai trò của tổ chức thanh niên bị giảm sút, quyền, lợi ích và nghĩa vụ của thanh niên bị suy giảm nghiêm trọng.

Rõ ràng, việc tham gia cộng Đồng ASEAN sẽ tác động tới xã hội nói chung và thanh niên nói riêng. Sự tác động đó được thể hiện ở cả trong tư duy và hành động của giới trẻ. Đó là sự thay đổi nhận thức của thanh niên về đời sống xã hội, về giá trị của văn hóa, đạo đức, lối sống, về việc làm... Đó là sự tiếp thu về văn hoá nhưng chưa có sự chọn lọc kĩ lưỡng. Tuy vậy, trong quá trình hội nhập, đa số thanh niên có nhận thức đúng về sự cần thiết, mục đích và nội dung hội nhập quốc tế.

Bên cạnh đó, nhận thức của nhiều thanh niên về Cộng đồng ASEAN còn thiếu toàn diện và đơn giản. Có thể thấy, việc tham gia cộng đồng sẽ tác động tới đời sống của thanh niên, từ cách ứng xử trong giao tiếp; thẩm mỹ, nhu cầu âm nhạc, thể thao, giải trí đến tâm lý, mục tiêu, định hướng nghề, tìm kiếm việc làm... Do vậy, thanh niên Việt Nam, dù ở trong nước hay ngoài nước, dù ở nông thôn, miền núi hay thành thị đều đã, đang và sẽ chịu sự tác động ngày càng sâu sắc của cộng đồng. Một bộ phận thanh niên còn mơ hồ trong xác định mục đích của Cộng đồng ASEAN, chỉ thấy mặt tích cực mà chưa thấy hết được tiêu cực, thách thức. Một số thanh niên cho rằng cần hội nhập quốc tế bằng bất cứ giá nào; không chỉ hội nhập kinh tế mà còn cần hội nhập về văn hoá, tư tưởng và chính trị; họ dễ ngộ nhận, tôn thờ cuộc sống vật chất hay về tự do, dân chủ ở các nước khác. Lối sống, lối ứng xử ở một bộ phận thanh niên còn thiếu sự chọn lọc, thiếu chắt chiu những giá trị tích cực, đôi khi bắt chước một cách máy móc. Lối sống thực dụng, lối sống hưởng thụ, sùng ngoại và hướng ngoại thái quá của một bộ phận thanh niên đang có xu hướng lan toả trong giới trẻ. Một bộ phận thanh niên thiếu ý thức rèn luyện, non kém về nhận thức chính trị, chưa xác định được lý tưởng sống đúng đắn, thụ động, dễ bị lôi kéo xa rời định hướng XHCN, ca ngợi một chiều CNTB và các giá trị phương Tây; bản lĩnh và khả năng lựa chọn thông tin đúng đắn, các giá trị văn hoá đích thực trong một bộ phận thanh niên rất đáng lo ngại.

            Trước tác động của Cộng đồng ASEAN, “Năng lực hội nhập, kỹ năng xã hội của thanh niên ngày nay được nâng lên nhưng chưa đáp ứng được đòi hỏi của cộng đồng này; trong đó, thanh niên đang thiếu hụt cả về kiến thức lịch sử và văn hóa dân tộc cũng như kỹ năng, khả năng tư duy độc lập. Trước những diễn biến phức tạp của tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong khu vực và trên thế giới, một bộ phận thanh niên bản lĩnh chính trị non kém, dễ bị dao động về lập trường tư tưởng chính trị, có biểu hiện lệch lạc về giá trị đạo đức và lối sống, đề cao hưởng thụ, sống thực dụng, ích kỷ, cá nhân chủ nghĩa, thiếu trách nhiệm với cộng đồng”.

Như vậy, hội nhập quốc tế tạo ra nhiều cơ hội để phát triển nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức mà thanh niên phải vượt qua. Đây cũng là những vấn đề mà công tác thanh niên của Đảng và Nhà nước cần phải giải quyết trong thời gian tới.

1.3. Những vấn đề đặt ra cho công tác thanh niên trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Vận động thanh niên là một trong những nội dung công tác rất quan trọng của Đảng. Ngay từ khi mới thành lập, Đảng ta đã rất quan tâm đến công tác thanh niên. Trong quá trình lãnh đạo đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế, Đảng khẳng định: “công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng” .

Trong những năm qua, công tác thanh niên được đổi mới và đã đạt nhiều kết quả quan trọng. Sự góp mặt của thanh niên vào quá trình xây dựng đất nước ngày càng rõ rệt, đặc biệt là trên phương diện giáo dục đào tạo, rèn luyện cán bộ kế cận. Có thể nói đội ngũ cán bộ trong các cơ quan công quyền đã ngày càng được trẻ hóa, đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp cũng đã xuất hiện ngày càng nhiều những gương mặt trẻ sáng giá.

