Dự buổi làm việc cùng Chủ tịch Viện Hàn lâm Lê Văn Lợi còn có TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; ThS. Nguyễn Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Đảng uỷ Viện Hàn lâm; PGS.TS. Phạm Tất Thắng, Trưởng ban Ban Tổ chức – Cán bộ; ThS. Nguyễn Mạnh Quân, Trưởng ban Ban Tài chính và Quản lý khoa học; TS. Trần Đình Hưng, Phó Trưởng ban Ban Hợp tác quốc tế; TS. Lê Nam Trung, Chánh Văn phòng Viện Hàn lâm,…

Về phía Viện Văn học (Viện) có TS. Nguyễn Huy Bỉnh, Phó Viện trưởng phụ trách; TS. Nguyễn Thị Thanh Nga, Phó Viện trưởng cùng sự có mặt của toàn thể viên chức và người lao động của Viện Văn học.

Báo cáo công tác của đơn vị tại buổi làm việc, TS. Nguyễn Huy Bỉnh cho biết: Viện Văn học có tiền thân là tổ Văn học trong Ban Nghiên cứu Lịch Sử, Địa lý và Văn học, được thành lập từ năm 1953; đến năm 1960, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định thành lập. Trải qua hơn 70 năm phát triển, Viện Văn học hiện là nơi quy tụ nhiều học giả lớn, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của nền văn học và văn hóa dân tộc. Viện đã xuất bản hơn 1000 công trình khoa học có giá trị, vinh dự nhận nhiều phần thưởng cao quý của Nhà nước về văn học, nghệ thuật: Huân chương lao động hạng Nhất năm 1985; Huân chương Lao động Độc Lập hạng Nhất năm 1999; 8 nhà khoa học của Viện Văn học vinh dự được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật; 13 nhà khoa học của Viện Văn học vinh dự được nhận giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Hiện nay, Viện Văn học có tổng số 40 viên chức và người lao động, trong đó có 01 phó giáo sư, 19 tiến sĩ, 15 thạc sĩ, 03 cử nhân, còn lại là lao động khác. Trong hoạt động quản lý, điều hành, cấp uỷ và lãnh đạo Viện Văn học đã lãnh đạo, chỉ đạo các phòng, đoàn thể thuộc Viện thực hiện các hoạt động chuyên môn với tinh thần trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, đẩy mạnh triển khai toàn diện các mặt công tác, khắc phục khó khăn, công khai, minh bạch các hoạt động. Xác định rõ mục tiêu, nội dung nhiệm vụ cụ thể của từng giai đoạn ngắn, trung và dài hạn. Về công tác quy hoạch, kiện toàn lãnh đạo các cấp được thực hiện theo đúng chủ trương của Viện Hàn lâm; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Trong năm 2025, Viện thực hiện 01 đề tài Nafosted do PGS.TS. Phạm Phương Chi làm chủ nhiệm; triển khai 05 nhiệm vụ cấp bộ (thực hiện trong giai đoạn 2025-2026) về hoạt động tổng kết 40 năm Đổi mới Văn học từ năm 1986 đến nay. Các nhiệm vụ khoa học đều được Viện triển khai theo đúng kế hoạch, đảm bảo tiến độ giải ngân. Hiện nay, Viện có 02 nhiệm vụ đột xuất đã được cấp bổ sung kinh phí, 02 nhiệm vụ khoa học độc lập (thực hiện trong năm 2026-2027) đang chờ xét duyệt; thực hiện 14 nhiệm vụ cấp cơ sở đảm bảo đúng tiến độ phê duyệt,…

Hoạt động hợp tác với các đơn vị nghiên cứu trong và ngoài nước được đẩy mạnh; Công tác Tạp chí được thực hiện nghiêm túc, khẩn trương, số lượng các báo cáo khoa học được công bố ngày càng được nâng cao về chất lượng và số lượng với 50 bài báo khoa học trong nước và nước ngoài, trên 60 tham luận do viên chức của Viện thực hiện khi tham gia các diễn đàn học thuật, xuất bản được 8 chuyên luận khoa học, 20 công trình nghiên cứu chung đã được xuất bản thành sách.

Công tác Đảng được quan tâm đặc biệt với sự kiện toàn về cấp uỷ, Chi uỷ Viện đã phối hợp chặt chẽ với lãnh đạo Viện, viên chức và người lao động thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương lao động, tạo môi trường làm việc dân chủ, minh bạch, giải quyết được nhiều khó khăn, tồn động, từng bước hình thành khối đại đoàn kết nội bộ, đưa Viện Văn học ngày càng đạt nhiều bước tiến rõ rệt hơn trong các mặt công tác.

