Hội thảo có sự tham dự và chỉ đạo của TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; GS.TS. Nguyễn Cao Huần, Chủ tịch Hội Địa lý Việt Nam; cùng đông đảo nhà khoa học, chuyên gia, cán bộ nghiên cứu đến từ các viện, trường đại học, bộ ngành trung ương và địa phương.

Khẳng định vai trò chiến lược của nghiên cứu địa lý nhân văn

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của sự kiện trong bối cảnh Việt Nam đang triển khai chiến lược phát triển đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển. Phó Chủ tịch cho rằng, Hội thảo không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn thể hiện trách nhiệm và sự đóng góp thiết thực của cộng đồng nghiên cứu đối với mục tiêu phát triển bền vững và khát vọng vươn ra biển lớn của dân tộc.

Theo TS. Đặng Xuân Thanh, đây là diễn đàn quan trọng để các nhà khoa học thảo luận, gợi mở những vấn đề lý luận và thực tiễn mới; đề xuất các giải pháp chiến lược trong thực hiện Quy hoạch không gian biển quốc gia, nhất là nghiên cứu tổ chức không gian biển hợp lý, cân bằng giữa phát triển và bảo vệ; xây dựng cơ sở khoa học cho phân vùng chức năng; thúc đẩy cơ chế phối hợp liên ngành, liên vùng trong quản lý không gian biển; đồng thời ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong quy hoạch và quản lý biển, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Thay mặt Lãnh đạo Viện Hàn lâm, TS. Đặng Xuân Thanh biểu dương Viện Địa lý nhân văn và Phát triển bền vững đã chủ động phối hợp cùng Hội Địa lý Việt Nam tổ chức hội thảo có ý nghĩa thiết thực, đồng thời trân trọng cảm ơn các nhà khoa học, chuyên gia và đại biểu đã đóng góp trí tuệ cho sự phát triển của khoa học địa lý và kinh tế biển nước ta; đồng thời tin tưởng rằng các kết quả nghiên cứu và trao đổi tại hội thảo sẽ mang lại giá trị khoa học và thực tiễn cao, góp phần quan trọng vào hoạch định chính sách và thúc đẩy sự nghiệp phát triển bền vững kinh tế biển của đất nước.

Thế kỷ của đại dương và những thách thức hiện hữu

Trong phát biểu đề dẫn, TS. Nguyễn Song Tùng, Viện trưởng Viện Địa lý nhân văn và Phát triển bền vững, nhấn mạnh thế kỷ XXI được gọi là "Thế kỷ của đại dương", đặt ra yêu cầu sử dụng quy hoạch không gian biển như công cụ trung tâm để quản lý tổng hợp tài nguyên, môi trường và các hoạt động trên biển.

Bà cho biết, Nghị quyết 139/2024/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết 37/NQ-CP năm 2025 của Chính phủ đã xác lập quy hoạch không gian biển quốc gia là quy hoạch khung mang tính tổng thể, tích hợp, đa ngành, nhằm cụ thể hóa mục tiêu phát triển đất nước bền vững, thịnh vượng, an ninh và an toàn. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện quy hoạch không gian biển vẫn còn gặp nhiều khó khăn như thiếu đồng bộ thể chế, dữ liệu phân tán, nguồn lực và năng lực công nghệ hạn chế, trong khi xung đột không gian giữa các ngành ngày càng gia tăng.

TS. Nguyễn Song Tùng khẳng định, khoa học địa lý nhân văn có vai trò quan trọng trong việc cung cấp khung phân tích xã hội - không gian, đánh giá tác động xã hội, giải quyết xung đột lợi ích, thiết kế cơ chế đồng quản lý và tăng cường sự tham gia của cộng đồng, cũng như ứng dụng viễn thám, GIS và dữ liệu số trong giám sát thực hiện quy hoạch. Hội thảo hướng tới mục tiêu kết nối lý luận – thực tiễn – chính sách, chia sẻ kinh nghiệm triển khai quy hoạch không gian biển và xác định các nhiệm vụ chiến lược cho khoa học địa lý nhân văn trong giai đoạn mới.

Nhiều góc nhìn liên ngành về không gian biển

Phiên tham luận khoa học diễn ra sôi nổi với sự tham gia của nhiều nhà khoa học tiêu biểu.