            Tuy nhiên, nhìn vào thực tế của công tác thanh niên trong bối cảnh ngày nay, cũng vẫn còn nhiều hạn chế, đó là: vẫn còn những chủ trương, chính sách, phong trào hay cuộc vận động không thích hợp với thanh niên, có chủ trương được xây dựng nhưng thiếu những điều tra, nghiên cứu khoa học đối với thanh niên một cách sâu sắc, toàn diện. Không ít hoạt động mang tính hình thức, không thiết thực giải quyết những vấn đề nóng bỏng của thanh niên; thiếu những chính sách nhất quán, đồng bộ và lâu dài ở tầm vĩ mô đối với công tác thanh niên. Mặc dù Chính phủ đã có một số chính sách nhằm bồi dưỡng và phát huy vai trò của thanh niên, nhưng vẫn là chính sách mang tính giải quyết tình thế, chưa mang tính hệ thống. Nhận thức của nhiều cấp ủy, chính quyền về công tác thanh niên chưa đầy đủ, coi công tác thanh niên là việc của Đảng, của Đoàn, do đó chưa tạo sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong việc bồi dưỡng và phát huy vai trò của thanh niên.

Đánh giá chung về những hạn chế, bất cập của công tác thanh niên, Hội nghị Trung ương bảy khoá X chỉ rõ: “Một số cấp uỷ đảng chưa quan tâm đúng mức lãnh đạo công tác thanh niên; việc đôn đốc, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên không thường xuyên, kịp thời; công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ trẻ chưa thực sự được coi trọng; chưa làm tốt công tác phát triển đảng trong thanh niên... Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhiều địa phương chưa phối hợp chặt chẽ, chưa tạo được sức mạnh tổng hợp trong công tác thanh niên”.

Từ những hạn chế và thách thức như vậy, công tác thanh niên trong thời gian tới cần được đổi mới theo hướng: Nâng cao nhận thức của cấp ủy đảng và cả hệ thống chính trị đối với công tác thanh niên. Công tác thanh niên phải thật sự là công tác của toàn Đảng, của mỗi một tổ chức đảng và đảng viên; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về chủ trương, đường lối, công tác cán bộ, kiểm tra và nêu gương sáng đảng viên trong công tác thanh niên; phát huy vai trò quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên, đẩy mạnh quá trình hoạch định chính sách, pháp luật liên quan đến thanh niên và công tác thanh niên; quan tâm đầu tư cho các chủ thể làm công tác thanh niên;... Muốn làm được điều đó, cần đổi mới hoạt động công tác thanh niên, cả về tổ chức, giáo dục, rèn luyện tư tưởng chính trị và phương thức tập hợp của tổ chức Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh để giáo dục, rèn luyện thanh niên thật sự là lực lượng xung kích trong thời đại mới có tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn, Đoàn thanh niên xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng. Tình hình thế giới diễn biến phức tạp, mau lẹ và khó lường đặt ra nhiều thách thức, khó khăn cho sự phát triển của đất nước, là những thách thức cơ bản đối với thanh niên Việt Nam hiện nay.

So với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, trình độ phát triển của nước ta đang ở mức thấp, kinh tế còn gặp nhiều khó khăn…chưa đủ khả năng, điều kiện để đáp ứng tốt các nhu cầu về việc làm, thu nhập, học tập, lập nghiệp của thanh niên. Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện  đại hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển nền kinh tế tri thức là cơ hội để thanh niên thể hiện tài năng, cống hiến cho đất nước. Nhưng yêu cầu, đòi hỏi của sự nghiệp này đang tạo ra nhiều thức đối với bộ phận thanh niên không có lý tưởng sống, trình độ học vấn thấp, năng lực chuyên môn yếu, thiếu sự sáng tạo.

Phát triển kinh tế thị trường là tất yếu khách quan đối với nước ta trong quá trình hội nhập và phát triển. Những thành tựu về phát triển kinh tế trong những năm qua đã chứng minh sự cần thiết phải tiếp tục phát triển mô hình kinh tế này ở Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phủ nhận những biểu hiện tiêu cực của kinh tế thị trường đang có xu hướng gia tăng, lan truyền trong đời sống xã hội đặc biệt là thế hệ trẻ, tác động sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm, lối sống của thanh niên.

Việt Nam muốn tránh khỏi nguy cơ bị biệt lập, tụt hậu, kém phát triển nên chúng ta luôn tích cực tham gia vào quá trình toàn cầu hóa. Tuy nhiên, Đảng ta cũng chỉ rõ: toàn cầu hóa là một xu thế khách quan…chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có mặt tích cực vừa có mặt tiêu cực, vừa có hợp tác vừa có đấu tranh. Vì vậy, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, dưới tác động của toàn cầu hóa những sản phẩm văn hóa đồi trụy, độc hại đang có nhiều thuận lợi để lan truyền nhanh chóng đến đạo đức, lối sống, nhân cách của thanh niên, tạo sức ép, gây nhiều khó khăn, phức tạp cho quá trình gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc trong giới trẻ. Thêm vào đó, các tệ nạn xã hội như ma túy, mại dâm, băng nhóm… đang có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp tác động xấu đến thanh niên.

Bối cảnh quốc tế và trong nước vừa có những thuận lợi vừa có những thách thức, khó khăn đối với thanh niên. Điều quan trọng là mỗi đoàn viên thanh niên phải cố gắng nỗ lực, rèn luyện, có bản lĩnh, năng lực, trình độ để chớp lấy thời cơ, vượt qua thách thức để khẳng đinh bản thân, tiếp tục cống hiến cho sự phát triển của đất nước, xứng đáng với niềm tin tưởng của Đảng, Nhà nước và dân tộc.