TS. Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm phát biểu tại buổi Lễ

Tại diễn văn khai mạc, PGS.TS Nguyễn Xuân Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ cho biết: Vào đúng ngày ngày 30 năm trước, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định số 466/TTg thành lập “Trung tâm Nghiên cứu Bắc Mỹ” thuộc Trung tâm KHXH&NVQG, nay là Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Sự kiện đã có ý nghĩ rất quan trọng ở Việt Nam trong những năm đầu Đổi mới và hội nhập quốc tế, đáp ứng mong đợi của các nhà hoạch định chính sách, của giới nghiên cứu và đào tạo quốc tế học.

Trước bối cảnh hội nhập sâu rộng của đất nước đầu những năm 2000, các vấn đề quốc tế và đối ngoại với nước ngoài được quan tâm nhiều hơn, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đa dạng hóa các đối tác chủ động và tích cực hội nhập quốc tế. Trong giai đoạn này, Việt Nam đã ký kết Hiệp định thương mại BTA với Hoa Kỳ, đang đàm phán vào WTO, quan hệ Việt – Mỹ phát triển vượt bậc, vai trò về nghiên cứu quốc tế ở Việt Nam được đẩy lên. Nhằm đáp ứng yêu cầu mới về công tác nghiên cứu và tư vấn chính sách. Trung tâm Nghiên cứu Bắc Mỹ đã được nâng cấp thành Viện Nghiên cứu Châu Mỹ theo Quyết định số 171/QĐ-KHXH ngày 20/2/2004 của Chủ tịch Viện Khoa học xã hội Việt Nam. Theo đó, lần đầu tiên ở Việt Nam có một cơ quan nghiên cứu mà đối tượng là toàn bộ Châu Mỹ. Trải qua quá trình xây dựng và phát triển, cho đến nay, Viện Nghiên cứu đã có những bước chuyển mình quan trọng, là đơn vị nghiên cứu cơ bản, chiến lược hàng đầu tại Việt Nam về Hoa Kỳ học và Châu Mỹ học, có đóng góp quan trọng cho việc nâng cao hiểu biết xã hội về khu vực Châu Mỹ cũng như tư vấn chính sách cho Đảng và Nhà nước, góp phần vào chiến lược phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thông qua đào tạo sau đại học.

PGS.TS Nguyễn Xuân Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ phát biểu tại buổi Lễ

Về mặt quy mô nhân sự và tổ chức Viện hiện có nguồn nhân lực cán bộ trên dưới 40 người, trong đó có ¾ là cán bộ nghiên cứu đạt học hàm, học vị cao. Về chức năng, nhiệm vụ, Viện tập trung nghiên cứu cơ bản khu vực Châu Mỹ, tư vấn chính sách cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối với các quốc gia Châu Mỹ; Đào tạo và giới thiệu các quốc gia Châu Mỹ tại Việt Nam.

Ngay từ những năm đầu thành lập, mặc dù còn non trẻ, Viện đã được giao nhiệm vụ chủ trì một chương trình nghiên cứu khoa học xã hội cấp quốc gia, bao gồm nhiều đề tài/dự án cấp quốc gia. Nhiệm vụ này đã được hoàn thành xuất sắc, có những đóng góp quan trọng về lý luận và kiến nghị chính sách gửi trực tiếp cho người lãnh đạo cao nhất của Đảng lúc đó và đã được vận dụng vào thực tiễn đường lối chiến lược của Việt Nam.

Từ một Trung tâm nghiên cứu sau đó trở thành một Viện Nghiên cứu, sau 30 năm hình thành và phát triển, Viện Nghiên cứu Châu Âu đã thật sự trưởng thành và có những đóng góp quan trọng vào hoạt động nghiên cứu cơ bản về Châu Mỹ học, về quan hệ quốc tế và có nhiều đóng góp về tư vấn chính sách và đào tạo sau đại học. Trong 30 năm ấy, Viện đã có những bước chuyển biến quan trọng cùng với sự chuyển mình của đất nước và của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong giai đoạn Đổi mới và hội nhập.

Những năm gần đây, Viện thực hiện nhiều đề tài/nhiệm vụ cấp quốc gia khác và nhiều đề tài cấp bộ cũng như cấp cơ sở. Ngoài ra Viện đã thực hiện các dự án quốc tế có đối tác ở nhiều nước tham gia. Những kết quả nghiên cứu đã được Viện chắt lọc, xuất bản và công bố để công chúng và bạn đọc quan tâm có thêm tài liệu tham khảo. Bên cạnh đó, để góp phần khẳng định vị thế và tầm quan trọng của mình trong hệ thống các Viện nghiên cứu chuyên ngành của Viện Hàn lâm, hàng năm Viện đã tổ chức nhiều diễn đàn, hội thảo khoa học cấp quốc tế, quốc gia về những vấn đề quan trọng liên quan đến các nước Châu Mỹ cũng như quan hệ Việt Nam với các nước châu Mỹ. Những diễn đàn, hội thảo này đã quy tụ nhiều chuyên gia, nhà khoa học nổi tiếng trong nước và quốc tế tham dự nhằm chia sẻ những quan điểm, kết quả nghiên cứu cũng như trở thành cơ hội để Viện tiếp tục mở rộng quan hệ quốc tế, giao lưu học thuật với đông đảo bạn bè, đối tác...

