Dự cuộc họp cùng Chủ tịch Viện Hàn lâm có PGS.TS.Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; TS. Đỗ Xuân Lân, Phó Bí thư Đảng ủy, Chánh Văn phòng Đảng ủy Viện Hàn lâm; ThS. Ngô Tiến Phát, Phó Trưởng ban Ban Tổ chức Cán bộ; ThS. Nguyễn Thanh Hà, Trưởng ban Ban Hợp tác quốc tế; TS. Lê Nam Trung, Chánh Văn phòng Viện Hàn lâm; cùng toàn thể lãnh đạo, viên chức và người lao động Ban Tài chính và Quản lý khoa học.

Ban Tài chính và Quản lý khoa học (Department of Finance and Scientific Management – DFSM) (Ban) được biết đến là đơn vị chuyên môn giúp việc Chủ tịch Viện Hàn lâm, có chức năng tham mưu giúp Chủ tịch Viện Hàn lâm quản lý và tổ chức thực hiện công tác về kế hoạch; tài chính, kế toán; sử dụng tài sản công; quản lý đầu tư phát triển đối với các dự án; xây dựng, tổ chức thực hiện và quản lý thống nhất các hoạt động khoa học của Viện Hàn lâm theo quy định của pháp luật.

Đến nay, sau sáp nhập, Ban có tổng số 25 viên chức và người lao động, bao gồm: 1 Trưởng Ban, 3 Phó Trưởng ban, 15 viên chức, 6 lao động hợp đồng. Ban có 3 tiến sĩ, 17 thạc sĩ, 5 đại học… Ban không có cấp phòng, được tổ chức thành 3 bộ phận chuyên môn gồm: Bộ phận Quản lý Tài chính – Tài sản, Bộ phận Quản lý Khoa học và Bộ phận Quản lý Đầu tư. Đội ngũ viên chức, người lao động của Ban được bố trí công tác theo đúng yêu cầu vị trí việc làm.

Báo cáo công tác chuyên môn tại buổi làm việc, ThS. Nguyễn Mạnh Quân, Trưởng ban DFSM cho biết: Đối với công tác tài chính, các công việc thường xuyên như: phân bổ giao dự toán, thẩm định, báo cáo quyết toán, thẩm định kinh phí với các nhiệm vụ khoa học, hội nghị, hội thảo… được triển khai theo đúng tiến độ. Đặc biệt, trong năm 2025, có phát sinh kinh phí cho nhiệm vụ liên quan đến chuyển đổi số, Ban đang khẩn trương tiến hành các thủ tục phê duyệt, báo cáo kĩ thuật đối với nhiệm vụ và tổ chức các hội đồng xét duyệt thuyết minh để triển khai các nhiệm vụ khoa học liên quan. Đối với việc thực hiện Nghị quyết số 173/NQ-CP ngày 13/06/2025 về thực hành tiết kiệm chi thường xuyên dự toán năm 2025, Ban đã tiến hành hướng dẫn các đơn vị thực hiện đảm bảo đúng nguyên tắc để báo cáo Bộ tài chính…

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Ban đã hướng dẫn các đơn vị xây dựng phương án tự chủ tài chính giai đoạn 2026 – 2030; Thực hiện tốt nhiệm vụ giải ngân giải quyết chế độ cho viên chức nghỉ chế độ theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 của Chính phủ. Về công tác quản lý đầu tư, Ban đã triển khai đồng bộ, phối hợp với Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng chuyên ngành để thúc đẩy tiến độ các dự án; xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn năm 2026, kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026-2030. Về công tác quản lý khoa học: Ban đã tập trung xử lý các nhiệm vụ còn tồn động như: Đề án biên soạn Bách khoa toàn thư và Đề án Óc Eo; Xây dựng các đề tài bổ sung cho năm 2026. Trên cơ sở đó chủ động xây dựng hệ đề tài “gối”, tránh trường hợp bị trống đề tài xảy ra. Các nhiệm vụ liên quan đề các đề tài khoa học công nghệ đã được triển khai, rà soát gửi Bộ Khoa học và Công nghệ thông qua; Ban đã tham mưu, phối hợp thực hiện một số hội thảo cấp quốc gia; xây dựng quy chế quản lý hoạt động khoa học… được triển khai thực hiện theo đúng tiến độ.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Trưởng ban DFSM cũng báo cáo làm rõ một số vấn đề nổi lên trong công tác quản lý; chỉ rõ các ưu điểm trong việc đảm bảo nguồn vốn hoạt động, song cũng thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế có liên quan đến cơ chế phân bổ vốn còn khá cứng nhắc, chưa đáp ứng kịp thời các nghiên cứu cần đầu tư lớn và nhanh. Đặc biệt, hiệu suất đầu tư chưa thực sự tương xứng với nguồn vốn; việc thu hút vốn ngoài ngân sách còn chưa mạnh mẽ.

