Diễn đàn quy tụ đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu

Tham dự Hội thảo, về phía Viện Hàn lâm có sự hiện diện của TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; GS.TS. Võ Khánh Vinh, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm.

Tham dự còn có các chuyên gia đầu ngành như: Thượng tướng, GS.TS. Nguyễn Văn Thành, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công an, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Trung tá, TS. Lục Anh Tuấn, Ban Thư ký khoa học Hội đồng Lý luận Trung ương; GS.TS. Hoàng Bá Thịnh, Trưởng nhóm nghiên cứu mạnh cấp Đại học Quốc gia Hà Nội về Giới, Dân số và Môi trường; GS.TS. Nguyễn Tuấn Anh, Tổng biên tập Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn.

Về phía Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới có TS. Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng; TS. Trần Thị Hồng, Phó Viện trưởng cùng các cán bộ nghiên cứu của đơn vị. Hội thảo cũng thu hút sự tham dự của đông đảo các chuyên gia, nhà nghiên cứu và đại diện nhiều bộ, ban, ngành Trung ương và các trường Đại học; Học viện an ninh nhân dân, Viện Quyền con người (HVCTQG HCM), Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, Đại học Kiểm sát, Viện Văn hoá, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam, các Viện Nghiên cứu trực thuộc Viện Hàn lâm cùng các cơ quan thông tấn báo chí.

An ninh con người – chủ đề cấp thiết trong thời đại biến động

Phát biểu chào mừng hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh tính cấp thiết của vấn đề an ninh con người trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, phức tạp và khó dự báo. TS. Đặng Xuân Thanh chỉ rõ sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng kết nối đang làm thay đổi mạnh mẽ cách mà con người sống, làm việc và tương tác. Mỗi cá nhân ngày nay hiện diện đồng thời trong cả không gian thực và không gian số với đầy rẫy những rủi ro mới như mất an toàn dữ liệu, xâm phạm quyền riêng tư, tin giả, rủi ro thuật toán và trên hết là sự lệ thuộc ngày càng lớn vào công nghệ. Năng lực số hạn chế, hiểu biết về quản trị dữ liệu chưa đầy đủ có thể khiến nhiều người, kể cả những nhóm có điều kiện sống cao, rơi vào tình trạng dễ bị tổn thương, thậm chí trở thành nạn nhân của những kẻ lừa đảo.

Theo Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, bảo đảm an ninh con người không chỉ gắn với bảo vệ quyền con người, mà còn là điều kiện để phát triển ổn định và bền vững trong chiến lược phát triển quốc gia. Hội thảo được tổ chức đúng Ngày Nhân quyền Quốc tế (10/12) càng nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó giữa quyền con người và an ninh con người – hai yếu tố nền tảng của sự phát triển vì con người.

Phó Chủ tịch Đặng Xuân Thanh đề nghị Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới tổng hợp, chắt lọc kết quả Hội thảo thành kiến nghị chính sách gửi Lãnh đạo Viện Hàn lâm nhằm tham mưu cho Đảng và Nhà nước trong hoàn thiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới.

Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới – đơn vị chủ trì, định hướng nghiên cứu an ninh con người tại Việt Nam

Trong bài phát biểu đề dẫn, TS. Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới nhấn mạnh việc lựa chọn chủ đề hội thảo gắn với Ngày Nhân quyền Quốc tế nhằm khẳng định mối quan hệ giữa quyền con người và an ninh con người trong bối cảnh toàn cầu hóa; đồng thời thể hiện vai trò của Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới nói riêng và Viện Hàn lâm nói chung trong việc thúc đẩy các nghiên cứu khoa học, tư vấn chính sách hướng đến mục tiêu phát triển vì con người và sự phát triển bền vững.

Viện trưởng Nguyễn Đình Tuấn cho biết, Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới đã, đang và sẽ phát triển nhiều hướng nghiên cứu liên ngành về an ninh con người như những vấn đề lý luận về an ninh con người; mối quan hệ giữa biến đổi dân số, nghèo đói và an ninh con người; tác động của chuyển đổi số, AI và dữ liệu lớn đến đời sống con người, quyền riêng tư và an ninh cá nhân; Đánh giá hệ thống an sinh xã hội, năng lực thích ứng trước các cú sốc như thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khí hậu...

TS. Nguyễn Đình Tuấn kỳ vọng tại Hội thảo các chuyên gia, nhà khoa học sẽ phân tích rõ hơn bản chất các thách thức mới đối với an ninh con người, đồng thời đề xuất các định hướng tiếp cận mới cho Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu biến động nhanh.

