Tọa đàm do PGS.TS. Nguyễn Tài Đông, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Trưởng ban Ban Tuyên giáo Đảng ủy Viện Hàn lâm, Viện trưởng Viện Triết học; PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội, Phó Trưởng ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm và PGS.TS. Nguyễn Đức Vinh chủ trì. Tham dự Tọa đàm có các đồng chí lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc Viện Hàn lâm; các đồng chí là ủy viên Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm cùng đại diện Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ các đơn vị.

Phát biểu đề dẫn Tọa đàm, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi nhấn mạnh: bình đẳng giới là một trong những mục tiêu quan trọng của phát triển bền vững, đồng thời là thước đo trình độ văn minh và tiến bộ xã hội. Việc tổ chức Tọa đàm nhằm cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bình đẳng giới, cũng như các mục tiêu của Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới trong giai đoạn hiện nay. Theo PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, với vai trò là cơ quan nghiên cứu khoa học xã hội hàng đầu của cả nước, Viện Hàn lâm không chỉ có trách nhiệm thực hiện tốt bình đẳng giới trong nội bộ mà còn giữ vai trò tiên phong trong nghiên cứu, tư vấn chính sách, góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về bình đẳng giới ở Việt Nam.

PGS.TS. Trần Thị Minh Thi mong muốn, qua buổi Tọa đàm này, các đại biểu cùng thảo luận, đánh giá một cách khách quan thực trạng bình đẳng giới tại Viện Hàn lâm trong bối cảnh hiện nay. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới, gắn với điều kiện cụ thể của Viện Hàn lâm, bảo đảm tính khả thi và bền vững.

Trong báo cáo trung tâm tại Tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Đức Vinh, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, đã trình bày tham luận với chủ đề“Đánh giá thực trạng bình đẳng giới tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam hiện nay”. Tham luận được xây dựng trên cơ sở phân tích, định lượng từ nguồn số liệu thống kê nội bộ của Viện Hàn lâm giai đoạn 2024–2025, qua đó phác họa bức tranh tương đối toàn diện, khách quan về thực trạng bình đẳng giới trong đội ngũ viên chức và người lao động của Viện Hàn lâm.

Báo cáo cho thấy, nữ giới hiện chiếm tỷ lệ cao trong tổng số cán bộ, viên chức của Viện Hàn lâm, đặc biệt trong các nhóm tuổi dưới 55 và ở hầu hết các đơn vị nghiên cứu. Nữ giới ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong hoạt động khoa học, tham gia tích cực vào các đề tài nghiên cứu, công bố khoa học và hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn với mức độ tương đương nam giới. Đáng chú ý, ở một số lĩnh vực khoa học nhân văn và khối nghiên cứu vùng, quốc tế, nữ cán bộ có số lượng bài báo và chương sách không thấp hơn, thậm chí nhỉnh hơn so với nam giới.

Tuy nhiên, tham luận cũng chỉ ra những khoảng cách giới còn tồn tại. Tỷ lệ nữ có trình độ tiến sĩ và giữ các vị trí lãnh đạo, quản lý cấp cao vẫn thấp hơn so với nam giới, đặc biệt ở các vị trí lãnh đạo Viện, Ban. Nữ giới chủ yếu tập trung ở ngạch nghiên cứu viên chính, trong khi tỷ lệ nghiên cứu viên cao cấp còn hạn chế. Trung bình số đề tài cấp quốc gia, cấp bộ do nữ chủ trì thấp hơn so với nam, kéo theo sự chênh lệch nhất định về điểm đánh giá KPI và hệ số lương ở một số nhóm tuổi.

Phân tích nguyên nhân của thực trạng trên, PGS.TS. Nguyễn Đức Vinh cho rằng những rào cản này không chỉ xuất phát từ yêu cầu chuyên môn ngày càng cao của hoạt động nghiên cứu khoa học, mà còn chịu tác động từ áp lực cân bằng giữa công việc và trách nhiệm gia đình, cũng như các định kiến giới còn tồn tại trong môi trường học thuật. Từ đó, báo cáo gợi mở nhiều khuyến nghị chính sách nhằm thúc đẩy bình đẳng giới thực chất tại Viện Hàn lâm, trong đó nhấn mạnh việc hỗ trợ đào tạo, nâng cao trình độ cho nữ cán bộ, tạo điều kiện tham gia các đề tài nghiên cứu lớn và xây dựng hệ thống chỉ số đánh giá bình đẳng giới phù hợp với đặc thù của một cơ quan nghiên cứu khoa học xã hội đầu ngành.

Tại phiên tham luận và thảo luận, các đại biểu tập trung trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ các đơn vị; phân tích những nguyên nhân tác động đến việc thực hiện bình đẳng giới trong nghiên cứu khoa học và công tác cán bộ; đồng thời đề xuất nhiều giải pháp như hoàn thiện cơ chế, chính sách cũng như biện pháp khuyến khích và tạo điều kiện và động lực cho nữ giới trong Viện Hàn lâm; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng lãnh đạo cho nữ cán bộ; đẩy mạnh truyền thông, thay đổi nhận thức về bình đẳng giới trong môi trường học thuật và quản lý khoa học; cần quan tâm đến phát triển phụ nữ trong hoạt động nghiên cứu và quản lý.

Các đại biểu khẳng định Viện Hàn lâm luôn bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch trong tuyển dụng, không có sự phân biệt đối xử trên cơ sở giới, tuy nhiên, về lâu dài cần quan tâm đến việc cân đối cơ cấu giới, trong đó có giải pháp bổ sung nguồn nhân lực nam tại một số đơn vị nhằm bảo đảm tính đa dạng và hài hòa của đội ngũ. Đáng chú ý, nhiều ý kiến đề xuất Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm cần xây dựng một bộ chỉ số đánh giá cụ thể về bình đẳng giới, làm cơ sở khoa học để theo dõi, đo lường và đánh giá một cách toàn diện, khách quan hơn việc thực hiện bình đẳng giới trong toàn hệ thống…

Phát biểu tổng kết Tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Tài Đông, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Trưởng ban Tuyên giao và dân vận Đảng ủy Viện Hàn lâm đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm và có giá trị khoa học, thực tiễn của các đại biểu. Đồng chí Nguyễn Tài Đông khẳng định, những kết quả của Tọa đàm sẽ là cơ sở quan trọng để Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm tiếp tục tham mưu, đề xuất các giải pháp thiết thực, góp phần thúc đẩy bình đẳng giới một cách hiệu quả, bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong giai đoạn mới./.