Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhấn mạnh rằng chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu khoa học xã hội là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Trong thời gian qua, Viện Hàn lâm đã và đang triển khai mạnh mẽ các hoạt động chuyển đổi số với sự đồng hành của các đối tác quốc tế, đặc biệt là UNESCO. Hội thảo lần này vì vậy được kỳ vọng sẽ trở thành diễn đàn quan trọng, nơi các chuyên gia và nhà khoa học cùng nhau trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ ý tưởng và đề xuất những định hướng cụ thể cho việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu một cách có trách nhiệm, vừa bảo đảm hiệu quả, vừa tuân thủ các chuẩn mực đạo đức và pháp lý.

Ông Johnathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam đã đánh giá cao những đóng góp tích cực của Viện Hàn lâm trong nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, tư vấn chính sách. Ông nhấn mạnh: Việt Nam và thế giới đang đối mặt với nhiều tác động lớn từ chuyển đổi số, biến đổi khí hậu, di cư, biến động nhân khẩu học, bất bình đẳng xã hội (nhất là ở các nhóm dân tộc thiểu số, nông dân, hộ gia đình nhỏ, lao động di cư, phụ nữ và thanh niên). Trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển có thể trở thành “con dao hai lưỡi” vừa thúc đẩy phát triển, vừa có nguy cơ gia tăng bất bình đẳng nếu thiếu chính sách điều tiết phù hợp. Vì vậy khoa học xã hội không chỉ đóng vai trò then chốt trong nghiên cứu hiện tượng mà còn có nhiệm vụ đề xuất các giải pháp cho các chính sách hướng tới công bằng mang tính bao trùm.

Thông qua những nhận định mang tính trọng tâm về các xu hướng phát triển trong bối cảnh số, đại diện UNESCO thể hiện cam kết đồng hành cùng Viện Hàn lâm trong 3 trụ cột: (i) nâng cao năng lực nghiên cứu và tư vấn chính sách; (ii) xây dựng chiến lược chuyển đổi số tuân thủ chuẩn mực đạo đức AI quốc tế; (iii) chia sẻ kinh nghiệm để Viện Hàn lâm trở thành mô hình tham chiếu cho các viện nghiên cứu khác tại Việt Nam.

Trình bày tham luận tại Hội thảo ông Nguyễn Thanh Hà, Trưởng ban Hợp tác quốc tế Viện Hàn lâm chia sẻ: Viện Hàn lâm đang nỗ lực tăng cường hợp tác với nhiều tổ chức quốc tế như Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF), Trung tâm nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Đại học Kyoto (Nhật Bản) và Hội đồng Nghiên cứu quốc gia về kinh tế Hàn Quốc (NRC) nhằm thúc đẩy hoạt động hợp tác quốc tế và giao lưu học thuật. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để Viện Hàn lâm có thể nâng cao được năng lực theo các tiêu chuẩn quốc tế và mở rộng hơn quy mô hợp tác với các đối tác ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Hội thảo cũng được nghe TS. Nguyễn Bùi Nam, Phó Chánh Văn phòng Viện Hàn lâm trình bày tổng quan về tầm quan trọng của việc tích hợp công nghệ số vào hoạt động của Viện Hàn lâm. Tính riêng trong lĩnh vực quản lý văn bản, trong 6 tháng đầu năm 2025, Ban Chỉ đạo chuyển đổi số do Chủ tịch Viện Hàn lâm đứng đầu đã chỉ đạo hệ thống quản lý văn bản xử lý gần 350.000 lượt văn bản. Mặt khác, Viện Hàn lâm cũng xác định hai mũi nhọn có tính đột phá chiến lược đến năm 2030: (i) Nền tảng quản lý điều hành số toàn diện với Trung tâm Chỉ đạo điều hành thông minh (IOC); (ii) Nền tảng Tri thức số khoa học xã hội với mục tiêu số hóa 100% tư liệu nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phân tích dữ liệu lớn.

Chia sẻ thông tin về nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong cơ quan nhà nước ở Việt Nam Ông Nguyễn Đức Lam, Cố vấn chính sách Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) – đối tác chiến lược của UNESCO cho biết: Một số địa phương như Hà Nội, Thừa Thiên Huế và Tây Ninh đã triển khai trên diện rộng camera (AI), trợ lý ảo; Trong hoạt động thẩm phán, trợ lý ảo đã giúp giảm 30% khối lượng công việc và được sử dụng ở tòa án tất cả các cấp. Tuy nhiên, việc ứng dụng (AI) vẫn gặp thách thức về pháp lý, tài chính, nhân lực và hạ tầng dữ liệu cần phải có thêm các nghiên cứu chuyên sâu để làm rõ và tìm kiếm các giải pháp phù hợp để giải quyết những thách thức này.

Cũng tại Hội thảo, bà Bà Trần Thị Thanh Hương, cán bộ Chương trình Khoa học xã hội và Nhân văn, Văn phòng UNESCO Việt Nam, giới thiệu chương trình hợp tác  giữa Viện Hàn lâm và UNESCO trong năm 2025 gồm có: i) Đánh giá năng lực chính sách và chuyển đổi số của Viện Hàn lâm; ii) Chương trình tập huấn chuyên sâu về AI.

Trong phiên thảo luận, các đại biểu tập trung trao đổi về chiến lược chuyển đổi số tổng thể, nhân văn số, giải pháp xử lý dữ liệu phân tán, chuẩn hóa thông tin và đào tạo nhân lực chất lượng cao,…

Phát biểu kết luận Hội thảo, Phó Chủ tịch Đặng Xuân Thanh đánh giá cao các tham luận và ý kiến đóng góp, coi đây là những đề xuất thiết thực giúp định hình chiến lược chuyển đổi số và ứng dụng AI tại Viện Hàn lâm.

Theo Phó Chủ tịch, Viện Hàn lâm cần khắc phục những hạn chế về hạ tầng, năng lực số và cơ chế chia sẻ dữ liệu, đồng thời tập trung ứng dụng AI vào một số lĩnh vực trọng điểm để tạo hiệu ứng lan tỏa. Yếu tố quyết định thành công chính là quyết tâm của người đứng đầu và sự đồng thuận của tập thể. Thay mặt Lãnh đạo Viện, ông trân trọng cảm ơn UNESCO Việt Nam và IPS đã đồng hành, hỗ trợ triển khai các hoạt động thiết thực, hiệu quả; đồng thời bày tỏ kỳ vọng sự hợp tác này sẽ mang lại kết quả cụ thể, góp phần nâng cao năng lực nghiên cứu và thúc đẩy chuyển đổi số của Viện Hàn lâm trong thời gian tới.