Vận dụng bài học kinh nghiệm chớp thời cơ của Cách mạng tháng Tám năm 1945 vào thực tiễn hiện nay

18:02 19/08/2025
0:00
/
0:00
Cỡ chữ: A- | A+
Độ tương phản: - | +
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một mốc son chói lọi trong tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, đó là kết tinh của tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, là sự đoàn kết trên dưới một lòng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta. Trong bối cảnh Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, những bài học lịch sử đúc kết từ Cách mạng Tháng Tám vẫn còn nguyên giá trị lý luận, thực tiễn và có tính thời sự sâu sắc. Trong đó vấn đề thời cơ cách mạng là một trong những nội dung có ý nghĩa sâu sắc và còn nguyên “sức sống” trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước ta hiện nay.

 

Thời cơ là yếu tố có ý nghĩa quyết định tới thắng lợi của cách mạng. Thực tế lịch sử trên thế giới từ xưa đến nay đều cho thấy rằng, cách mạng muốn thắng lợi phải có thời cơ. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Lạc nước, hai xe đành bỏ phí/Gặp thời, một tốt cũng thành công”(3, tr.324). Đây chính là sự đúc kết ngắn gọn, khái quát quan điểm của Người khi đánh giá về vai trò của thời cơ trong hoạt động cách mạng. Phát hiện và nắm bắt được thời cơ, biến thời cơ thành sức mạnh vật chất, cách mạng có thể diễn ra nhanh gọn nhất, ít tổn thất nhất, nhưng hiệu quả sẽ cao nhất.

Lịch sử đã chứng minh rằng, Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cách mạng tháng Tám không thể có thời điểm nào khác ngoài thời điểm mà Đảng và Bác Hồ kính yêu đã lựa chọn. Hơn nữa, do chọn đúng thời cơ nên cuộc Tổng khởi nghĩa đã diễn ra một cách nhanh, gọn, ít đổ máu và thành công triệt để. Thắng lợi này đã chứng tỏ Ðảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh có tầm nhìn xa, trông rộng, có khả năng phân tích tình hình, xác định đúng thời cơ nên đã chuẩn bị tốt lực lượng, chủ động, kịp thời lãnh đạo Nhân dân ta đứng lên tổng khởi nghĩa giành thắng lợi. Việc nhận thức và chớp lấy thời cơ một cách kịp thời, quyết đoán là một trong những yếu tố quyết định để cách mạng tháng Tám thành công. Đồng chí Trường Chinh đã từng đánh giá: “Mau lẹ, kịp thời nổ ra đúng lúc phải nổ-đó là một trong những ưu điểm nổi bật của cách mạng tháng Tám”(1, tr.370).

Tròn 80 năm đã trôi qua, nhưng bài học về nhận định thời cơ và chớp thời cơ trong cách mạng tháng Tám năm 1945 vẫn còn nguyên giá trị. Bài học đó sẽ còn tiếp tục phát huy ý nghĩa trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước trước xu thế toàn cầu hóa, mở cửa hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện nay. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đánh giá: “Đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ và thách thức đan xen, nhiều vấn đề chiến lược mới đặt ra cần phải giải quyết, từ tình hình quốc tế, khu vực dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường đến các thách thức mang tính toàn cầu về biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và cả những thành tựu ngoạn mục của tiến bộ khoa học và công nghệ đang tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ tới đời sống kinh tế-xã hội của đất nước ta cũng như toàn thế giới” (2, tr.8), do đó vấn đề đặt ra là phải nhận biết được thời cơ và kịp thời chớp lấy thời cơ để phát triển đất nước. Đó là điều hoàn toàn không dễ, nó đòi hỏi sự sáng suốt, tầm nhìn xa trông rộng, và bản lĩnh chính trị, quyết tâm cao cũng như sự đồng lòng nhất trí của Đảng, Nhà nước và Nhân dân trong xây dựng và phát triển đất nước.

