Tham dự buổi họp báo có trên 200 phóng viên của các báo, tạp chí, đài phát thanh và truyền hình Việt Nam và quốc tế. Đồng chủ trì họp báo có GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; PGS.TS. Trịnh Khắc Mạnh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm; PGS.TS. Nguyễn Xuân Dũng, Giám đốc Nhà xuất bản Khoa học xã hội.

Phát biểu khai mạc, GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, khẳng định: Việc xác định biên giới, chủ quyền quốc gia là vấn đề quan trọng hàng đầu, nhất là trong tình hình hiện nay, khi Trung Quốc hạ đặt giàn khoan trái phép vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam.Từ trước tới nay, ở Việt Nam cũng như ở nước ngoài đã có nhiều đề tài, công trình của các học giả nghiên cứu về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cũng đã sưu tầm tư liệu từ nhiều đơn vị khác nhau được ghi chép bằng cả tiếng Hán Nôm và tiếng nước ngoài thể hiện nhất quán, rõ ràng về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông.

Cuốn sách là kết quả nghiên cứu (với bản thảo khoảng 3.000 trang) do Viện Nghiên cứu Hán Nôm thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thực hiện, nằm trong chương trình nghiên cứu chung về Biển Đông của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thực hiện trong nhiều năm qua. Với gần 500 trang, cuốn sách lựa chọn 46 tư liệu Hán Nôm và 18 bản đồ có giá trị nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho độc giả tiếp cận với kết quả nghiên cứu của đề tài. GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng cho biết thêm, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam sẽ gửi tặng sách đến các tỉnh trong cả nước và có kế hoạch dịch sách ra tiếng Anh để giới thiệu với bạn đọc, các nhà nghiên cứu, các học giả quốc tế và Trung Quốc có thêm thông tin về chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển ở Biển Đông của Việt Nam.

PGS.TS. Trịnh Khắc Mạnh, thay mặt nhóm thực hiện đề tài chia sẻ, các thư viện của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và các cơ quan trong và ngoài nước hiện đang lưu giữ nhiều tài liệu, bản đồ, tư liệu Hán Nôm và các tư liệu viết bằng tiếng nước ngoài về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông.

Hiện nay, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã sưu tập được nhiều đơn vị tài liệu Hán Nôm và tiếng nước ngoài ghi chép đầy đủ các chủ đề về: bản đồ, địa chí, lịch sử, văn bản hành chính, tạp văn, cùng nhiều loại tài liệu khác, thể hiện nhất quán, rõ ràng chủ quyền của Việt Nam, việc quản lý thực tế của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông. Đây là những tư liệu có giá trị khoa học, trong đó có nhiều tài liệu gốc chưa từng được công bố, sẽ là căn cứ lịch sử và pháp lý sinh động, khẳng định chủ quyền cũng như cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông.

Các tư liệu sẽ là căn cứ quan trọng về hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông thuộc chủ quyền của Việt Nam đã được giới thiệu như "Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư” vẽ năm 1686 (lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, ký hiệu A.2628); "Thiên Nam lộ đồ”, ký hiệu: (lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, ký hiệu A.1081)… đều có những ghi chép quan trọng về Bãi Cát Vàng (tức Hoàng Sa) thuộc chủ quyền của Việt Nam.

Các bộ sử, địa chí, hội điển cũng được giới thiệu trong cuốn sách như: “Đại Việt sử ký tục biên” do Chúa Trịnh Sâm sai biên soạn vào năm 1775; “Phủ biên tạp lục” do Lê Quý Đôn soạn và viết tự năm 1776; bộ “Đại Nam nhất thống chí” do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn năm 1882…, cho tới các tập châu bản triều Nguyễn. Các loại tư liệu này đều minh chứng, Nhà nước đã phái người ra quần đảo Hoàng Sa để đo đạc, cắm mốc, vẽ bản đồ về mang trình tấu triều đình, và đặt đội hải thuyền mang tên Hoàng Sa, Bắc Hải, thực hiện những chuyến ra khơi để quản lý biển đảo.

Ngoài ra, cuốn sách còn bao gồm các tập thơ văn, tạp văn viết về hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa, là những ghi chép của các nhà thơ, nhà văn trong những chuyến công cán về hiện trạng lịch sử địa lý lúc bấy giờ, điển hình là tập thơ “Đông hành thi thuyết” của Lý Văn Phức. Đồng thời, còn có những ghi chép từ cuốn “Khải đồng thuyết ước” - cuốn sách giáo khoa dạy các kiến thức về xã hội, địa lý, đề cập tới bản đồ ghi Hoàng Sa thuộc Việt Nam được in từ thời Tự Đức (1853). Điều đó cho thấy Nhà nước phong kiến Việt Nam đã luôn quan tâm đến việc giáo dục ý thức coi trọng chủ quyền đối với Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển ở Biển Đông cho những thế hệ người Việt Nam.

Dự kiến, những tư liệu, bản đồ trong cuốn sách “Một số tư liệu Hán Nôm về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và các vùng biển của Việt Nam ở Biển Đông” sẽ sớm được đưa vào sách giáo khoa, trong chương trình giảng dạy của giáo viên, để tuyên truyền nhận thức một cách sâu rộng hơn tới các em học sinh Việt Nam về vấn đề chủ quyền biển đảo./.

Nguyễn Thu Hà