Phát biểu chào mừng tại Diễn đàn, PGS.TS. Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) chia sẻ: Quan hệ hợp tác giữa các quốc gia châu Á và châu Phi có bề dày lịch sử, được khởi nguồn từ tinh thần Bandung năm 1955, đặt nền tảng cho sự liên kết giữa các dân tộc yêu chuộng hòa bình, độc lập, tự chủ và phát triển. Với dân số chiếm hơn một nửa nhân loại, nguồn tài nguyên phong phú và những nền văn hóa lâu đời, châu Á và châu Phi có tiềm năng to lớn để trở thành những động lực quan trọng của tăng trưởng và đổi mới toàn cầu. Tuy nhiên, tiềm năng đó chỉ có thể được phát huy tối đa nếu các quốc gia biết chung tay hợp tác, cùng nhau thích ứng thách thức và tận dụng cơ hội trong kỷ nguyên mới.

Trên tinh thần đó, Diễn đàn quốc tế Á–Phi 2025 lần đầu tiên được tổ chức hướng tới mục tiêu: (1) Tạo không gian trao đổi học thuật, chính sách giữa các học giả, nhà ngoại giao và nhà hoạch định chính sách từ hai châu lục; (2) Chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp nhằm tăng cường khả năng thích ứng của các quốc gia trước những thách thức toàn cầu; (3) Góp phần thúc đẩy tình đoàn kết, hữu nghị và hợp tác thiết thực, hiệu quả giữa các quốc gia châu Á và châu Phi

Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm tin tưởng, với những tham luận sâu sắc, những góc nhìn đa chiều và tinh thần trao đổi thẳng thắn, cởi mở, Diễn đàn sẽ đạt được nhiều kết quả tốt đẹp, cung cấp những luận cứ khoa học và khuyến nghị chính sách có giá trị, tăng cường hợp tác Á – Phi một cách bền vững và hiệu quả.

Phát biểu đề dẫn tại Diễn đàn, PGS.TS. Nguyễn Xuân Trung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Nam Á, Tây Á và châu Phi (ISAWAAS) cho biết: Diễn đàn diễn ra đúng dịp kỷ niệm 70 năm Hội nghị Bandung (1955) – sự kiện đánh dấu sự hình thành tinh thần đoàn kết Á – Phi và khẳng định vị thế của các quốc gia đang phát triển trong trật tự quốc tế sau Chiến tranh Lạnh. Sau bảy thập niên, nhiều quốc gia châu Á, châu Phi đã đạt những thành tựu đáng kể, song vẫn đứng trước những thách thức phức tạp của môi trường quốc tế đầy biến động.

Vấn đề trung tâm đặt ra hiện nay là: các nước Á, Phi cần xác định cách thức làm sao để vừa thích ứng với bối cảnh toàn cầu mới, vừa chủ động đóng góp vào việc định hình một trật tự quốc tế công bằng, bao trùm và bền vững. Diễn đàn Á – Phi 2025 có nhiệm vụ khẳng định vai trò trung tâm của các quốc gia đang phát triển trong tiến trình tái cấu trúc trật tự quốc tế - là diễn đàn học thuật dành riêng cho các học giả là chủ yếu. Phó giáo sư Viện trưởng ISAWAAS đề nghị Diễn đàn dành thời gian trao đổi sâu vào những vấn đề mang tính khoa học, nhận diện những qui luật, lý giải những nguyên nhân, gắn kết nghiên cứu với hành động hợp tác thực tiễn. Đóng góp có hiệu quả vào các mục tiêu tăng trưởng nhằm thúc đẩy liên kết kinh tế – thương mại, tăng cường hợp tác khoa học – công nghệ và giáo dục, cải tổ thể chế đa phương, thể chế hóa Diễn đàn Á – Phi, hình thành các mạng lưới nghiên cứu, biến các tuyên bố chính trị thành hành động hợp tác thực tiễn…

Theo đó, Diễn đàn đã được nghe một số tham luận liên quan tới “Suy ngẫm về Triết học châu Phi đương đại về sự dịch chuyển trong bối cảnh di động giới trẻ giữa Phi và Á”, diễn giả TS. Diana Sfetlana Stoica, chuyên gia chính trị đến từ Trung tâm Nghiên cứu châu Phi Ubuntu (Romania); Thực trạng hiện nay và triển vọng tương lai trong quan hệ Nhật Bản – Hàn Quốc: “Trọng tâm về Chính trị và Xã hội”, diễn giả: GS. Tomoomi Mori, Đại học Setsunan, Nhật Bản; “Châu Phi tiến lên trong bối cảnh biến động toàn cầu”,  diễn giả: TS. Philani Mthembu, Giám đốc điều hành Viện Đối thoại Toàn cầu (IGD), Nam Phi; “ASEAN ứng phó với thách thức toàn cầu và hợp tác ASEAN – Phi châu”, diễn giả: GS. Alvin Ang, Nghiên cứu viên cao cấp, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Chính sách (CSPS), Brunei Darussalam; “Tăng cường hợp tác Á – Phi trong bối cảnh thách thức toàn cầu và vai trò của Việt Nam”, diễn giả: TS. Kiều Thanh Nga, Phó Viện trưởng ISAWAAS.

