Trong những năm gần đây, công tác tham vấn tâm lý học đường cho học sinh, sinh viên trong trường học được các cơ quan quản lý và xã hội đặc biệt quan tâm, nhất là sau Đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, nhiều học sinh phổ thông đã gặp những vấn đề tâm lý như căng thẳng, lo âu, rối loạn hành vi… nhưng chưa được hỗ trợ, tư vấn một cách kịp thời và thỏa đáng. Không chỉ có học sinh/ sinh viên, giáo viên/ giảng viên cũng gặp những khó khăn tâm lý nhất định như áp lực/ kiệt sức nghề nghiệp… nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Do vậy, hoạt động hỗ trợ tâm lý trong trường học ngày càng được chú trọng, nhất là các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho gia đình, cộng đồng và xã hội về những vấn đề tâm lý trong trường học.
Được sự đồng ý của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Tâm lý học tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề “Những vấn đề tâm lý học đường” vào ngày 3/11/2023 vừa qua tại trụ sở số 1 Liễu Giai, Ba Đình, Hà Nội. Hội thảo góp phần làm rõ thực trạng và những yếu tố ảnh hưởng đến vấn đề tâm lý tại trường học hiện nay, các mô hình tham vấn học đường và các vấn đề đặt ra. Các chủ đề chính của Hội thảo tập trung làm rõ những vấn đề sức khỏe tâm thần của học sinh, sinh viên và giáo viên; những vấn đề tâm lý và xã hội như sự kỳ thị, bạo lực học đường, áp lực đổi mớ chương trình giáo dục phổ thương, khó khăn về giao tiếp, ứng xử trong trường học; các mô hình trợ giúp, tham vấn, tư vấn trị liệu tâm lý trong trường học và những giải pháp hướng tới xây dựng trường học hạnh phúc…
Ban Tổ chức Hội thảo đã lựa chọn 34 bài viết được đánh giá cao về chất lượng để đưa vào kỷ yếu. Nhiều bài viết đã đi sâu đánh giá thực trạng sức khỏe tâm thần, những vấn đề tâm lý học đường tại Việt Nam hiện nay và những vấn đề tâm lý học đường đang được quan tâm trên thế giới và trong khu vực. Các tác giả tham gia gửi bài đến từ nhiều cơ sở đào tạo, viện nghiên cứu, bệnh viện ở nhiều địa phương của Việt Nam và trong đó có 5 học giả quốc tế đến từ Ba Lan, Mỹ, Pháp, Philippine.
Cuốn kỷ yếu được phân chia làm 4 phần như sau:
1- Sức khỏe tâm thần: Các tác giả đã tiến hành phân tích tổng quan nghiên cứu về mối quan hệ giữa cảm nhận hạnh phúc với giá trị sống- kỹ năng sống ở học sinh phổ thông; mối quan hệ giữa năng lực sức khỏe tâm thần và các yếu tố bảo vệ sức khỏe tâm thần ở học sinh trung học phổ thông; sức khỏe tâm thần của sinh viên các trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh sau nhiễm Covid-19; thực trạng sức khỏe tâm thần và một số yếu tố liên quan của học sinh trung học cơ sở thành phố thanh hóa; nhận thức của giáo viên và nhà quản lý giáo dục về rối loạn tính toán; rối loạn tâm thể ở thanh thiếu niên; thực trạng rối nhiễu tâm lý ở học sinh trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Nẵng; Các yếu tố tác động đến sự hài lòng trong công việc của viên chức, người lao động tại Học viện cán bộ thành phố Hồ Chí Minh.
2- Các vấn đề học tập và giáo dục, bao gồm các bài viết về định hướng giá trị nhân cách trong gia đình người Việt và giáo dục nhân cách trong trường học; ảnh hưởng của phong cách giáo dục của giáo viên chủ nhiệm tới lòng biết ơn của học sinh trung học cơ sở; nhận thức của học sinh trung học phổ thông về xâm hại tình dục; sự sẵn sàng về nhận thức với đổi mới giáo dục của giáo viên phổ thông- tương đồng và khác biệt; sự sẵn sàng về mặt cảm xúc với đổi mới giáo dục của giáo viên phổ thông- các chiều cạnh so sánh; thực trạng công tác đào tạo tâm lý học ở Việt Nam hiện nay.
3- Các vấn đề tâm lý xã hội, các tác giả hướng tới trình bày đến nội dung về áp lực đồng trang lứa của sinh viên trên địa bàn thành phố Hà Nội; Kiến thức phòng tránh thai và một số yếu tố liên quan của sinh viên năm thứ nhất- Nghiên cứu trường hợp tại Trường Cao đẳng y tế Thanh Hóa; chuẩn mực giới và khả năng tiếp cận giáo dục của trẻ em gái vị thành niên dân tộc thiểu số; định hướng cá nhân- định hướng tập thể nhìn từ một số nghiên cứu về gia đình và giáo dục gia đình; các yếu tố tác động đến trải nghiệm rủi ro trên mạng của học sinh phổ thông ở khu vực miền núi phía Bắc; thực trạng ứng phó với khó khăn tâm lý trong thực hành chủ nhiệm lớp của sinh viên sư phạm; biểu hiện hình ảnh bản thân của sinh viên ngành tâm lý học tại thành phố Hồ Chí Minh.
4- Công tác hỗ trợ tâm lý học đường, bao gồm các bài viết phân tích về vai trò cố vấn của giáo viên trong hoạt động tham vấn hoc đường tại trường trung học phổ thông Olympia; áp dụng liệu pháp chấp nhận và cam kết tập trung (FACT) trong can thiệp một ca tự tử- vai trò của sự thấu cảm; các biện pháp phát triển năng lực cảm xúc- xã hội cho học sinh trung học cơ sở; nhu cầu tham vấn tâm lý của sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Thủy Lợi; 7 nguyên tắc về tính kỷ luật tích cực trong khuôn mẫu trường học Hạnh phúc của UNESCO và định hướng tiếp cận cho các cơ sở giáo dục Đại học Việt Nam.
Nhân dịp này, Viện Tâm lý học trân trọng cảm ơn các cơ quan, tổ chức, cá nhân đã quan tâm gửi bài và tới tham dự Hội thảo. Đây là một dịp quan trọng để các nhà tâm lý học và các nhà quản lý, các chuyên gia quốc tế và Việt Nam cùng ngồi lại với nhau để phân tích, đánh giá những vấn đề tâm lý học đường hiện nay và những giải pháo nhằm hỗ trợ tư vấn, tham vấn xây dựng các mô hình hỗ trợ tâm lý học đường cho học sinh, sinh viên và giáo viên trong các trường học.
Viện Tâm lý học đặc biệt cảm ơn các nhà khoa học đã dành thời gian viết bài, chia sẻ ý kiến và tham gia Hội thảo. Các bài viết, ý kiến chia sẻ tại Hội thảo là những tri thức tâm lý học đường quý giá, cung cấp thêm kiến thức, kinh nghiệm cho các nhà nghiên cứu, học giả trong nước và nước ngoài về chủ đề này. Trân trọng cảm ơn tập thể cán bộ Viện Tâm lý học đã đóng góp nhiều công sức cho các hoạt động tổ chức, phản biện, biên tập kỷ yếu. Cảm ơn Nhà xuất bản KHXH đã tạo mọi điều kiện để hoàn thành xuất bản kỷ yếu.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!
Nguyễn Thu Trang
Khoa học xã hội
