Công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu thật sự có đức, có tài, có uy tín trong Đảng và nhân dân luôn được Đảng và Nhà nước coi trọng. Đảng ta luôn kiên định vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ và công tác cán bộ, coi cán bộ và công tác cán bộ có ý nghĩa hết sức quan trọng trong lãnh đạo, tổ chức hoạt động. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng nhiều lần khẳng định: Xây dựng Đảng là nhiệm vụ “then chốt” thì công tác cán bộ là “then chốt” của nhiệm vụ “then chốt”. Đảng đã ban hành một số văn bản pháp luật quan trọng về công tác này.
Hai nghị quyết quan trọng đã được Đảng ban hành, gồm: Nghị quyết Trung ương 3 khóa VIII về Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục xây dựng Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong sạch, vững mạnh và Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đầy đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Nghị quyết số 26-NQ/TW được ban hành tại Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII trên cơ sở đánh giá thành tựu và hạn chế sau hơn 20 năm thực hiện Nghị quyết trung ương 3 khóa VIII. Nghị quyết này đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với công tác cán bộ - công việc gốc của Đảng, khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng, với mục tiêu chung “Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; đủ về số lượng, có chất lượng và cơ cấu phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ, đủ sức lãnh đạo đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, ngày càng phồn vinh, hạnh phúc”.
Nghị quyết số 26-NQ/TW đã đưa ra 05 quan điểm chỉ đạo về công tác cán bộ trong bối cảnh mới, trong đó, vai trò của cán bộ và công tác cán bộ được đề cập ngay ở quan điểm đầu tiên “Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng; công tác cán bộ là khâu "then chốt" của công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là công việc hệ trọng của Đảng, phải được tiến hành thường xuyên, thận trọng, khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ là đầu tư cho phát triển lâu dài, bền vững”; Quan điểm thứ hai, thực hiện nghiêm, nhất quán nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo trực tiếp, toàn diện công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị; Chuẩn hoá, siết chặt kỷ luật, kỷ cương đi đôi với xây dựng thể chế, tạo môi trường, điều kiện để thúc đẩy đổi mới, phát huy sáng tạo và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung. Phân công, phân cấp gắn với giao quyền, ràng buộc trách nhiệm, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực và xử lý nghiêm minh sai phạm; Quan điểm thứ ba, tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan, thường xuyên đổi mới công tác cán bộ phù hợp với tình hình thực tiễn. Xây dựng đội ngũ cán bộ phải xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới… gắn với đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, kiện toàn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, thu hút, trọng dụng nhân tài; Quan điểm thứ tư, quán triệt nguyên tắc về quan hệ giữa đường lối chính trị và đường lối cán bộ; quan điểm giai cấp và chính sách đại đoàn kết rộng rãi trong công tác cán bộ. Xử lý hài hoà, hợp lý mối quan hệ giữa tiêu chuẩn và cơ cấu, trong đó tiêu chuẩn là chính; giữa xây và chống, trong đó xây là nhiệm vụ chiến lược, cơ bản, lâu dài, chống là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên; giữa đức và tài, trong đó đức là gốc; giữa tính phổ biến và đặc thù; giữa kế thừa, đổi mới và ổn định, phát triển; giữa thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân và tập thể; Quan điểm thứ năm, Xây dựng đội ngũ cán bộ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là của các cấp ủy, tổ chức Đảng, mà trước hết là người đứng đầu và cơ quan tham mưu của Đảng, trong đó cơ quan tổ chức, cán bộ là nòng cốt. Phát huy mạnh mẽ vai trò của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị- xã hội và cơ quan truyền thông, báo chí trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó máu thịt với nhân dân; phải thực sự dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ.
Bám sát định hướng chỉ đạo của Đảng tại Văn kiện Đại hội XIII, công tác cán bộ được đẩy mạnh ngay từ đầu nhiệm kỳ. Các nghị quyết, kết luận của Trung ương về công tác cán bộ có nội dung bao trùm, với nhiều điểm mới, có thể kể đến:
Thứ nhất, Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị cho thấy quyết tâm chính trị của toàn Đảng về khuyến khích và bảo vệ cán bộ có tư duy đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII, “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Một trong những điểm nhấn của Kết luận số 21-KL/TW là đã đề ra 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp toàn diện, đòi hỏi phải được thực hiện một cách quyết liệt, đồng bộ, bảo đảm kết hợp giữa “xây” và “chống” trong công tác cán bộ.
