Hội thảo có sự tham dự của TS. Đặng Xuân Thanh – Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; TS. Youn Doosup – Giám đốc Văn phòng Hỗ trợ Nghiên cứu, Hội đồng Nghiên cứu Kinh tế, Khoa học xã hội và Nhân văn Hàn Quốc (NRC); Đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc Viện Hàn lâm cùng đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước.

Nhận diện và ứng phó với những “chuyển đổi lớn” toàn cầu

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, khẳng định: thế giới đương đại đang bước vào giai đoạn của những chuyển đổi mang tính toàn cầu, từ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh đến thay đổi cấu trúc địa – chính trị và các mô hình tăng trưởng mới.

Trong lĩnh vực chuyển đổi số, Việt Nam cũng như Hàn Quốc và nhiều quốc gia khác trong thời gian ngắn vừa qua, sau khi đại dịch COVID-19 được kiểm soát, đã đạt nhiều kết quả vượt bậc về phát triển hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, tạo điều kiện giảm bất bình đẳng giữa các vùng miền, dân tộc, về tiếp cận dịch vụ công, giáo dục, y tế, cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia…

Trong lĩnh vực chuyển đổi xanh, Việt Nam đặt mục tiêu Net Zero trước 2050 và thực hiện tái cấu trúc kinh tế theo hướng kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, đồng thời Chính phủ Việt Nam yêu cầu lồng ghép mục tiêu xanh vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, cung cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh, tăng cường ứng dụng công nghệ AI, dữ liệu lớn để giám sát phát thải và tối ưu hóa sử dụng năng lượng, cũng như áp dụng nhiều giải pháp để thúc đẩy quá trình chuyển đổi này.

Theo TS. Đặng Xuân Thanh, nhằm triển khai hiệu quả những chuyển đổi lớn này thì việc học hỏi bài học kinh nghiệm, mô hình và cách làm tốt, tiếp thu tri thức từ những nước đi trước như Hàn Quốc có ý nghĩa hết sức quan trọng với Việt Nam, giúp Việt Nam nâng cao nhận thức, nắm bắt các xu hướng mới của quá trình chuyển đổi số và xanh, xác định vai trò và nhiệm vụ của từng chủ thể liên quan, và chủ động xây dựng lộ trình, đề ra chính sách phù hợp với từng chuyển đổi một cách hữu hiệu nhất.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Youn Doosup, Giám đốc Văn phòng Hỗ trợ Nghiên cứu, (NRC) cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi công nghệ diễn ra mạnh mẽ, các vấn đề xã hội, kinh tế và văn hóa ngày càng trở nên đa chiều, phức tạp, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ và thường xuyên giữa các cơ quan nghiên cứu của hai nước.

Ông nhấn mạnh, việc tăng cường trao đổi học giả, nghiên cứu liên ngành và chia sẻ kinh nghiệm trong các lĩnh vực có tính ứng dụng cao như phát triển cộng đồng, quản trị công, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số sẽ góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu, đồng thời hỗ trợ hoạch định chính sách phát triển bền vững ở cả Việt Nam và Hàn Quốc.

Liên kết tri thức – chia sẻ kinh nghiệm quốc tế

Hội thảo với 3 phiên thảo luận tập trung vào bốn nhóm nội dung chính: (i) Bối cảnh và xu hướng của những chuyển đổi lớn toàn cầu; (ii) Chính sách ứng phó và mô hình hợp tác quốc tế; (iii) Vai trò của khoa học xã hội trong chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và quản trị toàn cầu; (iv) Kinh nghiệm của Hàn Quốc và gợi mở cho Việt Nam trong quá trình đổi mới, phát triển bền vững.

Các tham luận tại Hội thảo đã cung cấp nhiều góc nhìn đa chiều về những vấn đề toàn cầu đang đặt ra, đồng thời nêu bật tầm quan trọng của chính sách thích ứng, chuyển đổi thể chế và hợp tác quốc tế dựa trên nền tảng tri thức.

Trong tham luận “Vấn đề chính sách nhằm đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi số”, TS. Lee Kyoungsun, Viện Nghiên cứu Chính sách Thông tin và Truyền thông Hàn Quốc (NRC) đã giới thiệu mô hình chính sách thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện của Hàn Quốc. Theo TS. Lee Kyoungsun, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành “vấn đề sống còn” đối với mọi lĩnh vực, đòi hỏi quốc gia phải đồng thời nâng cao năng lực số, phát triển nhân lực số và xây dựng hệ sinh thái công nghệ linh hoạt, mở rộng. TS. Lee nhấn mạnh hai xu hướng chủ đạo trong chuyển đổi số Hàn Quốc:

“Dịch vụ hóa” (Service-oriented): các công nghệ được cung cấp dưới dạng dịch vụ (Software/Infrastructure/AI as a Service), giúp mọi doanh nghiệp – kể cả nhỏ và vừa – có thể dễ dàng tiếp cận và áp dụng công nghệ số; “Nền tảng hóa” (Platformization): phát triển các hệ sinh thái mở, liên kết giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu và khu vực công, nhằm tối ưu hóa hiệu quả và khả năng mở rộng.

