Hội thảo do GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) chủ trì. Tham dự Hội thảo có đồng chí Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục Thông tin, Thống kê, Bộ Khoa học và Công nghệ; đại diện lãnh đạo các ban chức năng; thủ trưởng các đơn vị thuộc và trực thuộc Viện Hàn lâm; Tổng Biên tập, Phó Tổng Biên tập các tạp chí khoa học cùng đông đảo đại biểu.

Phát biểu khai mạc và chỉ đạo Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi nhấn mạnh vai trò quan trọng của tạp chí khoa học trong công bố kết quả nghiên cứu và truyền thông tri thức. Theo Chủ tịch Viện Hàn lâm, các tạp chí khoa học của Viện thời gian qua cơ bản tuân thủ đúng tôn chỉ, mục đích, nhiều ấn phẩm đã được Hội đồng Giáo sư Nhà nước xem xét, tính điểm cho bài báo khoa học, góp phần phục vụ công tác tư vấn, phản biện và hoạch định chính sách. Tuy nhiên, chất lượng bài viết giữa các tạp chí chưa đồng đều, năng lực hội nhập quốc tế còn hạn chế, chuyển đổi số và xây dựng tạp chí điện tử chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.

Đặc biệt, việc triển khai Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025 cùng Nghị định số 262/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ và Thông tư số 27/2025/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ đặt ra những yêu cầu mới đối với tổ chức và hoạt động của các tạp chí khoa học, đòi hỏi phải có sự đổi mới căn bản để đáp ứng tiêu chí đánh giá, xếp loại trong giai đoạn tới.

Tại Hội thảo, đồng chí Nguyễn Mạnh Quân, Trưởng ban Ban Tài chính và Quản lý khoa học đã trình bày Báo cáo “Thực trạng tổ chức và hoạt động của các tạp chí của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam năm 2025”. Báo cáo cho biết, đến năm 2025, toàn Viện Hàn lâm có 21 tạp chí khoa học, giữ vai trò là diễn đàn học thuật chính thống trong công bố kết quả nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn. Báo cáo đồng thời chỉ ra những khó khăn chủ yếu về tổ chức bộ máy, nhân sự, nguồn lực, năng lực biên tập và hội nhập quốc tế của các tạp chí.

Báo cáo cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức chủ yếu về tổ chức bộ máy, nhân sự và nguồn lực. Đội ngũ làm công tác tạp chí nhìn chung còn mỏng, nhiều vị trí kiêm nhiệm; số lượng biên tập viên được đào tạo bài bản về nghiệp vụ báo chí, xuất bản còn hạn chế; năng lực ngoại ngữ, đặc biệt là biên tập tiếng Anh, chưa đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó, kinh phí dành cho hoạt động tạp chí giảm, doanh thu thấp.

Liên quan đến chuyển đổi số, báo cáo cho biết đến nay toàn Viện Hàn lâm mới chỉ có một tạp chí xây dựng được mô hình tạp chí điện tử; phần lớn các tạp chí chưa có hạ tầng công nghệ, phần mềm quản lý và nguồn nhân lực kỹ thuật phù hợp. Đây là một trong những điểm nghẽn lớn cần sớm được tháo gỡ để đáp ứng yêu cầu của pháp luật và xu thế phát triển chung.

Trong khuôn khổ Hội thảo, đồng chí Trần Đắc Hiến, Cục trưởng Cục Thông tin, Thống kê, Bộ Khoa học và Công nghệ đã trao đổi, làm rõ những yêu cầu mới đối với phát triển tạp chí khoa học trong thời kỳ mới theo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Nghị định số 262/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo về thông tin, thống kê, đánh giá, chuyển đổi số và các vấn đề chung; và Thông tư số 27/2025/TT-BKHCN. Đồng chí nhấn mạnh các tiêu chí về bài báo khoa học, quy trình biên tập – phản biện, chuẩn hóa dữ liệu, minh bạch thông tin và đánh giá, xếp loại tạp chí khoa học Việt Nam, coi đây là cơ sở quan trọng để các tạp chí xây dựng lộ trình đổi mới phù hợp.

