Tham dự Hội thảo về phía Viện Hàn lâm có PGS.TS. Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện; Về phía cơ quan đồng chủ trì có PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người; Về phía cơ quan chủ trì đề tài có TS. Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới; Về phía đề tài có PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin KHXH, chủ nhiệm đề tài; Đặc biệt hội thảo có sự tham dự của các đại biểu là lãnh đạo, các nhà khoa học đến từ các Viện nghiên cứu của Viện Hàn lâm; đại diện các Bộ, ngành, hội, đoàn thể, các chuyên gia và giảng viên đến từ các trường Cao đẳng, Đại học trong cả nước.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Tạ Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm nhiệt liệt chào mừng sự có mặt của các đại biểu là lãnh đạo, chuyên gia và nhà nghiên cứu đến từ các ban, ngành, đơn vị nghiên cứu và cơ sở đào tạo. Phó Chủ tịch Tạ Minh Tuấn cho rằng bình đẳng giới (BĐG) là một trọng tâm trong phát triển ở Việt Nam trong nhiều năm qua. Trong đó, BĐG trong lĩnh vực chính trị là một trong những thước đo quan trọng và cao nhất về mức độ BĐG. Bình đẳng hơn về giới trong lĩnh vực chính trị vừa thể hiện mức tiến bộ của phụ nữ trong xã hội so với nam giới vừa là phương tiện hiệu quả đảm bảo cho sự tiến bộ một cách liên tục. Quan điểm “Nam, nữ bình quyền” đã được Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh xác định ngay trong Dự án luận cương năm 1930 là 1 trong 10 nhiệm vụ cụ thể của cách mạng tư sản dân quyền. Gần 90 năm qua, quan điểm đó luôn được quán triệt trong các văn kiện, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng qua các thời kỳ.

PGS.TS. Tạ Minh Tuấn cho biết, Việt Nam là một trong 15 quốc gia đông dân nhất thế giới. Năm 2022, Việt Nam được xếp hạng thứ 83 về khoảng cách giới. Năm 2023, Việt Nam tăng 11 hạng, xếp hạng 72 với 0,711 điểm nhờ mức tăng 3,6 điểm phần trăm về mức độ đại diện của phụ nữ trong quốc hội. Năm 2024, Việt Nam đã thu hẹp khoảng cách giới thêm +0,3 điểm, đạt điểm BĐG là 71,5% - cao hơn mức trung bình toàn cầu cũng như khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, và tiếp tục giữ vị trí thứ 72. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang đối diện với một số thách thức về BĐG do đó BĐG cần được coi là một nội dung trọng tâm trong phát triển, cần lồng ghép trong mọi chiến lược, chính sách phát triển kinh tế xã hội đảm bảo sự tham gia, đóng góp và thụ hưởng công bằng.

Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm khẳng định, việc triển khai, nghiên cứu đánh giá tổng thể, toàn diện về BĐG phục vụ phát triển bền vững, trong đó có BĐG trong lĩnh vực chính trị, lãnh đạo, quản lý là hết sức cần thiết; đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII và công tác kiện toàn, hợp nhất, sắp xếp lại bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương và Nghị định 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024; đồng thời đánh giá cao thành quả nghiên cứu công phu, nghiêm túc, khoa học của đề tài cững như đánh giá cao việc tổ chức các hội thảo chuyên sâu công bố, chia sẻ các kết quả nghiên cứu về bình đẳng giới của Chủ nhiệm Đề tài và các thành viên tham gia.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin KHXH, Chủ nhiệm Đề tài cho biết, việc đảm bảo BĐG trong các vị trí lãnh đạo càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW, việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ không chỉ nâng cao chất lượng ra quyết định mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Tuy nhiên, trên thực tế, các rào cản về định kiến xã hội, sự bất bình đẳng trong tiếp cận cơ hội nghề nghiệp và các yếu tố văn hóa truyền thống vẫn tồn tại, đòi hỏi cần có những nghiên cứu khoa học để đề xuất các giải pháp phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Chia sẻ thêm về quá trình triển khai Đề đề tài, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi cho biết, nhóm nghiên cứu đã sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng với việc chọn mẫu tỉnh, thành phố theo phương pháp chọn mẫu tỷ lệ với cỡ quy mô số hộ; số liệu khảo sát trên 9.000 người ở 6 vùng kinh tế-xã hội trên cả nước, bao gồm người dân, công nhân và sinh viên đảm bao tiêu chí cân bằng về giới tính, độ tuổi…  được thực hiện trong năm 2024.

Qua Hội thảo này, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi chia sẻ các kết quả nghiên cứu của nhóm thực hiện đề tài và mong muốn các đại biểu tập trung thảo luận về lý luận, thực trạng và những yếu tố ảnh hưởng đến BĐG trong chính trị, lãnh đạo và quản lý, từ đó nhóm thực hiện đề tài có thêm luận cứ khoa học và thực tiễn để có những kiến nghị thiết thực đối với Đảng và Nhà nước về BĐG trong chính trị, lãnh đạo, quản lý trong giai đoạn tới.

Hội thảo nhận được 10 báo cáo tham luận và in kỷ yếu trong đó 5 tham luận được trình bày, chia làm hai phiên: Phiên 1. Những kết nghiên cứu quả khảo sát về BĐG trong chính trị, lãnh đạo và quản lý; Phiên 2: Những quan điểm đánh giá của người dân về đội ngũ lãnh đạo và việc tham gia chính trị.

