Tại hội thảo, ông Mai Thành Chung, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Nam, đại diện nhóm nghiên cứu, đã công bố kết quả khai quật tại hang đội 4, vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc.

Trong năm 2021-2022, Bảo tàng tỉnh Hà Nam đã phối hợp với Viện Khảo cổ học tổ chức điều tra, điền dã, khảo sát, đánh giá toàn diện hệ thống các di tích trên địa bàn tỉnh, bước đầu đã phát hiện và nhận diện trên 20 di tích, dấu tích có tiềm năng nghiên cứu đưa vào diện tổ chức thám sát, khai quật. Đặc biệt tại vùng lõi quần thể danh lam thắng cảnh Tam Chúc đã phát hiện 11 hang động, mái đá rất có giá trị về khảo cổ thuộc nền văn hóa Hòa Bình; Cồn Hến 1, Cồn Hến 2 thuộc văn hóa Đông Sơn và các hang động, mái đá, giếng Cacxto rất có giá trị về cảnh quan thiên nhiên, liên quan sự hình thành kiến tạo địa chất hàng triệu năm. Những phát hiện này rất quan trọng, được xem là chìa khóa cho công tác nghiên cứu, khai quật khảo cổ học, từng bước giải mã những bí ẩn về lịch sử văn hóa vùng đất Tam Chúc – Kim Bảng nói riêng và tỉnh Hà Nam nói chung trong diễn trình lịch sử dân tộc.

Trong cuộc khai quật lần thứ nhất hang đội 4 tại vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc, tại hố khai quật H1, các nhà khảo cổ đã phát hiện 3 mộ táng của trẻ em và người trưởng thành. Đây là dạng mộ cải táng và mộ song táng được chôn theo tư thế nằm co bó gối, có lịch sử cách ngày nay khoảng 10.000 năm. 

Bên cạnh đó, phát hiện di tích động vật bao gồm vỏ nhuyễn thể cùng với xương răng động vật được phát hiện với số lượng đáng kể qua diễn biến của các lớp đào. Đa số di cốt động vật phát hiện trong hố khai quật đều là các loài thú nhỏ. Đây được xem là nguồn thức ăn quan trọng của cư dân cổ trong quá khứ. Ngoài ra, loại hình công cụ đá tại hố khai quật không lớn nhưng các đặc điểm về loại hình và kỹ thuật cho thấy sưu tập hiện vật đá ở đây thuộc văn hóa Hòa Bình.

Ngoài ra, vào tháng 3, Viện Khảo cổ học, Bảo tàng Hà Nam và Công ty THHH Dịch vụ du lịch Tam Chúc phối hợp khảo sát tại Thung Na, thuộc tổ 8, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng. Tại hang Thung Na 1 và mái đá Thung Na 3 đã phát hiện các dấu tích cổ sinh thời tiền sử và văn hóa vật chất của giai đoạn sơ sử. Đó là những phát hiện về hóa thạch động vật và những hiện vật như nhiều mảnh gốm vặn thừng, màu nâu đỏ thuộc nền văn hóa Đông Sơn.

Nhóm khảo sát cũng phát hiện một di tích giai đoạn tiền sơ sử trên đỉnh núi Lò Vôi gần khu vực Tam Quan ngoại chùa Tam Chúc. Trên đỉnh núi phát hiện nhiều vỏ nhuyễn thể biển cùng với ốc suối chặt đít.

Đáng chú ý, tại vị trí đỉnh núi với diện tích rộng khoảng 60m2 đã phát hiện các mảnh miệng và mảnh thân của các đồ gốm nằm cùng với nhuyễn thể biển và nước ngọt.

Kết quả khảo sát cho thấy, khu vực này tồn tại nhiều di tích có niên đại cuối thế Pleistonece tới Holocene muộn. Điều đó cho thấy rằng, Kim Bảng trong quá khứ là một địa vực khá thuận lợi và được cư dân cổ sử dụng và cư trú qua nhiều thời kỳ.

PV