Tham dự buổi Lễ có: GS.TS. Võ Khánh Vinh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Ông Nguyễn Thiện, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Tĩnh; Ông Bùi Đức Hạnh, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Tĩnh; Ông Trịnh Quốc Khánh, Phó chủ tịch Hội Hữu nghị Việt – Nga; Đại diện lãnh đạo Bộ Giáo dục; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Liên hiệp các tổ chức Hữu nghị Việt Nam; Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam; Viện Tiếng Nga mang tên Puskin; Hội Kiều học Việt Nam; Sở Văn hóa Hà Nội; Thư viện Quốc gia, Thư viện Hà Nội. Đặc biệt có sự hiện diện của TS. Nguyễn Huy Hoàng, Chủ biên dịch và hiệu đính; Nhà thơ – dịch giả Vasili Popov; Ông Hoàng Văn Vinh, Chủ tịch Hội Người Việt Nam tại tỉnh Xvetlov Liên bang Nga - nhà tài trợ dịch…
Truyện Kiều, một kiệt tác của Nguyễn Du, đã được dịch ra tiếng Pháp từ cuối thế kỷ XIX. Cho đến nay, đã có tới trên ba mươi bản dịch Truyện Kiều ra hơn hai mươi thứ tiếng khác nhau như Pháp, Anh, Nhật, Trung, Nga, Hàn Quốc, Hungari, Ba Lan, Tiệp Khắc, Phần Lan, Ả Rập, Đức, Bungari, Rumani, Tây Ban Nha, Mông cổ... Việc dịch và xuất bản bản dịch tiếng Nga thi phẩm Truyện Kiều là niềm mong mỏi củạ nhiều thế hệ dịch giả tiếng Nga say mê Truyện Kiều nói riêng, các nhà Việt Nam học nói chung. Với nỗ lực phi thường, sau hai năm, tác phẩm Truyện Kiều, với dày đặc các điển tích, điển cố, với nhiều câu thơ mang đậm phong vị thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam, và đặc biệt, với một nghệ thuật thơ bậc thầy (trong đó phải kể đến nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ, nhạc điệu, hình ảnh, hình tượng, biểu tượng) đã được chuyển tải sang tiếng Nga, được xuất bản và đến tay độc giả Việt Nam.
 |
|
|
|
 |
Đây là một là công trình tập thể của nhóm dịch giả Việt - Nga, trong nhiều năm qua đã tham gia các chương trình trao đổi, truyền bá văn hóa Nga - Việt gồm những nhà Việt Nam học, Nga học. TS Nguyễn Huy Hoàng, nhà thơ, tác giả của nhiều cuốn sách, là người phụ trách dự án, ông cũng là người tổ chức việc dịch thuật và tham gia hiệu đính sách. Dịch nghĩa văn xuôi là dịch giả Vũ Thế Khôi, một trong những chuyên gia văn học và ngôn ngữ tiếng Nga hàng đầu ở Việt Nam. Người dịch văn bản thơ tiếng Nga là Vasili Popov, một nhà thơ trẻ nhưng đã thành danh. Phần hiệu đính và dịch thuật do dịch giả Đoàn Tử Huyến và nhà Việt Nam học người Nga - Phó giáo sư Ngôn ngữ học - Anatoli Sokolov phụ trách.
Phát biểu tại buổi lễ, GS.TS. Võ Khánh Vinh khẳng định, năm 2015 là một năm có rất nhiều ngày lễ trọng đại của đất nước Việt Nam, trong đó sự kiện Văn hóa Kỷ niệm 250 năm ngày sinh của Đại thi hào Nguyễn Du. Tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du là một kiệt tác bất tử của dân tộc Việt Nam; góp phần hoàn thiện và cách tân tiếng Việt, làm cho tiếng Việt đạt sự trong sáng, chuẩn mực, mặc dù hơn hai thế kỷ trôi qua vẫn trong sáng và hiện đại. Truyện Kiều nhiều năm qua đã được đưa vào giảng dạy, nghiên cứu tại các trường đại học và các trung tâm văn hóa phương Đông tại Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay. Hai bản dịch Truyện Kiều đã có nhưng do nhiều lý do khách nhau nên vẫn chưa được hoàn chỉnh. Bản dịch Truyện Kiều của các nhóm dịch giả Việt Nam và Nga lần này là một công trình tâm huyết, là nhịp cầu văn hóa giữa Liên bang Nga và Việt Nam, giúp bạn đọc và nhân dân Nga hiểu hơn về đất nước, con người và tâm hồn Việt Nam.