Nhận diện thách thức an ninh con người trong bối cảnh toàn cầu biến đổi

Tại Hội thảo, các đại biểu đươc nghe 5 bài tham luận của các diễn giả: PGS.TS. Phạm Hồng Thái, nguyên Nghiên cứu viên cao cấp Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á; TS. Nguyễn Hà Phương, Viện Nghiên cứu Châu Á – Thái Bình Dương, VASS Đại úy, ThS. Trình Quốc Hưng, Học viện An ninh nhân dân; TS. Lê Thị Đan Dung, Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới, VASS; TS. Phạm Thị Tính, Viên Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới, VASS được trình trong hai phiên:

Phiên 1 với chủ đề “An ninh con người: Kinh nghiệm quốc tế”, được các học giả chỉ ra nhiều thách thức nổi bật: (i) Tác động của già hóa dân số tại Nhật Bản đối với an ninh con người; (ii) Kinh nghiệm của Indonesia trong ứng phó với các mối đe dọa mới. PGS.TS. Phạm Hồng Thái phân tích tình trạng già hóa dân số của Nhật Bản và các giải pháp thích ứng, nhấn mạnh đến cải cách hệ thống an sinh xã hội, ứng dụng công nghệ trong chăm sóc y tế và bảo đảm công bằng thế hệ. Những kinh nghiệm ssnày là gợi mở quan trọng để Việt Nam khai thác hiệu quả giai đoạn dân số vàng và chủ đọng ứng phó già hóa.

Phiên 2: có nội dung “An ninh con người trong bối cảnh biến đổi khí hậu và kỷ nguyên số, định hướng chính sách tại Việt Nam”, các tham luận tập trung vào: (i) Phân tích rủi ro an ninh con người từ biến đổi khí hậu tại Việt Nam; (ii) Đánh giá tác động của chuyển đổi số, bất bình đẳng số và nguy cơ an ninh kinh tế; (iii) phân tích những rủi ro mới trong kỷ nguyên số và quan điểm của Đảng về bảo đảm an ninh con người.

Đại úy, ThS. Trình Quốc Hưng cho rằng, biến đổi khí hậu đang trở thành thách thức an ninh toàn diện, không chỉ đe dọa môi trường tự nhiên mà còn làm lung lay nền tảng phát triển con người tại Việt Nam. Hai con bão Yagi (2024) và Matmo (2025) là minh chứng rõ ràng rằng rủi ro khí hậu đã vượt khỏi phạm vi một hiện tượng tự nhiên, để trở thành vấn đề an ninh phi truyền thống, nơi các tổn thất vật chất, sinh kế, sức khỏe… và ổn định xã hội gắn kết chặt chẽ với nhau. Bởi vậy, việc đảm bảo an nihn con người không thể tách rời khỏi chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu quốc gia. Đại úy, ThS. Trình Quốc Hưng nhấn mạnh, Việt Nam cần một cách tiếp cận tổng thể, nhân văn và liên ngành, trong đó con người vừa là trung tâm, vừa là chủ thể của quá trình thích ứng.

Trong phiên thảo luận, các đại biểu nhấn mạnh sự cần thiết của nghiên cứu liên ngành để bảo đảm “sự an toàn toàn diện” cho con người, đồng thời đề xuất tăng cường an sinh xã hội bền vững, thúc đẩy bình đẳng giới và giảm tính dễ tổn thương của các nhóm yếu thế, nâng cao năng lực quản trị dữ liệu và phát triển mô hình quản trị rủi ro môi trường – xã hội. Các ý kiến thống nhất rằng an ninh con người phải được đặt xuyên suốt trong chiến lược phát triển bền vững, nhất là trong giai đoạn thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Đóng góp thiết thực vào chiến lược phát triển con người Việt Nam

Các ý kiến và tham luận tại Hội thảo là cơ sở để Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới tiếp tục hoàn thiện các báo cáo nghiên cứu chuyên sâu và kiến nghị chính sách, góp phần quan trọng vào việc xây dựng chiến lược phát triển con người Việt Nam, bảo đảm an ninh con người trong giai đoạn biến động toàn cầu.

Hội thảo kết thúc với kỳ vọng mở ra những hướng nghiên cứu mới, tăng cường kết nối học thuật và đóng góp vào các quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế – xã hội. Đây cũng là minh chứng cho vai trò của Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới và Viện Hàn lâm trong nghiên cứu con người nói riêng và các lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn nói chung, tạo nền tảng tri thức quan trọng để Việt Nam hướng tới một giai đoạn phát triển xanh, an toàn và kiên cường trước những biến động của kỷ nguyên mới./.