Phần thảo luận tại Hội thảo diễn ra thẳng thắn, trách nhiệm. Các đại biểu tập trung trao đổi về những vướng mắc trong quá trình triển khai các quy định mới, khó khăn về nhân sự, kinh phí và yêu cầu chuẩn hóa quy trình biên tập, phản biện; đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm ổn định tổ chức và phát triển bền vững hệ thống tạp chí khoa học trong thời gian tới.

Phát biểu kết luận Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng và vị thế các tạp chí khoa học là nhiệm vụ mang tính căn cơ, gắn trực tiếp với chất lượng nghiên cứu khoa học và uy tín học thuật của toàn Viện Hàn lâm. Chủ tịch Viện Hàn lâm yêu cầu các đơn vị cần nhìn thẳng vào thực trạng, không tiếp cận công tác tạp chí theo tư duy hình thức, mà phải coi đây là một bộ phận hữu cơ của hoạt động nghiên cứu, có trách nhiệm chung của cả hệ thống, đặc biệt là vai trò chỉ đạo trực tiếp của Viện trưởng các đơn vị và Tổng Biên tập các tạp chí.

Chủ tịch Viện Hàn lâm chỉ rõ, trong bối cảnh Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cùng các qui định của Nhà nước đã có hiệu lực, yêu cầu tối thiểu đối với một tạp chí khoa học là phải đáp ứng các tiêu chí về hạ tầng công nghệ, quy trình biên tập, phản biện, tính minh bạch và chuẩn hóa dữ liệu. Viện Hàn lâm cần ưu tiên sử dụng hiệu quả các nền tảng, phần mềm đã được Bộ Khoa học và Công nghệ cung cấp; đồng thời chủ động học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm giữa các đơn vị đã triển khai, tránh đầu tư dàn trải, thiếu hiệu quả.

Về tổ chức và nhân sự, Chủ tịch Viện Hàn lâm yêu cầu khẩn trương kiện toàn Hội đồng biên tập theo đúng thẩm quyền và quy định hiện hành; chú trọng mời các nhà khoa học có uy tín trong và ngoài Viện, bảo đảm cơ cấu ngành, liên ngành phù hợp để đáp ứng yêu cầu đánh giá, xếp loại tạp chí khoa học. Việc xây dựng, ban hành và thực hiện nghiêm các quy chế nội bộ về trách nhiệm tham gia viết bài, phản biện, biên tập của đội ngũ cán bộ nghiên cứu được xác định là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng và tính bền vững của các tạp chí.

Chủ tịch Viện Hàn lâm cũng nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy trong tổ chức xuất bản, từ việc chủ động đặt bài, nâng cao chất lượng học thuật, đến điều chỉnh hợp lý số kỳ xuất bản, tránh chạy theo số lượng trong khi nguồn lực hạn chế. Trong điều kiện không thể đầu tư đồng đều cho tất cả các tạp chí, Viện Hàn lâm sẽ lựa chọn một số tạp chí có điều kiện thuận lợi để tập trung đầu tư, từng bước hình thành các tạp chí nòng cốt, đồng thời tiếp tục hỗ trợ các tạp chí khác đáp ứng các yêu cầu tối thiểu theo quy định.

Kết luận Hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm  khẳng định, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống tạp chí khoa học là yêu cầu tất yếu, không thể chậm trễ. Các đơn vị cần khẩn trương xây dựng lộ trình, hoàn thiện các điều kiện cần thiết về công nghệ, tổ chức và chuyên môn trong thời gian tới; coi kết quả hoạt động của tạp chí là một trong những tiêu chí quan trọng đánh giá hiệu quả quản lý, điều hành và chất lượng nghiên cứu khoa học của từng đơn vị thuộc Viện Hàn lâm./.