TS. Trần Thị Tuyết (Viện Địa lý nhân văn và Phát triển bền vững) trình bày tham luận "Vai trò của địa lý nhân văn trong nghiên cứu quản lý không gian biển", phân tích cơ sở lý luận về tổ chức không gian và đề xuất phương pháp lồng ghép yếu tố văn hóa – xã hội trong quy hoạch.

GS.TS. Nguyễn Văn Kim (Đại Học Quốc Gia Hà Nội) trình bày tham luận "Di sản văn hóa vùng biển đảo Tây Nam: Bảo tồn và phát huy giá trị", nhấn mạnh vai trò văn hóa trong quy hoạch phát triển không gian biển đảo.

PGS.TS. Nguyễn An Thịnh (Trường Đại học Kinh tế – ĐHQGHN) chia sẻ kết quả nghiên cứu về phân vùng chức năng biển Quảng Ninh, đưa ra mô hình tiêu chí dựa trên sinh kế, điều kiện tự nhiên và kết nối hạ tầng.

GS.TSKH. Phạm Hoàng Hải, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Địa lý Việt Nam, trình bày tham luận "Quy hoạch không gian biển Việt Nam, thực trạng, ý nghĩa và hướng phát triển", phân tích thực trạng quy hoạch không gian biển Việt Nam, ý nghĩa đối với sự phát triển bền vững và các định hướng tương lai trong khai thác, bảo vệ tài nguyên biển.

Bên cạnh đó, nhiều tham luận mà Hội thảo tập trung trình bày kết quả nghiên cứu ứng dụng GIS, viễn thám, mô hình hóa dữ liệu và phân tích tác động xã hội trong quy hoạch không gian biển; giới thiệu các mô hình quản lý cộng đồng tại khu bảo tồn biển; đồng thời đề xuất giải pháp quản lý xung đột giữa phát triển kinh tế với bảo vệ hệ sinh thái biển và môi trường.

Hướng tới hành động cụ thể và chính sách bền vững

Phiên thảo luận thu hút nhiều ý kiến sâu sắc từ các nhà khoa học, quản lý và chuyên gia. Các đại biểu tập trung làm rõ năm nhóm vấn đề trọng tâm: (1) Hoàn thiện thể chế và cơ chế phối hợp liên ngành, liên vùng trong quy hoạch và quản lý không gian biển; (2) Xây dựng cơ sở dữ liệu không gian biển quốc gia thống nhất, chuẩn hóa và tích hợp công nghệ số; (3) Mở rộng đánh giá tác động xã hội (SIA) nhằm bảo đảm công bằng không gian và chia sẻ lợi ích; (4) Tăng cường bảo tồn di sản văn hóa biển đảo và sinh kế địa phương; (5) Thúc đẩy các mô hình thí điểm về quản lý và phân vùng chức năng biển, làm cơ sở cho nhân rộng mô hình trong thực hiện các chính sách phát triển.

Kết thúc hội thảo, TS. Nguyễn Song Tùng thay mặt Ban Tổ chức trân trọng cảm ơn Lãnh đạo Viện Hàn lâm, Hội Địa lý Việt Nam, các nhà khoa học, chuyên gia và đại biểu đã đóng góp trí tuệ, chia sẻ ý kiến quý báu. Bà khẳng định, các kết quả và khuyến nghị tại Hội thảo sẽ được tổng hợp, chuyển tới các cơ quan quản lý để phục vụ công tác hoạch định, thực hiện Quy hoạch không gian biển quốc gia cũng như chiến lược phát triển kinh tế biển xanh của Việt Nam trong thời gian tới. TS. Nguyễn Song Tùng cũng cho biết, với tinh thần trách nhiệm cao, nghiêm túc, Ban Tổ chức đã biên soạn và xuất bản Kỷ yếu Hội thảo với đầy đủ 34 bài tham luận, gửi tới đại biểu ngay tại buổi lễ khai mạc là một minh chứng rõ nét cho sự chuẩn bị chu đáo và tầm quan trọng của sự kiện này.

Hội thảo thành công tốt đẹp, không chỉ tạo ra diễn đàn học thuật có ý nghĩa mà còn góp phần thúc đẩy hợp tác nghiên cứu, cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho công tác quy hoạch, quản lý và sử dụng bền vững không gian biển, hướng tới mục tiêu xây dựng Việt Nam thành quốc gia mạnh về biển, phát triển bền vững và giàu từ biển./.