Tham dự Hội thảo, về phía Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các Bộ, Ban, Ngành Trung ương và địa phương có Đồng chí Nguyễn Thị Doan, Nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam; Đồng chí Phạm Văn Linh, Phó Trưởng ban Tuyên giáo TW; Đồng chí Cao Đức Phát, Ủy viên TW Đảng, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương; Đồng chí Lê Bộ Lĩnh, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Phó Tổng Thư ký Quốc hội; Đồng chí Nguyễn Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội; Đồng chí Trần Quang Tiệp, Trợ lý Chủ tịch nước; Đồng chí Lê Minh Thông, Trợ lý Chủ tịch Quốc hội; Đồng chí Phạm Văn Xuyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình.

Về phía Hội đồng Lý luận Trung ương có Đồng chí Phùng Hữu Phú - Phó Chủ tịch Thường trực, các Phó Chủ tịch và ủy viên Hội đồng.

Về phía Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam có GS. TS. Nguyễn Quang Thuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS. TS. Bùi Nhật Quang, Ủy viên Dự khuyết BCH TW Đảng, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm. GS. TS. Phạm Văn Đức, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm.

Về phía đại biểu có các nhà khoa học, các cán bộ đến từ Hội đồng Lý luận Trung ương, Viện Hàn lâm, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh và một số bộ, ban, ngành TW.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS. TS. Phùng Hữu Phú - Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng lý luận Trung ương nhiệt liệt chào mừng sự hiện diện đông đảo của các đại biểu tham dự; đồng thời khẳng định ý nghĩa quan trọng của Hội thảo đối với sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông thôn. Đồng chí Phùng Hữu Phú nêu rõ mục tiêu và mong muốn các tham luận tại Hội thảo phát huy dân chủ, thẳng thắn trao đổi nhằm: (1) Làm rõ thực trạng tích tụ, tập trung đất đai trong những năm qua; (2) Cơ hội và thách thức đặt ra đối với nền nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế; (3) Đề xuất định hướng, chủ trương, các giải pháp nhằm thúc đẩy tích tụ, tập trung đất đai, cơ cấu lại nền nông nghiệp phát triển theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm sạch, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế trước yêu cầu của giai đoạn mới. 

Trong đề dẫn Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Thạo, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương khẳng định, tích tụ tập trung đất đai để phát triển sản xuất nông nghiệp là vấn đề phải làm, nhưng cũng có những ảnh hưởng, tác động lớn về mặt xã hội, đặt ra nhiều vấn đề phải giải quyết. Đó là việc đảm bảo hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và lợi ích của người dân; làm sao thay đổi nhận thức của người nông dân với tâm lý thói quen sản xuất nhỏ lẻ, đào tạo nghề, khuyển khích, thu hút chuyển đồi ngành nghề, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân ở nông thôn, xây dựng nông thôn mới. Vì vậy, tích tụ, tập trung đất đai bên cạnh việc đem lại hiệu quả kinh tế, cần phải đặc biệt quan tâm đến hiệu quả xã hội.

Hội thảo gồm hai phiên với 37 báo cáo tham luận và 10 ý kiến đóng góp của các đại biểu. Các ý kiến phát biểu cho rằng, để thực hiện thúc đẩy tích tụ, tập trung đất đai hiện nay, Nhà nước cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để các hộ nông dân thấy được lợi ích của tích tụ, tập trung đất đai, giới thiệu những mô hình, những điển hình thành công để mọi người học tập; vận động, thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào nông nghiệp; kịp thời phát hiện, những khó khăn, uốn nắn kịp thời những sai sót, tổng kết, rút kinh nghiệm để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả tích tụ, tập trung đất đai.

Luật pháp, cơ chế, chính sách cần được hoàn thiện theo hướng tạo thuận lợi để tích tụ, tập trung đất đai cho phát triển nông nghiệp. Theo GS.TS Đỗ Hoài Nam, Nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam cho rằng, giải “bài toán” tích tụ ruộng đất phải bằng tư duy thị trường và phải thực hiện theo cơ chế thị trường. Vì vậy, cần phát triển thị trường ruộng đất, tạo điều kiện cho người dân được chuyển nhượng, cho thuê, góp cổ phần bằng ruộng đất theo cơ chế thị trường. Giá cả chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất giữa các hộ và doanh nghiệp do thị trường xác định. Tuy nhiên, Nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cảnh báo, bên cạnh việc tăng cường tích tụ, tập trung ruộng đất, công tác quản lý nhà nước phải thật chặt chẽ, không để chính sách bị lợi dụng, biến tướng, đầu cơ kiếm lời, như tích tụ, tập trung ruộng đất để làm đất công nghiệp, đất đô thị, hay đầu cơ đất không vì mục đích nông nghiệp...

Ngoài ra, các đại biểu cũng nhấn mạnh, Nhà nước cần rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, trong đó có quy hoạch đất trồng lúa bảo đảm an ninh lương thực; bảo đảm quy hoạch sử dụng đất gắn kết, thống nhất với quy hoạch phát triển của các ngành, lĩnh vực ở các vùng, địa phương, phù hợp với sự thay đổi của tình hình đất nước trong từng giai đoạn. Cũng theo các đại biểu, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đưa các cơ sở sản xuất về nông thôn, sử dụng lực lượng lao động đông đảo ở nông thôn, đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, để tạo điều kiện cho những lao động này chuyển đổi nghề nghiệp, tìm được việc làm mới ở nông thôn, các đô thị, các khu công nghiệp... PGS. TS. Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, việc thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của nền nông nghiệp Việt Nam.  

Qua diễn đàn này, những thông tin, tư liệu, quan điểm, góc nhìn về vấn đề tích tụ, tập trung đất đai cũng như những ý tưởng, giải pháp được các nhà khoa học chia sẻ, góp phần giúp các nhà hoạch định chính sách có cách nhìn toàn diện về tích tụ, tập trung đất đai, qua đó có thể hoàn thiện chính sách cho việc triển khai hiệu quả nông nghiệp trong thời gian tới.

Hồng Nhung