Những cống hiến không ngừng nghỉ cho nền khoa học pháp lý nước nhà

GS.TS. Võ Khánh Vinh là người khởi xướng và triển khai thực hiện nghiên cứu đa ngành, liên ngành và xuyên ngành trong luật học. Nói về Ông trong giới luật học thường nhắc đến với lòng khâm phục về tinh thần say mê, mệt mài trong nghiên cứu khoa học pháp lý. GS Võ Khánh Vinh hầu như không có thời gian nghỉ ngơi. Trên bàn làm việc của Giáo sư luôn có những chồng bản thảo của các công trình nghiên cứu, của các cuốn chuyên khảo mà Giáo sư đang viết. GS. TS Võ Khánh Vinh là người có nhiều ý tưởng nghiên cứu. Từ các ý tưởng nghiên cứu, giáo sư tổ chức kế hoạch nghiên cứu của cá nhân, kết nối với kế hoạch nghiên cứu của phòng, của Viện. Giáo sư công bố nhiều công trình nghiên cứu. Ông là tác giả 12 cuốn sách chuyên khảo, sách tham khảo. Giáo sư cũng là chủ biên của 48 cuốn sách chuyên khảo, giáo trình và sách tham khảo.

Giáo sư Võ Khánh Vinh là chủ nhiệm của 03 đề tài cấp nhà nước, chủ nhiệm 10 đề tài cấp bộ và nhiều đề tài cơ sở khác. Các kết quả nghiên cứu của giáo sư được đưa vào các chương trình giảng dạy sau đại học tại Viện Nhà nước và pháp luật, Học viện Khoa học xã hội, tại các cơ sở đào tạo khác ở nước ta.

Ông là một trong những chuyên gia nổi tiếng về Luật Hình sự, Luật Tố tụng hình sự và Tội phạm học với nhiều bài báo khoa học, giáo trình, sách chuyên khảo. Trong đó, Giáo sư rất tâm huyết trong việc nghiên cứu nguyên tắc công bằng trong Luật Hình sự. Giáo sư đã công bố các bài viết “Nguyên tắc công bằng và các hình thức thể hiện của nó” (tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 2-1992); “Những đòi hỏi của nguyên tắc công bằng đối với việc quy định tội phạm và phân loại tội phạm” (tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 2-1993). Tâm huyết với chủ đề này, giáo sư đã viết và bảo vệ thành công luận án “Nguyên tắc công bằng  trong Luật Hình sự Việt Nam”.

Vào cuối những năm 1980, đầu những năm 1990, GS. Võ Khánh Vinh và các cộng sự trongViện Nhà nước và Pháp luật, trong Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đã công bố các cuốn sách có tính chất khai phá ở Việt Nam về xã hội học pháp luật như: “Xã hội và Pháp Luật”;“Xã hội học Pháp Luật: Những vấn đề cơ bản”;“Xung đột xã hội: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn ở Việt Nam”; “Xung đột XH và đồng thuận XH”.

Nghiên cứu về quyền con người là chủ đề GS Võ Khánh Vinh đã dành nhiều công sức, trí tuệ. Giáo sư Võ Khánh Vinh là Tổ trưởng tổ 4 chịu trách nhiệm biên tập Chương 2 “Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân” trong Dự thảo Hiến pháp 2013.

Giáo sư triển khai nghiên cứu từ những vấn đề chung về quyền con người; nghiên cứu quyền con người từ cách tiếp cận đa ngành; cho đến nghiên cứu quyền con người trong từng lĩnh vực cụ thể và cả những quyền mới của con người trong bối cảnh hiện nay. GS. Võ Khánh Vinh có những đóng góp lớn trong nghiên cứu về chính sách pháp luật, nhấn mạnh phương pháp nghiên cứu đa ngành, liên ngành trong lĩnh vực khoa học xã hội.

Nhà nước pháp quyền là lĩnh vực GS.TS Võ Khánh Vinh có nhiều đóng góp thiết thực cho đất nước. Ngoài các công bố khoa học, ông còn làm Trưởng Nhóm thường trực Tổ biên tập xây dựng Đề án Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa trong giai đoạn mới. Với những cống hiến đó, năm 2023, Giáo sư Võ Khánh Vinh đã được Trưởng Ban Nội chính trung ương tặng Bằng khen vì đã có nhiều thành tích trong xây dựng Đề án “Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa trong giai đoạn mới.