Tại buổi làm việc, viên chức và người lao động của Viện Văn học đã thẳng thắn trao đổi, đóng góp nhiều ý kiến với lãnh đạo Viện Hàn lâm và các Ban chức năng. Trong đó đáng lưu ý nhất là các trao đổi về vấn đề sụt giảm nguồn nhân lực (do đến tuổi nghỉ hưu, do chuyển công tác…) đã ảnh hưởng rất lớn đế chất lượng các nghiên cứu; Các công bố khoa học chủ yếu tập trung vào các ấn phẩm trong nước, chưa có nhiều công bố quốc tế đã ảnh hưởng đến chất lượng khoa học của tạp chí; Số lượng thực hiện các nhiệm vụ khoa học ít, nhỏ về quy mô, kinh phí đầu tư hạn chế đã ảnh hưởng không nhỏ đến vai trò của Viện Văn học cũng như thu nhập, đời sống của người lao động, là nguyên nhân chính của tình trạng chảy máu chất xám, thiếu hụt nguồn nhân lực nghiên cứu của Viện hiện nay…

Ngoài ra, vấn đề chưa ổn định về trụ sở làm việc cũng là một trong những khó khăn rất lớn mà Viện Văn học đang phải đối mặt giải quyết.

Bên cạnh đó, các đại biểu tham dự cũng dành thời gian quan tâm đến định hướng của lãnh đạo Viện Hàn lâm trong việc hỗ trợ đơn vị triển khai công tác giữ điểm khoa học cho Tạp chí, hoạt động của Trang thông tin tử thành viên; tính ổn định trong vận hành của hệ thống email nội bộ, cơ chế triển khai độc lập các nhiệm vụ nghiên cứu lớn, trọng điểm cấp Bộ…

Tại buổi làm việc, đại diện Ban Tổ chức cán bộ, Ban Tài Chính và Quản lý khoa học, Văn phòng Viện Hàn lâm đã trực tiếp trả lời, trao đổi từng nội dung thảo luận. Nhiều kiến nghị đề xuất của Viện Văn học đã được đại diện các đơn vị chức năng, ghi nhận đưa vào kế hoạch xem xét, giải quyết trong thời gian tới.

Sau khi nghe các ý kiến thảo luận, Phó Chủ tịch Đặng Xuân Thanh, Lãnh đạo Viện Hàn lâm phụ trách đơn vị đã biểu dương những nỗ lực, thành tựu của tập thể Viện Văn học trong thời gian qua; Nhấn mạnh vai trò của cấp uỷ, Chi bộ, lãnh đạo Viện Văn học trong việc xây dựng khối đại đoàn kết nội bộ; chúc mừng những bước tiến mới và quyết tâm của Viện Văn học trong ngắn, trung, dài hạn và cho rằng Viện Văn học cần phải có những bước đi cụ thể hơn nhằm khẳng định vị thế của một trong những đơn vị nòng cốt, có tuổi đời lớn nhất trong hệ thống các đơn vị nghiên cứu cơ bản của Viện Hàn lâm; yêu cầu tập thể Viện Văn học chủ động, trách nhiệm phát huy tối đa sức mạnh tập thể trong việc định vị vị thế, uy tín và vai trò của Viện Văn học trong hệ thống các đơn vị nghiên cứu chuyên ngành thuộc Viện Hàn lâm trong giai đoạn tới.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, GS.TS. Lê Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm ghi nhận và biểu dương những thành tựu nghiên cứu đã đạt được của Viện trong thời gian qua. Chủ tịch đề nghị Viện Văn học tiếp tục thúc đẩy các định hướng nghiên cứu theo hướng tổng thể thông qua việc xây dựng chiến lược phát triển Viện, giai đoạn 2026-2035 tầm nhìn 2045, bám sát vào các chương trình hành động theo Nghị quyết Đảng bộ Viện Hàn lâm và Nghị quyết của Chi bộ; đẩy mạnh công tác phát triển đảng, công tác quy hoạch, có lộ trình phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chất lượng các nghiên cứu theo hướng bám sát thực tiễn và các Nghị quyết của Đảng, Nhà nước trong giai đoạn chuyển đổi số hiện nay.

Chủ tịch Lê Văn Lợi cho rằng để tối đa hóa vai trò chiến lược của Viện Văn học trong bối cảnh mới, các nghiên cứu cần có sự chuyển dịch mạnh mẽ, tập trung vào trọng tâm, trọng điểm thay vì dàn trải. Phương hướng này đòi hỏi các công trình khoa học phải bám sát và cụ thể hóa các định hướng văn hóa được đề ra trong Nghị quyết Đại hội Đảng qua từng thời kỳ, đặc biệt là việc xây dựng và hoàn thiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam mới.

Nghiên cứu văn học, thông qua việc giải mã các giá trị lịch sử và hiện đại, sẽ cung cấp cơ sở lý luận và nguồn lực mềm để phục vụ trực tiếp các mục tiêu phát triển bền vững quốc gia, đảm bảo rằng tri thức văn học không chỉ là sự chiêm nghiệm mà còn là nền tảng tinh thần vững chắc cho sự phát triển kinh tế - xã hội lâu dài của đất nước. Đây là bước đi chiến lược nhằm khẳng định và tăng cường vai trò tiên phong của Viện Văn học trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, văn học dân tộc./.