Phiên thảo luận bàn tròn “Những vấn đề nổi bật ở châu Á và châu Phi trong bối cảnh toàn cầu mới” do PGS.TS. Đinh Công Hoàng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông và Tây Á, ISAWAAS điều phối có sự tham gia của các Đại sứ Ấn Độ, Nam Phi, Saudi Arabia, UAE tại Việt Nam, nguyên Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Nguyễn Phương Nga… đã tập trung thảo luận về một số nội dung: Các thách thức toàn cầu tác động đến châu Á và châu Phi; Giải pháp và kinh nghiệm của các quốc gia Á – Phi trong ứng phó với thách thức toàn cầu; Các mô hình hợp tác quốc tế giữa các quốc gia châu Á và châu Phi; Hợp tác của Việt Nam với châu Á và châu Phi trong bối cảnh mới: Cơ hội, thách thức và giải pháp thúc đẩy.

Trao đổi tại Diễn đàn, các ý kiến đều cho rằng cần đẩy mạnh liên kết kinh tế, khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại như AfCFTA tại châu Phi và RCEP tại châu Á; xây dựng hành lang thương mại Á – Phi, cả về hạ tầng vật chất lẫn hạ tầng số; đồng thời thúc đẩy hợp tác khoa học – công nghệ, giáo dục và cải tổ thể chế đa phương để bảo đảm tiếng nói của các quốc gia đang phát triển.

Nhận định về vai trò của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác với các nước trong khu vực Á – Phi, các đại biểu đều cho rằng, Việt Nam đang được đánh giá là cầu nối tích cực trong quan hệ Á – Phi. Ngay từ những năm đầu thập niên 1990, Việt Nam đã hợp tác với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và các nước châu Phi theo mô hình hợp tác Nam - Nam và hợp tác ba bên để chuyển giao kỹ thuật phát triển nông nghiệp và xóa đói giảm nghèo tới châu Phi (Senegal, Mozambique, Nam Sudan, Sierra Leone, Tanzania, Mali, Namibia, Cộng hòa Guinea, Benin, Cộng hòa Congo...). Trong đó, mô hình hợp tác ba bên Việt Nam – FAO – Senegal được coi là hình mẫu tiêu biểu. Đến nay Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với tất cả 55 quốc gia châu Phi với Liên minh Châu Phi (AU) và trở thành quan sát viên của Liên minh Châu Phi (AU).

Tại Diễn đàn, các đại biểu cho rằng châu Á và châu Phi đang phải đối mặt với nhiều thách thức toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia phải tìm kiếm những giải pháp và cách tiếp cận hợp tác mới. Việc tăng cường trao đổi kinh nghiệm và phối hợp hành động trong các lĩnh vực như quản lý thiên tai, phòng chống dịch bệnh, phát triển kinh tế xanh và ứng dụng công nghệ số được xem là hướng đi quan trọng, góp phần giảm thiểu rủi ro, tạo nền tảng cho phát triển bền vững. Đây cũng là cơ sở để thúc đẩy hợp tác đa phương nhằm tăng cường hợp tác bình đẳng, cùng có lợi giữa các quốc gia Á - Phi.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Xuân Trung đã đánh giá cao kết quả đạt được và khẳng định Diễn đàn quốc tế Á - Phi 2025 không chỉ là không gian học thuật, mà còn thúc đẩy cơ chế hợp tác chiến lược, giúp hai châu lục nâng cao sức chống chịu trước các thách thức toàn cầu. Các tham luận và các ý kiến chia sẻ tại Diễn đàn là nguồn tài liệu quan trọng, đưa công tác lý luận khoa học trở thành cơ sở, động lực quan trọng của tăng trưởng và đổi mới thông qua cơ chế hợp tác chặt chẽ, sáng tạo và bao trùm giữa hai châu lục Á – Phi.

Đây cũng chính là mục tiêu hướng tới của Diễn đàn khi biến các trao đổi học thuật thành các tư vấn chính sách, đề xuất giải pháp nhằm tăng cường khả năng thích ứng của các quốc gia trước những thách thức toàn cầu, thúc đẩy tình đoàn kết, hữu nghị và hợp tác thiết thực, hiệu quả giữa các quốc gia châu Á và châu Phi trong giai đoạn tới./.