Tham dự Hội thảo, về phía Viện Hàn lâm có GS.TS. Lê Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS.TS. Tạ Minh Tuấn, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; cùng đại diện lãnh đạo và các nhà khoa học của các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm.

Về phía các cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam có Ngài Dato’ Tan Yang Thai, Đại sứ Malaysia tại Việt Nam; Ngài Rajpal Singh, Đại sứ Singapore tại Việt Nam; Bà Urawadee Sriphiromya, Đại sứ Thái Lan tại Việt Nam; Ngài Joao Pereira, Đại sứ Timor Leste tại Việt Nam. Cùng tham dự Hội thảo trực tuyến có các đại biểu và diễn giả: Ông Nguyễn Anh Đức, Trưởng đại diện kinh tế thường trực Việt Nam tại ASEAN; GS. Ngeow Chow Bing, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Trung Quốc, Đại học Malaya, Malaysia; TS. Arisman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á (CSEAS), Indonesia.

Hội thảo vinh dự đón tiếp nhiều đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý giàu kinh nghiệm: ông Trần Đức Bình, Vụ trưởng Vụ ASEAN, Bộ Ngoại giao; ông Nguyễn Văn Đức, Vụ Chính sách và Thương mại Đa biên, Bộ Công Thương; bà Đặng Thu Giang, Học viện Chiến lược KH&CN, Bộ Khoa học và Công nghệ; cùng sự hiện diện của các quý vị đại biểu, các đồng chí nguyên là Đại sứ Việt Nam tại các nước ASEAN, các đồng chí là Lãnh đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện ngoại giao và các cơ quan thông tấn báo chí…

Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm, nhấn mạnh việc Việt Nam gia nhập ASEAN vào ngày 28/7/1995 là một dấu mốc lịch sử quan trọng, không chỉ mở ra không gian phát triển mới cho đất nước mà còn góp phần củng cố hòa bình, ổn định và hợp tác trong khu vực Đông Nam Á. Theo GS.TS. Lê Văn Lợi, lợi ích bao trùm nhất mà ASEAN mang lại cho Việt Nam chính là môi trường khu vực hòa bình, ổn định - nền tảng thiết yếu cho bảo đảm an ninh và phát triển kinh tế - xã hội.

Chủ tịch Viện Hàn lâm khẳng định, trong lĩnh vực kinh tế, tham gia ASEAN và Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đã tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam mở rộng thị trường, thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng, cải cách thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, qua đó tham gia ngày càng sâu vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu. Trên trụ cột văn hóa - xã hội, hợp tác ASEAN giúp Việt Nam tăng cường giao lưu văn hóa, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, môi trường, đồng thời mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân trong một môi trường hòa bình, ổn định.

Đánh giá về vai trò và đóng góp của Việt Nam trong ASEAN suốt 30 năm qua, GS.TS. Lê Văn Lợi cho biết hành trình của Việt Nam trong ASEAN đã mang lại những dấu ấn nổi bật. Từ một quốc gia đang từng bước hội nhập, Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ, trở thành một thành viên tích cực, chủ động và có trách nhiệm, đóng góp vào sự phát triển chung của Cộng đồng ASEAN. Vai trò của Việt Nam trong ASEAN ngày càng được đánh giá cao nhờ vào sự đóng góp tích cực, hiệu quả trong nhiều lĩnh vực, cũng như sự ổn định chính trị, kinh tế và vị thế quốc tế không ngừng được nâng cao. Những đóng góp nổi bật của Việt Nam thể hiện trên các khía cạnh: (i) Thúc đẩy đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN; (ii) Đóng góp vào xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh; (iii) Chủ trì thành công nhiều hội nghị và sự kiện quan trọng; (iv) Tham gia tích cực vào các cơ chế hợp tác khu vực và quốc tế; (v) Đẩy mạnh kết nối và phát triển bền vững

Bên cạnh những thành tựu đạt được, Chủ tịch Viện Hàn lâm Lê Văn Lợi cũng cho rằng ASEAN đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn như cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các vấn đề nội khối, thách thức an ninh phi truyền thống, yêu cầu đổi mới mô hình phát triển trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong bối cảnh đó, Việt Nam tiếp tục kiên định ưu tiên đối ngoại là cùng ASEAN xây dựng một cộng đồng vững mạnh, đoàn kết, tự cường, đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phồn vinh của khu vực.

