Đại tướng Chu Huy Mân tên thật là Chu Văn Điều, sinh ngày 17/3/1913 trong một gia đình nông dân nghèo tại xã Yên Lưu, tổng Yên Trường, phủ Hưng Nguyên (nay là xã Hưng Hòa, TP. Vinh, tỉnh Nghệ An). Ông là một người sớm giác ngộ Cách mạng, vào năm 1929 khi chỉ mới 16 tuổi, ông đã thoát ly hoạt động tích cực trong phong trào yêu nước. Đến năm 1930, ông tham gia phong trào Xô Viết Nghệ - Tĩnh, gia nhập Đội Tự vệ Đỏ - một trong đội quân tiền thân Quân đội nhân dân Việt Nam. Cuối năm 1930, ông được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.

Tuy tuổi đời còn trẻ nhưng có năng lực, có uy tín nên ông đã được bầu làm Bí thư Chi bộ xã, rồi Bí thư Huyện ủy Hưng Nguyên. Là một cán bộ trẻ, được tổ chức và nhân dân tin cậy, lập trường kiên định, không đội trời chung với kẻ thù, ông luôn bị bọn thực dân Pháp và tay sai ráo riết truy lùng. Năm 24 tuổi ông bị bắt, bị kết án khổ sai, đày đi biệt xứ trong các nhà tù đế quốc. Đầu năm 1943, ông vượt ngục về huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam tìm cách bắt liên lạc với cơ sở cách mạng. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thành công, Chu Huy Mân được phân công làm Phó Bí thư tỉnh ủy Quảng Nam. Ông có công lớn trong phát triển lực lượng Cách mạng ở địa phương, xây dựng và bảo vệ chính quyền nhân dân non trẻ.    

Cuối năm 1945, ông được Trung ương Đảng điều ra Huế giữ chức Chủ tịch Ủy ban Quân chính khu C gồm 4 tỉnh: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam; chính trị viên Mặt trận đường 9 Đông Hà - Xa Vẳn Na Khệt. Cuối năm 1946, ông được điều ra làm Trưởng Ban Kiểm tra xây dựng Đảng Quân khu ủy Việt Bắc, rồi lần lượt giữ các chức vụ Trung đoàn trưởng Trung đoàn 72, Trung đoàn 74 Cao Bằng, Chính ủy Trung đoàn 174 Cao - Bắc - Lạng.

Tháng 5/1951, ông được giao làm Phó Chính ủy, rồi Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Đại đoàn 316 lãnh đạo Đại đoàn tham gia nhiều chiến dịch lớn. Đặc biệt, ngày 13/3/1954, Đại đoàn 316 đánh trận mở đầu chiến dịch Điện Biên Phủ, tiêu diệt cứ điểm Him Lam, tham gia trận đánh cuối cùng bắt tướng Đờ Cát.

Từ năm 1954 đến năm 1960, ông được 2 lần Đảng, Hồ Chủ tịch giao nhiêm vụ làm Đoàn trưởng kiêm Bí thử Đảng ủy Đoàn chuyên gia quân sự Việt Nam tại nước bạn Lào, ông góp phần quan trọng giúp Cách mạng Lào không ngừng phát triển.

Trong 2 năm 1958 - 1959, ông lần lượt giữ các chức Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Quân khu 4, rồi Chỉnh ủy, Bí thư Đảng ủy Quân khu Tây Bắc. Năm 1961 trở lại làm Chính ủy, Bí thư Đảng ủy, kiêm Tư lệnh Quân khu 4.

Tháng 9/1963, ông được Trung ương Đảng điều vào chiến trường Khu 5 lần lượt giữ các chức vụ: Trưởng đoàn kiểm tra Quân ủy Trung ương nghiên cứu phong trào Cách mạng của Quân khu 5, Phó Bí thư Khu ủy, rồi Chính ủy, Bí thư khu ủy Quân khu 5. Ông đã chỉ đạo lực lượng vũ trang Quân khu 5 đánh thắng thiết xa của địch trong lúc thiếu vũ khí chống tăng, bắn rơi máy bay bằng súng trường và trung liên.

Tháng 8/1965, ông được giao Tư lệnh kiêm Chính ủy, Bí thư Đảng ủy Mặt trận B3 - Tây Nguyên. Tháng 9/1965, Mỹ đưa lực lượng lên Tây Nguyên để chốt chặn địa bàn chiến lược quan trọng. Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên đứng đầu là ông Chu Huy Mân đã quyết định không mở chiến dịch giải phóng Bắc Tây Nguyên nữa mà mở chiến dịch Plâyme - Ia Đrăng. Trong chiến dịch mùa Xuân năm 1975, Chu Huy Mân là Chính ủy chiến dịch giải phóng Đà Nẵng và một số đảo.

Tháng 3/1977, ông được điều về làm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam, Phó Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương.

Đại tướng Chu Huy Mân là một vị tướng thể hiện xuất sắc bản lĩnh, tài năng trong lãnh đạo, chỉ huy bộ đội. Lấy hiệu quả đánh địch giành thắng lợi trên chiến trường làm mục tiêu phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ và coi đó là phẩm chất chính trị của người chỉ huy trận mạc. Ông luôn có sự dự đoán và phát hiện những vấn đề phát sinh trên chiến trường để tìm ra cách đánh phù hợp, kịp thời rút kinh nghiệm sau mỗi thắng lợi và nghiêm túc nhìn nhận hạn chế, khuyết điểm.