Đề cập đến lịch sử về quá trình xây dựng và thực thi pháp luật và chinh sách về BĐG ở Việt Nam qua Hiến pháp và các văn kiện Đại hội Đảng, GS.TS. Trịnh Duy Luân, Hội Xã hội học Việt Nam đã hệ thống các văn bản pháp luật và chính sách quan trọng nhất liên quan đến BĐG ở nước ta, trong những gia đoạn lịch sử khác nhau từ 1945 đến ngày nay (bao gồm các văn kiện: Hiến pháp, Đường lối của Đảng Công sản Việt Nam, các bộ Luật, các văn bản dưới luật, các phương thức và công cụ để nhận thức và quản lý thực trạng, tiến bộ và những vấn đề trong thực thi BĐG, thực hành giới ở nước ta) và  cho biết, Hiến pháp 1946 là Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa ra đời sau bản Tuyên ngôn Độc lập lịch sử mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc trong ngày Quốc khánh 2/9/1945. Hiến pháp có 70 Điều, trong đó Điều thứ 9 với một câu khẳng định ngắn gọn: “Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện”. Điều này thuộc Chương2. Nghĩa vụ và quyền lợi công dân, chỉ đứng sau Chương 1. Thể chế với 3 Điều . Vị trí và phong cách ngôn từ của Điều 9 trong Hiến pháp 1946 luôn gây ấn tượng rất mạnh ở mọi thời kỳ. Đây là Điều khoản ngắn gọn nhất, nhưng cũng đủ hàm xúc về nội dung BĐG (theo ngôn ngữ của thời kỳ ấy), so với cũng điều khoản tương tự trong 4 bản Hiến pháp sau này. Nhìn xuyên suốt 5 Điều liên quan đến BĐG trong 5 bản Hiến pháp trải dài 2/3 thế kỷ (từ 1946 cho đến nay), có thể thấy quá trình nhận thức và đánh giá về vị trí, vai trò của BĐG trong đời sống xã hội Việt Nam qua từng thời kỳ. Cùng một nội dung cốt lõi là nam nữ ngang nhau/ bình đẳng / bình quyền trong mọi / phương diện / lĩnh vực, nội dung này đã dần được bổ sung, mở rộng nội hàm, tương ứng với bối cảnh và làm cơ sở pháp lý vững chắc cho việc triển khai thực thi quyền BĐG trong thực tế. Và kết lại, từ Hiến pháp 2013, khái niệm BĐG đã chính thức được sử dụng, ngắn gọn và hàm chứa được hầu hết các nội dung đã có ở các bản Hiến pháp trước đó.

Chia sẻ về vấn đề BĐG trong mức độ tham gia các tổ chức chính trị, đoàn thể và tổ chức chính trị, xã hội cấp cơ sở, dưới góc nhìn từ Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, bà Đào Thị Vi Phương, Phó Trưởng ban Chính sách pháp luật, Trung ương Hội LHPN Việt Nam cho rằng còn một số vấn đề còn tồn tại sau: (i) Các chỉ tiêu về nữ cấp uỷ trong các văn bản, chính sách còn thiếu thống nhất, đồng bộ; (ii) Còn khoảng cách giữa quy định và việc thực hiện công tác quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nữ; (iii) Cam kết chính trị trong việc đảm bảo tỷ lệ phụ nữ tham chính; (iv) Định kiến giới, định kiến xã hội về vai trò của phụ nữ và nam giới vẫn tồn tại….

Thông tin về đánh giá của người dân về năng lực và phẩm chất lãnh đạo đơn vị, địa phương, chủ nhiệm Đề tài Nguyễn Thị Minh Thi cho biết, khi so sánh giữa hai giới, nam giới vẫn được đánh giá cao hơn nữ giới ở một số tiêu chí quan trọng như năng lực quyết đoán, quản lý điều hành và giao tiếp ứng xử. Tuy nhiên, phụ nữ được đánh giá cao hơn nam giới ở các khía cạnh liên quan đến “giao tiếp ứng xử” và “hiểu biết về nhân viên” ….Và dựa trên nhiều chiều cạnh thì nam và nữ đều được đánh giá về năng lực khá ngang bằng nhau, nhưng trong so sánh trực tiếp giữa lãnh đạo nam và lãnh đạo nữ thì nhìn chung nam giới vẫn được đánh giá nhỉnh hơn trong các kỹ năng lãnh đạo…

Tại hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận sôi nổi dưới nhiều chiều cạnh khác nhau: Liệu năng lực của phụ nữ có đáp ứng được yêu cầu công việc và trọng trách đặt ra;  Những đặc tính khác nhau giữa nam giới và nữ giới cũng như những điều kiện cần thiết để đánh giá và phát huy năng lực; Các khu vực có tỷ lệ nữ giới làm công tác lãnh đạo cao so với cả nước và vấn đề chia sẻ kinh nghiệm với các tỉnh thành địa phương khác…

Phát biểu kết luận Hội thảo, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi khẳng định Hội thảo đã thu nhận được nhiều thông tin hữu ích thúc đẩy việc BĐG trong các cấp từ trung ương đến chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị, xã hội; mức độ quan tâm của người dân với hoạt động chính trị, lãnh đạo quản lý; vấn đề BĐG trong các cơ quan dân cử...bên cạnh đó các đại biểu đã thảo luận, bổ sung thêm luận cứ khoa học và thực tiễn từ đó đề xuất khuyến nghị chính sách có chất lượng cho Đảng và Nhà nước về bình đẳng giới trong chính trị, lãnh đạo, quản lý trong giai đoạn tới./.