PGS.TS Nguyễn Xuân Trung nhận đại diện Viện Nghiên cứu Châu Mỹ Bằng khen của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tại buổi Lễ

Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam - TS. Phan Chí Hiếu trao Bằng khen và chụp ảnh lưu niệm cùng PGS.TS. Nguyễn Xuân Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ tại buổi Lễ

Ghi nhận những thành tựu đóng góp của Viện trong thời gian qua, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã trao Quyết định khen thưởng số 1190/QĐ-KHXH ngày 6/9/2023 cho Viện Nghiên cứu Châu Mỹ vì đã có đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và phát triển Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.

Phát biểu chúc mừng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ, TS. Phan Chí Hiếu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm đã đánh giá cao các thành tựu mà Viện đã đạt được đối với chuyên ngành Châu Mỹ học tại Việt Nam và cho rằng trong thời gian tới, Viện Nghiên cứu Châu Âu cần tập trung nghiên cứu các vấn đề cơ bản về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội… ở các nước Châu Mỹ; Quan hệ quốc tế giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực Châu Mỹ; Đẩy mạnh việc chủ trì, phối hợp tổ chức nhiều hội thảo, diễn đàn khoa học, giao lưu học thuật, tiến hành nhiều hơn các công trình nghiên cứu có tính đột phá nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác, ngoại giao giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Châu Mỹ; Đẩy mạnh công tác đào tạo để góp phần vào việc cung cấp nguồn lao động chất lượng cao cho xã hội, nhất là góp phần vào việc thúc đẩy nguồn lao động phục vụ công tác nghiên cứu về Châu Mỹ học nói riêng và vào ngành nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn nói chung.

Để nâng cao vị thế, uy tín và tầm ảnh hưởng của Viện Nghiên cứu Châu Mỹ lên một tầm cao mới, Chủ tịch Viện Hàn lâm cũng đề nghị Viện Nghiên cứu Châu Mỹ tập trung vào các nhiệm vụ sau đây:

1. Cần tiếp tục phát huy, khẳng định hơn nữa vị thế của Viện Nghiên cứu Châu Mỹ với tư cách là một cơ quan nghiên cứu hàng đầu về Châu Mỹ tại Việt Nam. Bên cạnh những nghiên cứu cơ bản, Viện cần thêm các nghiên cứu dự báo để kịp thời nhận diện bối cảnh, dự báo chiến lược và xu hướng phát triển của khu vực Châu Mỹ, kết hợp với nghiên cứu các vấn đề ngắn hạn, trung hạn và dài hạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 để kịp thời tham mưu, cung cấp các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chiến lược của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần củng cố và phát triển quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các nước ở khu vực Châu Mỹ
2. Chủ trì, phối hợp với các tổ chức quốc tế và Việt Nam tiến hành các nghiên cứu, đánh giá tác động, cơ hội và thách thức trong quan hệ của Việt Nam với các nước trong khu vực Châu Mỹ để kịp thời cung cấp các luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định chính sách, thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa các bộ, ngành và địa phương…
3. Tăng cường công tác đào tạo, phát triển đội ngũ nghiên cứu viên đạt chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của các tổ chức quốc tế; Tiếp tục củng cố, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua các chương trình đào tạo trong nước và nước ngoài; Phát triển duy trì và củng cố quan hệ hợp tác với đội ngũ cộng tác viên, với các đối tác trong nước và nước ngoài.
4. Tiếp tục hoàn thiện bộ máy tổ chức của Viện Nghiên cứu Châu Mỹ theo hướng tinh gọn, hiệu quả.
5. Tăng cường kỷ cương hành chính, kỷ luật lao động, chú trọng hoàn thiện các Quy chế nội bộ của Viện; Phát huy hơn nữa tính chủ động, sáng tạo trong các nhiệm vụ được giao; Tăng cường phối hợp các hoạt động nghiên cứu, giao lưu, hợp tác với các đơn vị tổ chức trong và ngoài Viện Hàn lâm
6. Tăng cường tinh thần đoàn kết nội bộ; Gia tăng sức ảnh hưởng của người đứng đầu trong các hoạt động lãnh đạo, tổ chức và các hoạt động chuyên môn theo hướng: Khoa học – Dân chủ - Khách quan – Công bằng vì mục tiêu phát triển chung.

Toàn cảnh Lễ Kỷ niệm

Hòa chung không khí phấn khởi của buổi Lễ, Chủ tịch Viện Hàn lâm cho rằng, đây là dịp để các thế hệ Viện Nghiên cứu Châu Mỹ cùng nhau ôn lại truyền thống vẻ vang, những thành tích nổi bật mà các thế hệ của Viện đã đạt được trong thời gian qua. Đồng thời, nhận diện được một cách đầy đủ những hạn chế còn tồn tại để xác định các phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp để tiếp tục thực hiện thành công các nhiệm vụ tiếp theo trong giai đoạn phát triển mới. Chủ tịch Viện Hàn lâm tin rằng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ sẽ tiếp tục đạt được nhiều thành công, có nhiều đóng góp tích cực hơn nữa cho sự nghiệp xây dựng và phát triển Viện Nghiên cứu Châu Mỹ nói riêng và của Viện Hàn lâm nói chung phục vụ cũng như góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế của đất nước, thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam với các nước khu vực Châu Mỹ thời gian tới.

Phạm Vĩnh Hà