Thứ hai, một số quy định mới: Quy định số 50-QĐ/TW, ngày 27/12/2021, của Bộ Chính trị, “Về công tác quy hoạch cán bộ” cho thấy tư duy đổi mới, toàn diện của Đảng về công tác quy hoạch cán bộ. Quy định này đã bổ sung 5 nguyên tắc bảo đảm thực hiện có hiệu quả công tác quy hoạch cán bộ so với Nghị quyết số 42-NQ/TW, ngày 30/11/2004, của Bộ Chính trị, “Về công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Quy định số 65-QĐ/TW, ngày 28/4/2022, của Bộ Chính trị, “Về luân chuyển cán bộ” có những nội dung chặt chẽ hơn, từ việc xem xét, bố trí, quyết định cán bộ luân chuyển, đến việc giao trách nhiệm cho các cơ quan có liên quan nhận xét, đánh giá cán bộ định kỳ hằng năm, bố trí cán bộ sau khi hết thời gian luân chuyển so với Quy định số 98-QĐ/TW, ngày 7/10/2017, của Bộ Chính trị, “Về luân chuyển cán bộ. So với Quy định số 260-QĐ/TW, ngày 2/10/2009, “Về việc thôi giữ chức vụ, miễn nhiệm, từ chức của cán bộ”, Quy định số 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021, của Bộ Chính trị, “Về việc miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ” đã cụ thể hóa những quy định, cơ chế, chính sách trong việc xử lý đối với cán bộ chưa hoàn thành nhiệm vụ và việc cán bộ tự nguyện xin thôi giữ chức vụ khi chưa hết nhiệm kỳ hoặc chưa hết thời gian bổ nhiệm. Ngoài ra, Quy định số 69-QĐ/TW, ngày 6/7/2022, của Bộ Chính trị, “Về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm”, đã có nhiều nội dung mới về tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng mức kỷ luật trong việc xem xét vi phạm của tổ chức đảng, đảng viên. Quy định số 80-QĐ/TW, ngày 18/8/2022, của Bộ Chính trị, “Về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử” thay thế cho Quy định số 105-QĐ/TW, ngày 19/12/2017, của Bộ Chính trị, “Về phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử”; làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền của cấp ủy, người đứng đầu trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, tổng thể, liên thông trong công tác cán bộ của cả hệ thống chính trị; đánh giá khách quan, công tâm, lựa chọn và bố trí đúng cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Gần đây, Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 17/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII "về tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị trong giai đoạn mới" khẳng định, đảm bảo nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo trực tiếp, toàn diện công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị.
Trải qua kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội (1930 - 1975) và kỷ nguyên thống nhất đất nước, đổi mới, phát triển (1975 - 2025), đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình. Theo Tổng bí thư Tô Lâm, đây “là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Ưu tiên hàng đầu trong kỷ nguyên mới là thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược đến năm 2030, Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao”. Với bối cảnh và trách nhiệm lịch sử này, công tác cán bộ càng thể hiện vai trò to lớn. Phải khẳng định rằng, chỉ khi làm tốt công tác cán bộ thì mục tiêu bước vào kỷ nguyên mới mới được hiện thực hóa. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Cán bộ và công tác cán bộ là vấn đề “rất trọng yếu”, “quyết định mọi việc”, “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đang đặt ra cấp thiết”[1].
Đối với Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới (trước khi hợp nhất là Viện Nghiên cứu Con người và Viện Nghiên cứu Ngiên cứu Gia đình và Giới) luôn bảo đảm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo trực tiếp, toàn diện công tác cán bộ và bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng ủy cấp trên. Chi bộ Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới luôn sát sao trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá và quy hoach cán bộ. Trong thời gian qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy, chi bộ, Viện đã thực hiện việc sắp xếp lại bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo đúng tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW, Việc sắp xếp cũng nhằm nâng cao chất lượng hoạt động nghiên cứu, tư vấn chính sách, đào tạo, ứng dụng khoa học và phát triển công nghệ trong lĩnh vực nghiên cứu con người, gia đình và giới.
Tài liệu tham khảo
1. Phạm Ngọc Hùng, 2022. “Những điểm mới nổi bật trong các quy định của Trung ương về công tác cán bộ từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII”. Tạp chí Cộng sản, (https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/chinh-tri-xay-dung-dang/-/2018/827518/nhung-diem-moi-noi-bat-trong-cac-quy-dinh-cua-trung-uong-ve-cong-tac-can-bo-tu-dau-nhiem-ky-dai-hoi-xiii.aspx.).
2. Tô Lâm. 2024. “Cơ sở định vị mục tiêu phát triển và định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới”, Báo Nhân Dân, số 25193, ngày 1-11-2024, tr. 2, (https://image.nhandan.vn/Uploaded/2024/tmuivppi/2024_11_01/docbao-ndhangngay-01112024-8657.pdf).
3. Vũ Trọng Lâm. 2024. “Công tác cán bộ - Động lực quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”. Báo Nhân dân, (https://special.nhandan.vn/cong-tac-can-bo-dong-luc-quan-trong-thuc-day-phat-trien-dat-nuoc/index.html).
[1] Trao đổi với các học viên cán bộ quy hoạch Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIV về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, ngày 31-10- 2024.