Hiện nay, đất nước ta đang đứng trước nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển. Chúng ta đang sống trong một thế giới hòa bình, ổn định, phát triển và hội nhập. Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học – công nghệ, Việt Nam có cơ hội kế thừa, tiếp thu, sử dụng những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại, nhất là những thành quả của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây rõ ràng là lợi thế của những nước đi sau. Toàn cầu hóa làm cho thị trường thế giới ngày nay càng rộng lớn về quy mô, hoàn thiện về cơ chế hoạt động. Việt Nam có điều kiện để học hỏi, tiếp thu, trao đổi, nâng cao trình độ, kinh nghiệm quản lý, nguồn vốn của thế giới, đặc biệt là những tri thức để phát triển nền kinh tế số, tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm toàn cầu. Đặc biệt, những thành tựu to lớn đạt được trong quá trình gần 40 năm đổi mới đã tạo nên điều kiện nền tảng và vận hội quan trọng cho đẩy mạnh sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Công cuộc xóa đói, giảm nghèo đạt được nhiều thành quả quan trọng, được bạn bè quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Đời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa được đẩy mạnh. Kinh tế Việt Nam hội nhập mạnh mẽ với khu vực và thế giới. Tính đến nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 193 nước, quan hệ kinh tế với hơn 230 quốc gia, xây dựng mạng lưới quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với 30 nước, trong đó có tất cả các nước lớn và 5 nước thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (4). Theo Trung tâm WTO và Hội nhập năm 2024, Việt Nam có quan hệ thương mại với 230 thị trường trên thế giới, đàm phán, ký kết nhiều FTA thế hệ mới, trở thành mắt xích quan trọng trong các liên kết khu vực. Việt Nam đã xây dựng khuôn khổ thương mại tự do với gần 60 nền kinh tế (chiếm 59% dân số, 61% GDP và 68% thương mại thế giới) thông qua 17 FTA, bao gồm cả các FTA thế hệ mới, như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)... Vị thế, uy tín và vai trò của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới ngày càng được nâng cao. Có thể nói, công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng đi vào chiều sâu, sức mạnh tổng hợp và uy tín quốc tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao, tạo tiền đề để đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi và thời cơ, Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ, ảnh hưởng đến những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội đã đạt được trong chặng đường vừa qua. Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ tụt hậu về kinh tế, rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Kinh tế Việt Nam phát triển chưa ổn định, bền vững. Nền kinh tế cơ bản còn phát triển theo chiều rộng, dựa vào vốn đầu tư, tài nguyên thiên nhiên, lao động phổ thông; chuyển dịch sang phát triển theo chiều sâu dựa trên khoa học - công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao còn chậm. Nguy cơ lệ thuộc vào bên ngoài và mất độc lập, tự chủ về kinh tế trong quá trình hội nhập quốc tế đang hiện hữu. Thách thức đối với việc bắt kịp và chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng được đặt ra. Bên cạnh đó là các thách thức từ ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, già hóa dân số, đô thị hóa… Đặc biệt là nguy cơ chệch hướng chủ nghĩa xã hội, sự tăng cường chống phá của các thế lực thù địch...Trong khi đó, hiện nay, thế giới đang diễn ra nhiều thay đổi khó dự báo, tác động trực tiếp đến sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trên cơ sở nhận thức sâu sắc, đầy đủ về những thuận lợi và khó khăn, thách thức, Đảng, Nhà nước ta đã chủ động xây dựng đường lối cách mạng đúng đắn, phù hợp, kịp thời và tổ chức thực hiện có hiệu quả; tranh thủ tốt các cơ hội và ứng phó phù hợp trước các nguy cơ, thách thức, để nước ta đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa về nhiều mặt: Giữ vững thành quả của cách mạng; khắc phục khủng hoảng, đưa đất nước thoát khỏi tình trạng kém phát triển; chính trị xã hội ổn định; an ninh, quốc phòng vững chắc; sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước được đẩy mạnh; đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân không ngừng được cải thiện; năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng không ngừng được cũng cố, tăng cường; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao.

Có thể nói, để đạt được những thành tựu to lớn trên, trong mỗi giai đoạn của quá trình xây dựng và phát triển đất nước, chúng ta đều đã biết chắt lọc, học hỏi và vận dụng những bài học kinh nghiệm quý giá mà cha ông đã đúc kết qua các thời kỳ cách mạng. Trong đó nhận biết và nắm bắt thời cơ của cách mạng tháng Tám năm 1945 là một trong những bài học kinh nghiệm quý báu, nổi bật và vẫn giữ nguyên giá trị thời sự sâu sắc trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước hiện nay. Trong bối cảnh hiện nay, tình hình thế giới và trong nước có cả thuận lợi, thời cơ và khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới nặng nề, phức tạp hơn đối với sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi Đảng ta phải tích cực, chủ động nghiên cứu tình hình thế giới và trong nước để dự báo, chuẩn bị và nắm bắt thời cơ, vận hội đồng thời đẩy lùi những nguy cơ, thách thức, đưa đất nước phát triển hùng cường trong kỷ nguyên mới – “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, nâng cao hơn nữa vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

Tài liệu tham khảo

1.Trường Chinh. (1975). Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam, tập 1, Nxb. Sự thật, Hà Nội.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam. (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

3. Hồ Chí Minh. (2011). Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.

4. Bùi Thanh Sơn. (2024). “Phát huy truyền thống vẻ vang, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược của đất nước”. https://nhandan.vn/phat-huy-truyen-thong-ve-vang-gop-phan-thuc-hien-thang-loi-cac-muc-tieu-chien-luoc-cua-dat-nuoc-post827169.html

Nguồn: Đảng bộ Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới

In trang Chia sẻ

Tin khác