Công tác quản lý khoa học còn tồn tại những vướng mắc trong quy trình thực hiện đề tài, dự án. Các thủ tục hành chính liên quan đến thanh quyết toán còn phức tạp, khiến các nhà khoa học mất nhiều thời gian. Công tác đánh giá kết quả nghiên cứu chưa chú trọng đúng mức đến tác động xã hội và khả năng tư vấn chính sách, cũng như thiên về các chỉ số hình thức.

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh: Trong bối cảnh nguồn lực công còn hạn chế và yêu cầu về chất lượng nghiên cứu ngày càng cao, Viện Hàn lâm cần chuyển đổi tư duy từ việc "chi tiêu" ngân sách sang "đầu tư có trọng điểm" nhằm tạo ra các sản phẩm học thuật và tư vấn chính sách có giá trị đột phá cho đất nước. Đây là chìa khóa để hiện thực hóa tiêu chí tối ưu hóa nguồn lực tài chính gắn liền với đột phá trong quản lý khoa học.

Trên cơ sở lắng nghe những vấn đề nổi lên trong báo cáo và thảo luận, Chủ tịch Viện Hàn lâm nhận định đã đến lúc Ban Tài chính và Quản lý khoa học cần quyết liệt hơn trong công tác tham mưu, tập trung vào việc kiến tạo cơ chế tài chính mới, hướng tới sự đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện và cải tổ phương pháp quản lý để tạo bước ngoặt trong hoạt động tài chính và quản lý khoa học của Viện Hàn lâm.

Chủ tịch Lê Văn Lợi yêu cầu Ban Tài chính và Quản lý Khoa học phối hợp với các đơn bị tiến hành đánh giá, rà soát các đề tài, nhiệm vụ, phân bổ nguồn tài chính theo hướng trọng điểm, trọng tâm, tránh dàn trải, dồn lực vào các chương trình, đề tài chiến lược quốc gia có khả năng cung cấp luận cứ khoa học trực tiếp cho các Nghị quyết, Quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước. Ban hành cơ chế tài chính linh hoạt, tạo hành lang thuận lợi để khuyến khích tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình cho các đơn vị nghiên cứu và chủ nhiệm đề tài trong việc sử dụng kinh phí. Cơ chế này phải đảm bảo sự linh hoạt tối đa, cho phép nhà khoa học yên tâm tập trung vào chuyên môn. Bên cạnh đó, giáo sư, Chủ tịch Viện  Hàn lâm cũng đề nghị DFSM phải khẳng định vai trò là đơn vị đi đầu trong việc tham mưu, điều phối, tạo ra sức cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các đơn vị nghiên cứu thông qua các chỉ đạo, quy định, hướng dẫn nhằm khuyến khích các đơn vị thực hiện các nhiệm vụ khoa học nhất là trong việc kết nối với các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp để thực hiện các hợp đồng nghiên cứu và dịch vụ khoa học, xem đây là nguồn vốn quan trọng để phát triển bền vững.

Chủ tịch Viện Hàn lâm cho rằng: Đổi mới hệ thống đánh giá hiệu suất (KPIs) cần chuyển trọng tâm đánh giá kết quả nghiên cứu sang chất lượng đầu ra và tác động thực tiễn. Thay vì chỉ dừng lại ở số lượng, cần đặc biệt chú trọng hơn vào việc nâng cao chất lượng các báo cáo khoa học, nhất là các báo cáo phục vụ các kì họp thường kỳ của Chính phủ, coi đây là một trong những cơ sở để khẳng định uy tín và vị thế của Viện Hàn lâm trong công tác lý luận, nâng cao khả năng tư vấn chính sách, công bố (nếu có) và mức độ lan tỏa tri thức trong xã hội của các kết quả nghiên cứu; Khẩn trương tinh gọn thủ tục hành chính: rà soát, cắt giảm tối đa các thủ tục, giấy tờ không cần thiết trong quy trình quản lý và thanh quyết toán, tạo môi trường thuận lợi nhất cho hoạt động sáng tạo của nhà khoa học; Có cơ chế khen thưởng xứng đáng, minh bạch và kịp thời cho các nghiên cứu đạt chất lượng xuất sắc, có tính đột phá, qua đó tạo động lực mạnh mẽ và thu hút nhân tài. Việc tối ưu hóa nguồn lực tài chính phải được coi là đòn bẩy chủ đạo để Viện Hàn lâm tạo ra bước ngoặt đột phá, khẳng định vai trò là trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội hàng đầu, đóng góp hiệu quả vào quá trình hoạch định và phát triển của đất nước.