Phát biểu tại Hội thảo, Ngài Dato’ Tan Yang Thai, Đại sứ Malaysia tại Việt Nam, đại diện cho nước Chủ tịch ASEAN 2025, bày tỏ vui mừng được tham dự Hội thảo có ý nghĩa đặc biệt này, đồng thời đánh giá cao chặng đường 30 năm Việt Nam đồng hành cùng ASEAN. Đại sứ khẳng định Malaysia luôn ủng hộ mạnh mẽ việc Việt Nam gia nhập ASEAN và cho rằng sự kiện năm 1995 đã góp phần quan trọng đưa ASEAN trở thành một cộng đồng Đông Nam Á thống nhất, năng động và có vai trò ngày càng cao trên trường quốc tế.

Theo Đại sứ Malaysia, Việt Nam hiện là một trong những thành viên năng động và có nhiều đóng góp tích cực cho ASEAN, không chỉ trong phát triển kinh tế mà còn trong việc thúc đẩy vai trò trung tâm, đoàn kết nội khối và mở rộng quan hệ đối ngoại của Hiệp hội. Đại sứ cũng chia sẻ những kết quả nổi bật trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2025 của Malaysia, đặc biệt là việc thúc đẩy Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, tăng cường khả năng tự cường, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và giữ vững bản sắc bao trùm của ASEAN thông qua việc chào đón Timor-Leste trở thành thành viên thứ 11.

Trong bài phát biểu đề dẫn tại phiên khai mạc, TS. Nguyễn Xuân Cường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Á - Thái Bình Dương nhấn mạnh, việc Việt Nam gia nhập ASEAN không chỉ là một lựa chọn chiến lược đúng đắn mà còn thể hiện tư duy đổi mới mạnh mẽ, tầm nhìn dài hạn về vị trí, vai trò và tương lai của đất nước trong cấu trúc khu vực và quốc tế, nhất là trong bối cảnh thế giới đang có những chuyển biến sâu sắc. Thông qua ASEAN, Việt Nam từng bước nâng cao vị thế quốc tế, từ một quốc gia trong giai đoạn đổi mới trở thành đối tác tin cậy, điểm tựa của hợp tác và ổn định, đồng thời là thành viên tích cực tham gia định hình tương lai khu vực.

Theo TS. Nguyễn Xuân Cường, Việt Nam luôn chủ động hội nhập, kiên định tư duy chiến lược dài hạn và có những đóng góp thực chất cho các tiến trình khu vực trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, an ninh, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, đặt ra yêu cầu ASEAN phải không ngừng thích ứng, đổi mới và nâng cao năng lực tự cường, việc tổ chức Hội thảo tổng kết, đánh giá 30 năm Việt Nam tham gia ASEAN có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Qua Hội thảo này, TS. Nguyễn Xuân Cường mong muốn các học giả, đại biểu tập trung thảo luận, trao đổi một cách sâu sắc, toàn diện về những thành tựu đạt được, những thách thức đặt ra và các bài học kinh nghiệm rút ra trong hành trình 30 năm Việt Nam tham gia ASEAN; qua đó góp phần làm rõ vai trò, đóng góp của Việt Nam trong ASEAN. Đồng thời, Hội thảo cũng kỳ vọng sẽ mở ra những trao đổi chuyên sâu về triển vọng phát triển của ASEAN đến năm 2045, hướng tới xây dựng một Cộng đồng tự cường, gắn kết, có khả năng thích ứng cao và giàu tính sáng tạo.

Sau phiên khai mạc, Hội thảo diễn ra với hai phiên thảo luận chính, tập trung vào các chủ đề: “30 năm Việt Nam - ASEAN: Thành tựu, thách thức và bài học kinh nghiệm” và “ASEAN 2045: Hướng tới một Cộng đồng tự cường, kết nối và thích ứng”, với nhiều tham luận chuyên sâu của các học giả, chuyên gia trong nước và quốc tế.

Thông qua Hội thảo, Ban Tổ chức kỳ vọng sẽ làm rõ hơn chặng đường ba thập kỷ Việt Nam tham gia ASEAN, đóng góp thêm cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoạch định chính sách, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng hội nhập của Việt Nam, đồng thời chung tay cùng ASEAN kiến tạo một tương lai hòa bình, thịnh vượng và lấy người dân làm trung tâm./.