Từ kinh nghiệm thực tiễn, TS. Lee Kyoungsun khuyến nghị Việt Nam có thể phát triển mô hình hợp tác Việt – Hàn về chuyển đổi số công và chuyển đổi số trong khoa học xã hội, kết hợp thế mạnh của Hàn Quốc về nền tảng số và kinh nghiệm chính sách với năng lực nghiên cứu xã hội – nhân văn của Việt Nam.

“Chính phủ đóng vai trò trung tâm trong việc xây dựng hệ sinh thái đổi mới dựa trên nền tảng mở, giúp thu hẹp khoảng cách giữa cung và cầu công nghệ, tạo điều kiện cho mọi thành phần cùng tham gia chuyển đổi số,” TS. Lee nhấn mạnh.

Góc nhìn từ Việt Nam: Tích hợp công nghệ số trong nghiên cứu và quản trị khoa học

Đề cập đến chuyển đổi xanh trong nông nghiệp hướng tới phát triển bền vững ở Việt Nam: Thực trạng và một số giải pháp, TS. Nguyễn Song Tùng cho rằng “Chuyển đổi số là chìa khóa để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa. Ứng dụng IoT, AI, Big Data, blockchain sẽ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý dịch bệnh, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, mang lại giá trị gia tăng cao cho nông sản của Việt Nam. Tuy nhiên, thách thức lớn sẽ nằm ở việc vốn đầu tư lớn, phổ cập công nghệ đến nông dân, đặc biệt là những hộ nhỏ lẻ, thiếu kỹ năng, nguồn lực và việc đảm bảo an toàn thông tin, bảo mật dữ liệu cũng là một yếu tố cần được quan tâm. Bởi vậy một số giải pháp được đặt ra là cần có sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách, tài chính và công nghệ để thúc đẩy chuyển đổi xanh.

Chia sẻ về phát triển kinh tế số tại Việt Nam, TS. Phạm Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới cho rằng, quy mô kinh tế số của Việt Nam đã đủ lớn để tạo tác động vĩ mô. Ba nguồn động lực chính hiện nay gồm: (i) chuẩn hóa định danh và dữ liệu trong khu vực công (VNeID, hồ sơ trực tuyến toàn trình); (ii) hạ tầng sẵn sàng (5G, trung tâm dữ liệu/đám mây) để phục vụ nhu cầu thời gian thực; (iii) thói quen số của người dùng và doanh nghiệp. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trên 20%/năm và chuyển thành tăng năng suất, cần tiếp tục các giải pháp hoàn thiện thể chế và mở rộng vùng phủ, chất lượng hạ tầng, nhất là ngoài khu vực đô thị.

Đại diện Viện Hàn lâm, TS. Nguyễn Bùi Nam, Phó Chánh Văn phòng Viện Hàn lâm cho biết, theo mục tiêu chiến lược đã đề ra, đến năm 2030, Viện Hàn lâm sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu số hàng đầu Đông Nam Á trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Viện Hàn lâm đã đề ra các mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn, đồng thời đề xuất một số giải pháp đồng bộ.

Các đại biểu phía Việt Nam đều cho rằng, có thể học hỏi kinh nghiệm của Hàn Quốc trong việc đẩy nhanh tốc độ chuyển đổi số, trong đó nhấn mạnh kết hợp giữa đổi mới công nghệ và đổi mới thể chế, đặc biệt là mô hình liên kết giữa nhà nước – viện nghiên cứu – doanh nghiệp nhằm phát triển các nền tảng dữ liệu mở, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích chính sách theo thời gian thực.

Đối thoại học thuật – sẵn sàng chia sẻ và trao đổi kinh nghiệm

Tại Hội thảo, các đại biểu đều thống nhất rằng chuyển đổi số không chỉ là vấn đề công nghệ, mà là sự chuyển đổi toàn diện về tư duy, mô hình phát triển và quan hệ hợp tác quốc tế. Bên cạnh đó, Hội thảo cũng làm rõ một số vấn đề như: sáng kiến nổi bật của Chính phủ Hàn Quốc trong đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Sự khác biệt giữa chuyển đổi số và chuyển đổi AI; Kinh nghiệm phát triển thành phố thông minh (Smart City) tại Hàn Quốc; Chính sách và thách thức của chuyển đổi xanh đô thị; Sáng kiến chuyển đổi số của NRC trong đó nhấn mạnh đến nền tảng AI trong hoạt động nghiên cứu, quản lý…

Khẳng định vai trò của khoa học xã hội trong kỷ nguyên chuyển đổi

Phát biểu bế mạc Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đánh giá cao các tham luận và trao đổi sâu sắc, thực chất của các đại biểu Việt Nam và Hàn Quốc; đồng thời khẳng định, kết quả Hội thảo lần này thể hiện rõ ý nghĩa của hợp tác học thuật trong việc chia sẻ tri thức, nâng cao năng lực nghiên cứu và tư vấn chính sách, đồng thời góp phần củng cố mối quan hệ hợp tác tin cậy giữa Viện Hàn lâm và Hội đồng Nghiên cứu Kinh tế, Khoa học xã hội và Nhân văn Hàn Quốc.

Trên cơ sở kết quả đạt được, hai bên thống nhất sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực nghiên cứu chung, chia sẻ dữ liệu và kinh nghiệm quản trị khoa học, đặc biệt là trong ứng dụng công nghệ số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ nghiên cứu, hoạch định chính sách./.