Khi được giao nhiệm vụ Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, với kinh nghiệm phong phú của mình, ông đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng quân đội về chính trị, xây dựng cơ quan Tổng cục Chính trị vững mạnh.

Năm 1980, ông được Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IV giao kiêm chức Hiệu trưởng Trường Nguyễn Ái Quốc. Ông là Ủy viên Trung ương Đảng liên tục khóa III, IV, V, Ủy viên Bộ Chính trị khóa IV và khóa V, đại biểu Quốc hội khóa II, VI, VII. Năm 1981, ông được bầu làm Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước. 

Trên cương vị phụ trách công tác Đảng, cán bộ chỉ huy cao cấp trong quân đội ông có công to lớn xây dựng quân đội ta vững mạnh về chính trị. Ông cùng Đảng ủy Quân sự Trung ương chỉ đạo lực lượng vũ trang đánh bại chế độ Pôn Pốt cứu đất nước Cam-pu-chia khỏi họa diệt chủng.     

Trên cương vị Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, kiêm Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam ông cùng với lãnh đạo Đảng, nhà nước, Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng đề xuất nhiều chủ trương và quyết sách đúng đắn, đồng thời trực tiếp lãnh đạo thắng lợi nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ông được phong quân hàm Thiếu tướng năm 1958, thăng quân hàm vượt cấp từ Thiếu tướng lên Thượng tướng năm 1974, Đại tướng năm 1980, là một người nhiều lần được gặp và làm việc với Bác Hồ.

Trong các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả, cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đại tướng Chu Huy Mân luôn trực tiếp xông pha ngoài chiến trường. Cuộc đời, sự nghiệp của Đại tướng Chu Huy Mân là một tấm gương đạo đức cao đẹp của người cán bộ cách mạng hết lòng vì nước, vì dân, luôn đặt lợi ích của Đảng, của cách mạng và nhân dân lên trên lợi ích cá nhân, suốt đời phấn đấu, hy sinh vì sự nghiệp vẻ vang của Đảng, của dân tộc. Bằng hành động thực tiễn, Đại tướng Chu Huy Mân đã nêu một tấm gương sáng về lòng quả cảm, đức hy sinh, tinh thần sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Ông là người được Đảng, Bác Hồ rất tin cậy.

Tấm lòng kiên trung với Đảng, tinh thần quả cảm của Đại tướng Chu Huy Mân không những đã giúp ông vượt qua gian lao, thử thách trong nhà tù đế quốc, thực dân, mà sau này khi đối mặt với những khó khăn thách thức trong lãnh đạo, chỉ huy chiến đấu, ông đã đưa ra những quyết định đúng đắn, kịp thời, góp phần vào thắng lợi của dân tộc trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cứu nước. Trải qua hơn 70 năm hoạt động Cách mạng dù ở cương vị công tác nào ông cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, một chiến sĩ Cộng sản kiên cường, bất khuất, luôn đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên hết. Ông là một nhà chính trị, quân sự song toàn.

Đại tướng Chu Huy Mân không chỉ để lại cho thế hệ hôm nay và mai sau những bài học về sự gắn kết tài năng chính trị và quân sự, ông còn là một tấm gương về sự kiên trung, lòng dũng cảm, đức tính cầu thị, giản dị, chân thành, cần, kiệm, liêm, chính. Cuộc đời của Đại tướng Chu Huy Mân gắn liền với các trang sử vẻ vang của dân tộc ta trong thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI. Với 93 tuổi đời, 76 năm hoạt động cách mạng phong phú và sôi nổi, từ khi còn lăn lộn với phong trào cách mạng ở quê hương Nghệ An, ở Quảng Nam, các tỉnh Trung Bộ, khu Việt Bắc, khu Tây Bắc, khu V và chiến trường Lào... cho đến khi giữ những cương vị trọng trách cao của Đảng và Nhà nước, Quân đội. Cuộc đời của Đại tướng Chu Huy Mân gắn liền với những chặng đường đấu tranh chống giặc ngoại xâm đầy gian khổ, hào hùng, nhưng rất đỗi vẻ vang và tự hào của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Đồng chí đã suốt đời sống, chiến đấu vì mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có những đóng góp vào thắng lợi to lớn của sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nghĩa vụ quốc tế, đặc biệt vào nền khoa học và nghệ thuật quân sự cách mạng Việt Nam. Dù ở cương vị công tác nào, đồng chí cũng luôn đem hết sức mình, cống hiến không mệt mỏi cho Đảng, cho nhân dân, cho Tổ quốc, luôn đặt lợi ích chung của cách mạng lên trên lợi ích cá nhân, cả cuộc đời đồng chí gắn liền với sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Là người chỉ huy và phụ trách công tác Đảng trong quân đội, Đại tướng Chu Huy Mân đã góp phần to lớn vào việc xây dựng Quân đội ta vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức.

Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Đại tướng Chu Huy Mân là dịp đẻ chúng ta tôn vinh và tri ân công lao, cống hiến to lớn của đại tướng đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam; khẳng định vai trò lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo cách mạng tiền bối tiêu biểu trong sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do của dân tộc, vì lý tưởng cộng  sản, vì hạnh phúc của Nhân dân; củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và công cuộc đổi mới đất nước do Đảng khởi sướng, lãnh đạo./.

Ban Biên tập