Đồng chí Tô Hiệu sinh năm 1912 tại thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Đồng chí là một thanh niên yêu nước nhiệt thành, một chiến sĩ cộng sản tiền bối tiêu biểu của Đảng ta.
Từ lúc 14 tuổi, đồng chí đã tham gia các phong trào bãi khóa, để tang cụ Phan Châu Trinh; được kết nạp vào Học sinh đoàn - một tổ chức của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, làm nhiệm vụ tuyên truyền, phát truyền đơn, treo cờ, giăng biểu ngữ, dán áp phích…
Quá trình hoạt động cách mạng, mặc dù hai lần bị địch bắt và đày ải ở nhà tù Côn Đảo và nhà tù Sơn La - một trong những nơi được xem là “địa ngục trần gian”, nhưng Tô Hiệu đã cùng các đồng chí của mình biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng. Đồng chí đã tìm hiểu, mở rộng các mối quan hệ với các tù nhân, từ đó dần gần gũi, học tập và tham gia các hoạt động trong tù của những người tù cộng sản.
Tại nhà tù Côn Đảo (1930 - 1934), theo sự hướng dẫn của các đảng viên cộng sản, Tô Hiệu tích cực tham gia các hoạt động trong tù và không ngừng học tập, rèn luyện bản thân. Cũng tại đây, Tô Hiệu chính thức trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương khi 20 tuổi.
Năm 1934, đồng chí bị thực dân Pháp đưa về quản thúc ở quê hương Xuân Cầu, Văn Giang. Mặc dù bị quản thúc nhưng đồng chí không chịu khuất phục, vừa tìm hiểu tình hình và gây dựng phong trào cách mạng ở quê hương, vừa tìm mọi cách vượt qua sự bao vây, phong tỏa của địch để bắt liên lạc với Đảng.
Năm 1939, trong quá trình đi kiểm tra việc in truyền đơn ở Hải Phòng, đồng chí Tô Hiệu bị địch bắt và giam cầm ở nhà tù Sơn La. Tại nhà tù Sơn La, đồng chí tích cực tham gia hoạt động và trở thành hạt nhân lãnh đạo Chi bộ Nhà tù. Tháng 2/1940, Chi bộ chính thức Nhà tù Sơn La được bí mật thành lập, đồng chí được cử vào Ban Chi ủy. Đến tháng 5/1940, đồng chí được bầu là Bí thư Chi bộ. Với phẩm chất, uy tín và tài năng trong công tác tuyên truyền, tổ chức, đồng chí Tô Hiệu đã chỉ đạo xây dựng và phát triển tổ chức đảng, cùng các chiến sĩ cộng sản biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng, huấn luyện, đào tạo nhiều cán bộ ưu tú, chuẩn bị sẵn sàng và góp phần quan trọng vào thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945. Chi bộ Nhà tù Sơn La được Trung ương Đảng công nhận là Chi bộ đặc biệt, phụ trách phong trào cách mạng của tỉnh Sơn La. Trong thời gian ở nhà tù Sơn La (1939 - 1944), đồng chí đã vượt lên bệnh tật không ngừng làm việc, viết các bài tuyên truyền, lý luận cách mạng, lãnh đạo anh em tù đấu tranh thông qua tổ chức công tác giáo dục trong tù, viết nhiều tài liệu quan trọng cho chi bộ, mở các lớp bồi dưỡng, hướng dẫn các cuộc đấu tranh…
Trong quá trình hoạt động cách mạng, đồng chí Tô Hiệu là tấm gương sáng ngời của người chiến sĩ cộng sản kiên trung, bất khuất. Dù trong thời gian dài bị giam cầm, tra tấn, hành hạ trong những nhà tù khét tiếng tàn bạo, như “địa ngục trần gian” ở Côn Đảo, Sơn La, đồng chí vẫn giữ vững bản lĩnh kiên cường, khí tiết trung trinh, tinh thần lạc quan cách mạng, vững tin vào tiền đồ tươi sáng của dân tộc.
Do chế độ hà khắc của nhà tù thực dân và căn bệnh hiểm nghèo, ngày 7/3/1944, đồng chí Tô Hiệu hy sinh tại nhà tù Sơn La với một niềm tin mãnh liệt vào tương lai tất thắng của cách mạng Việt Nam. Tên tuổi và sự nghiệp của đồng chí mãi mãi được khắc ghi vào pho sử vàng vẻ vang của Đảng bởi những hoạt động và đóng góp to lớn cho cách mạng Việt Nam vào những thời điểm đầy cam go, thử thách. Gương hy sinh oanh liệt của đồng chí đã góp phần tô thắm lá cờ cách mạng, chuẩn bị cho đất nước nở hoa độc lập, kết quả tự do.
Với 32 năm tuổi đời, 18 năm quyết dấn thân, hy sinh vì độc lập của dân tộc, vì tự do và hạnh phúc của nhân dân, cuộc đời cũng như sự nghiệp của đồng chí Tô Hiệu là một tấm gương sáng của một chiến sĩ tiên phong, người cộng sản kiên trung, một nhà lãnh đạo tài năng của Đảng ta. Hình ảnh đồng chí Tô Hiệu với cây đào được trồng tại Nhà tù Sơn La đã trở thành biểu tượng tinh thần đấu tranh kiên cương, bất khuất của các chiến sĩ cộng sản tại đây; đồng thời là biểu tượng của sức sống cách mạng vươn lên và mãi nở hoa, kết trái. Cuộc đời ngắn ngủi nhưng hào hùng, phẩm chất cách mạng cao đẹp của đồng chí Tô Hiệu mãi mãi là tấm gương sáng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân ta, các thế hệ hôm nay và mai sau học tập, noi theo. Tinh thần, bản lĩnh, phẩm chất người cộng sản của đồng chí Tô Hiệu là tài sản vô giá của Đảng và cách mạng Việt Nam, có giá trị trường tồn và sống mãi trong lòng nhân dân Việt Nam.
Kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí Tô Hiệu (1912 - 2022), chúng ta lại nhớ đến cuộc đời hoạt động và những cống hiến to lớn của đồng chí đối với Đảng và cách mạng Việt Nam. Tấm gương sáng về tự học, nỗ lực học tập của đồng chí vẫn luôn vẹn nguyên giá trị đối với sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục của Đảng ta. Đặc biệt là giáo dục thế hệ trẻ về xây dựng thói quen học tập, học tập suốt đời nhằm đáp ứng yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ Tư, chuyển đổi số và bắt kịp với thời đại hiện nay.
Ban Biên tập