Theo quan điểm của Giáo sư, hiểu một cách đơn giản nhất về Nhà nước pháp quyền Xã hội Chủ nghĩa, đó là: Trong quá trình xây dựng thì các nhà khoa học và các nhà hoạt động thực tiễn và các nhà hoạt động chính trị đi đến nhận thức khái quát nhất về Nhà nước Pháp quyền là một phương thức tốt để tổ chức quản lý xã hội, quản lý Nhà nước, là một phương thức tổ chức và vận hành quyền lực vì các giá trị của con người và để thực thi giá trị dân chủ, công bằng, nhân đạo. Trong Nghị quyết 27 đã khẳng định, Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trước hết là Nhà nước của nhân dân, do nhân nhân và vì nhân dân. Là một phương thức tổ chức và vận hành quyền lực, dựa trên Hiến Pháp và Pháp luật vì dân chủ và quyền con người, quyền công dân. Bên cạnh đó, Nhà nước pháp quyền là 1 trong 8 phương hướng cơ bản để xây dựng chủ nghĩa xã hội; là 1 trong 3 trụ cột để xây dựng đất nước ta, đó là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Từ năm 2016, Giáo sư thôi giữ chức vụ quản lý nhưng giáo sư vẫn bận rộn với nhiều ý tưởng và kế hoạch nghiên cứu. Hiện nay, ông là chủ nhiệm Chương trình khoa học xã hội và nhân văn cấp quốc gia, giai đoạn 2021-2025 “Nghiên cứu, phát huy giá trị và nguồn lực nhân văn phục vụ phát triển đất nước”.

Đóng góp quan trọng trong công tác quản lý, đào tạo nhân lực khoa học xã hội và nhân văn

Song song với việc nghiên cứu, làm quản lý ở nhiều chức vụ khác nhau, GS.TS. Võ Khánh Vinh còn trược tiếp tham gia giảng dạy, đào tạo đại học, sau đại học các chuyên ngành: Lý luận Nhà nước và Pháp luật, Xã hội học pháp luật, Chính sách pháp luật, Luật học so sánh, Quyền con người, Chính sách Hình sự, Luật Hình sự và Tố tụng hình sự, Tội phạm học, Thi hành án Hình sự; Chính sách công...

Công bố gần 60 sách chuyên khảo, giáo trình, sách tham khảo (Trong đó 12 cuốn viết một mình; 48 cuốn chủ biên và tham gia viết);  Hướng dẫn thành công gần 60 nghiên cứu sinh ngành luật học và chính sách công; Hướng dẫn thành công hơn 430 thạc sĩ ngành luật học và chính sách công và chính sách xã hội; Tiến hành họp tác khoa học với Viện Khoa học quốc gia Lào; Tham gia công tác đào tạo Đại học, Sau đại học rất sớm tại các sơ sở đào tạo Luật của Việt Nam như: Trường Đại học Luật Hà Nội, Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, Trường Đại học Luật Huế, Trường Đại học Luật thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện An ninh nhân dân, Học Viện Cảnh sát và các cơ sở đào tạo khác.

Đặc biệt, Ông là người khởi xướng, tham gia quản lý và tổ chức đào tạo từ xa cử nhân ngành luật học ở Việt Nam từ năm 1996.

Giáo sư Võ Khánh Vinh có nhiều đóng góp trong nghiên cứu Luật Hình sự

Tên tuổi của Ông cũng gắn liền với sự ra đời của Học viện Khoa học xã hội năm 2010. Giáo sư là người đã dùng 12 năm để biến ý tưởng thành lập Học viện Khoa học xã hội thành hiện thực. Trong hơn 6 năm làm Giám đốc Học viện KHXH từ ngày vừa thành lập, Giáo sư có nhiều công lao giúp Học viện có những bước phát triển vượt bậc. Dưới sự lãnh đạo của GS.TS. Võ Khánh Vinh, Học viện Khoa học xã hội vinh dự được trao tặng Huân chương Lao động hạng III chỉ sau 5 năm kể từ khi thành lập.

GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Nguyên Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đã từng phát biểu về Giáo sư Võ Khánh Vinh như sau: “Bảy năm trên cương vị Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đồng chí Võ Khánh Vinh đã góp phần xây dựng Viện Hàn lâm có vị thế vững mạnh hơn, là một người dám nghĩ dám làm, tiên phong, tâm huyết”.

Có thể nói rằng, những thành tích mà GS.TS. Võ Khánh Vinh đạt được không chỉ là niềm tự hào của bản thân, gia đình và dòng họ Võ quê hương Nghi Xuân, Hà Tĩnh mà còn là niềm vinh dự lớn lao của Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam. Giáo sư là tấm gương sáng về trí tuệ, tài năng và tinh thần làm việc không mệt mỏi, xứng đáng để các thế hệ nhà khoa học Viện Hàn Lâm học tập, noi theo.

Nguyễn Thu Trang (tổng hợp)