 |
|
|
|
 |
TS. Nguyễn Huy Hoàng, Chủ biên bản dịch Truyện Kiều sang tiếng Nga khẳng định, đây là niềm vui lớn của giới nghiên cứu văn học Việt Nam, giới nghiên cứu văn học Nga, là mong mỏi của nhiều thế hệ dịch giả tiếng Nga say mê Truyện Kiều và các nhà Việt Nam học. Năng lượng của Truyện Kiều để lại vô cùng lớn, giá trị nhân văn mãi mãi đồng hành cùng đất nước Việt Nam.
Để giúp độc giả Nga đủ các lứa tuổi, các tầng lớp xã hội và học vấn khác nhau bước đầu tiếp xúc với tác phẩm Truyện Kiều, “Lời nói đầu” của bản dịch đã khái quát về thân thế, sự nghiệp của nhà thơ Nguyễn Du trong bối cảnh xã hội Việt Nam thế kỷ XVII - XVIII. Phần tóm tắt Truyện Kiều cũng được viết một cách chọn lọc, tương đối chi tiết theo tiến trình diễn biến của cốt truyện. Sau đó là sự phân tích ngắn gọn, làm nổi bật Truyện Kiều - tác phẩm mang tính hiện thực và nhân đạo cao cả; là bộ tiểu thuyết bằng thơ được coi là một bộ bách khoa toàn thư về xã hội Việt Nam trong quá khứ.
TS. Nguyễn Huy Hoàng cũng nhấn mạnh, bản dịch Truyện Kiều không phải là quyển sách tra cứu nên nhóm biên dịch không có kỳ vọng chú thích toàn bộ mà cố gắng diễn giải ngay trong từng câu thơ, giúp các độc giả nắm bắt được ý nghĩa nội dung. Do vậy nên số câu thơ trong bản dịch tiếng Nga không tương đương với văn bản gốc Việt; việc đánh số các câu thơ trong bản tiếng Nga chỉ là nhằm giúp người đọc theo dõi nội dung của truyện thơ.
|
|
Dịch giả Vasili Popov cho biết thêm, với các tác phẩm văn học thông thường, việc dịch thuật chỉ phải vượt qua rào cản ngôn ngữ là chủ yếu nhưng đối với Truyện Kiều, một tác phẩm đặc biệt, phải vượt qua những kiến thức tổng hợp về ngôn ngữ, thành ngữ, tục ngữ, phương ngữ, điển cố và các danh xưng của trên 200 năm về trước. Điều quan trọng nhất không phải là giải mã, chuyển nghĩa thông thường mà mục đích cuối cùng phải đạt tới là làm sao để có một bản dịch nghĩa sát với nguyên bản, một bản dịch thơ hoàn chỉnh, chuyển tải được trọn vẹn nội dung và không làm mất đi vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm. Nhóm biên dịch không có kỳ vọng chú thích toàn bộ mà cố gắng diễn giải ngay trong từng câu thơ, giúp các độc giả nắm bắt được ý nghĩa nội dung. Nhóm cũng thực hiện việc đánh số các câu thơ trong bản tiếng Nga nhằm giúp người đọc theo dõi nội dung của truyện thơ.
|
|
|
|
|
 |
Chủ tịch Hội hữu nghị Nga - Việt, ngài Vladimir Buianov hy vọng không chỉ có Truyện Kiều mà tiếp sau sẽ có nhiều tác phẩm văn học khác của Việt Nam được dịch ra tiếng Nga. Truyện Kiều là tác phẩm gắn liền với lịch sử của 2 nước liên quan đến cuộc đấu tranh chính nghĩa vì độc lập dân tộc. Tác phẩm có ý nghĩa với giới trẻ ngày nay trong việc nhìn nhận, lựa chọn để tìm ra con đường độc lập tự chủ cho đất nước. Truyện Kiều phiên bản tiếng Nga có vai trò đặc biệt quan trọng đối với những người nghiên cứu văn học.
Bản dịch tiếng Nga kiệt tác Truyện Kiều được ra mắt có ý nghĩa không chỉ nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh của Đại thi hào Nguyễn Du, mà còn đối với dấu mốc 65 năm thiết lập quan hệ giữa hai nước Việt Nam - Liên Xô trước đây và Liên bang Nga hiện nay./.
Nguyễn Thu Hà
