TS. Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm và TS. Đặng Xuân Thanh đồng chủ trì Hội nghị

Đề án Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phê duyệt sẽ hướng tới mục tiêu: Góp phần nâng cao trình dộ dân trí, phục vụ sự nghiệp xây dựng, bảo vệ, phát triển dất nước; Trở thành công cụ học tập, tra cứu chính thức, chuẩn mực, thiết yếu trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quổc tế của Việt Nam. Với những yêu cầu cụ thể sau:

Phản ánh những tri thức cơ bản về đất nước, con người Việt Nam và thế giới, trong đó chú trọng những tri thức cần thiết đối với Việt Nam; Bảo đảm tính khoa học, tính dân tộc và tính hiện đại; Bảo đảm tính chuẩn mực và tính hệ thống; Quán triệt quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Theo đó, bộ Bách khoa toàn thư Việt Nam gồm 38 quyển:

Quyển 1. Toán học, Cơ học

Quyển 2. Vật lý học, Thiên văn học

Quyển 3. Hóa học, Công nghệ hóa học

Quyển 4. Sinh học, Công nghệ sinh học

Quyển 5. Địa chất học, Môi trường

Quyển 6. Địa lý học, Địa lý thế giới

Quyển 7. Địa lý Việt Nam, Địa chính

Quyển 8. Công nghệ thông tin

Quyển 9. Nông nghiệp, Thủy lợi

Quyển 10. Lâm nghiệp, Ngư nghiệp

Quyển 11. Khí tượng, Thủy văn và Hải dương học

Quyển 12. Y học, Dược học

Quyển 13. Điện, Điện tử - Viễn thông, Tự dộng hóa

Quyển 14. Xây dựng, Công nghệ vật liệu

Quyển 15. Giao thông, Vận tải

TS. Đặng Xuân Thanh phát biểu ý kiến tại Hội nghị

Quyển 16. Cơ khí, Mỏ, Luyện kim

Quyển 17. Công nghiệp nhẹ

Quyển 18. Văn học

Quyển 19. Ngôn ngữ học và Hán Nôm học

Quyển 20. Văn hóa dân gian

Quyển 21. Lịch sử Việt Nam

Quyển 22. Lịch sử thế giới

Quyển 23. Khảo cổ học, Dân tộc học – Nhân học

Quyển 24. Kinh tế

Quyển 25. Tài chính, Ngân hàng, Tiền tệ

Quyển 26. Triết học

Quyển 27. Tôn giáo, Xã hội học

Quyển 28. Chính trị, Ngoại giao, Tổ chức

Quyển 29. Quốc phòng

Quyển 30. Luật học

Quyển 31a. Tâm lý học

Quyển 31b. Giáo dục học

Quyển 32. Thông tin, Báo chí, Xuất bản, Thư viện, Bảo tàng, Lưu trữ

Quyển 33a. Âm nhạc, Nghệ thuật, Múa

Quyển 33b. Sân khấu, Điện ảnh, Nhiếp ảnh

Quyển 34. Mỹ thuật, Kiến trúc

Quyển 35. Du lịch, Thể dục thể thao, Ẩm thực, Trang phục

Quyển 36. An ninh

ThS. Lê Thị Thu Hương, Giám đốc Văn phòng Đề án Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam báo cáo tóm tắt tình hình triển khai Đề án tại Hội nghị

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Chủ nhiệm Đề án, TS. Phan Chí Hiếu đã khẳng định lại mức độ đồ sộ và tầm quan trọng của Đề án đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, Đề án Bách khoa toàn thư Việt Nam là công trình trí tuệ, phản ánh những tri thức cơ bản về đất nước, con người Việt Nam và thế giới, trong đó chú trọng những tri thức cần thiết đối với Việt Nam; bảo đảm tính khoa học, tính dân tộc, tính hiện đại; bảo đảm tính chuẩn mực và tính hệ thống; quán triệt quan điểm của chủ nghĩa Marx-Lenin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước. Qua phát biểu, Tiến sĩ cũng nhấn mạnh đến vai trò nòng cốt của Viện Hàn lâm trong việc điều phối các kế hoạch triển khai tiếp theo của Đề án, nhất là đối với giai đoạn tiếp theo sắp tới của Dự án, là giai đoạn quan trọng, nước rút, liên quan trực tiếp đến tiến độ thực hiện với những mục tiêu cụ thể được đặt ra với từng Quyển chuyên ngành.

Đại diện các Quyển phát biểu ý kiến tại Hội nghị

Tại Báo cáo tóm tắt tình hình triển khai Đề án, ThS. Lê Thị Thu Hương, Giám đốc Văn phòng Đề án Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam đã điểm lại những kết quả ban đầu của Đề án, dành thời gian nêu bật những khó khăn, thách thức còn tồn tại, chưa giải quyết được của các Quyển chuyên ngành có liên quan đến công tác nhân sự, tiến độ và các vấn đề chính sách khác. Giám đốc Văn phòng Đề án bày tỏ mong muốn, Hội nghị sẽ nhận được nhiều ý kiến luận bàn cụ thể về các vấn đề vướng mắc, đưa ra được các giải pháp khắc phục cụ thể để Văn phòng Đề án, cũng như Ban Quản lý Khoa học của Viện Hàn lâm có thể phối hợp kịp thời với các Quyển trong việc giải quyết các thủ tục hành chính liên quan.

Chia sẻ những tồn tại trong quá trình thực hiện, nhiều ý kiến của các Trưởng Quyển đã nêu bật khó khăn liên quan đến các nội dung khoa học như việc thay đổi tên mục từ, trường độ mục từ, quy tắc biên soạn, biên tập mục từ, bảng mục từ, vấn đề trùng lặp giữa các Quyển, quyền hạn của Trưởng ban biên soạn/Ban biên tập các Quyển, cơ chế cho các nhà khoa học tham gia Đề án, các vướng mắc liên quan đến thủ tục hành chính trong việc ký kết hợp đồng thuê khoán chuyên môn, vấn đề thay đổi nhân sự, thay đổi mục từ và các vấn đề có liên quan tới việc giải quyết cơ chế tài chính, tiến độ hoàn thành của các Quyển...

Đại biểu tham gia phát biểu ý kiến tại Hội nghị

Hầu hết các ý kiến đều cho rằng: cần có chính sách linh hoạt hơn đối với các nhà khoa học; gia tăng trách nhiệm và quyền hạn đối với các Trưởng Quyển và Ban biên tập, thời gian hoàn thành các Quyển phải được xem xét dưới nhận định chung là khác nhau, tùy vào đặc trưng chuyên ngành mà các Quyển đảm nhận mà đặt ra các Quy định cũng như gia hạn phù hợp, không nên áp dụng biểu thời gian chung cho các Quyển. Bên cạnh đó, Viện Hàn lâm nói chung và Văn phòng Đề án Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam nói riêng cần hoàn thành gấp kế hoạch tổng thể giai đoạn tiếp theo áp dụng chung cho Đề án cũng như các kế hoạch thực hiện riêng cho từng Quyển, từ đó có chế độ khen thưởng phù hợp, tiến hành cải cách các thủ tục hành chính hướng tới việc đơn giản hóa, giảm bớt các khâu trung gian để hỗ trợ tiến độ cho các Quyển thực nhiệm vụ.

Toàn cảnh Hội nghị

Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch Viện Hàn lâm, Chủ nhiệm Đề án Phan Chí Hiếu đã cảm ơn các ý kiến đóng góp và cho rằng đây là những ý kiến đóng góp rất thiết thực, có ý nghĩa quan trọng để Ban Quản lý khoa học của Viện Hàn lâm và Văn phòng Đề án tiến hành các chỉnh lý phù hợp các thủ tục hành chính hướng tới việc quản lý và điều hành các nhiệm vụ, kế hoạch tiếp theo của Đề án. Chủ tịch Viện Hàn lâm cũng yêu cầu Trưởng các Quyển tập trung hoàn thành tốt các nhiệm vụ đặt ra trong năm 2023, Viện Hàn lâm sẽ khẩn trương hoàn thiện kế hoạch tổng thể, tiến hành cải cách hành chính, đẩy mạnh ứng dụng CNTT cũng như nhanh chóng hỗ trợ các Quyển giải quyết các vấn đề còn tồn đọng, góp phần đẩy nhanh quá trình thực hiện các nhiệm vụ tiếp theo của Đề án - công trình khoa học đồ sộ, là niềm tự hào chung của giới khoa học xã hội và nhân văn, kết quả của Đề án là đóng góp quan trọng vào việc bổ sung và phát triển trí lực Việt Nam giai đoạn hội nhập hiện nay và sắp tới.

Phạm Vĩnh Hà