Tham dự Tọa đàm, về phía Nhật Bản có các chuyên gia, nhà khoa học về lịch sử, khảo cổ học đến từ Đại học Meiji, Đại học Nữ Nara, Viện Nghiên cứu Di sản văn hóa quốc gia. Về phía Việt Nam có các chuyên gia, nhà khoa học đến từ các viện nghiên cứu chuyên ngành của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Hội Khoa học Lịch sử; Đại học Quốc gia Hà Nội; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; các bảo tàng ở Hà Nội…
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết: cuộc tọa đàm chuyên sâu này tập trung thảo luận về kết quả nghiên cứu, đánh giá giá trị của các loại hình di tích kiến trúc ở khu A-B do Viện Khảo cổ học và Trung tâm Nghiên cứu Kinh thành thực hiện từ năm 2008 đến nay trên các phương diện quy hoạch, kỹ thuật xây dựng, tính chất, niên đại, chức năng, hình thái kiến trúc. Giá trị nổi bật và tính độc đáo của di tích khu A-B là có nhiều tầng văn hóa của nhiều thời kỳ chồng xếp, đan xen, tiếp nối nhau liên tục không đứt đoạn gồm các di tích kiến trúc thời Đại La, Đinh – Tiền Lê, Lý, Trần, Lê và các dấu tích cảnh quan sông ngòi, ao, hồ… Các di tích có mối quan hệ và sự liên kết lẫn nhau, tạo thành một tổng thể liên hoàn phức tạp nhưng rất phong phú và hấp dẫn, phản ánh mối quan hệ về quy hoạch đô thị và không gian kiến trúc, cũng như sự tiếp nối giữa các triều đại trong lịch sử xây dựng kinh đô Thăng Long. Bên cạnh đó, khu di tích này còn tìm được hàng triệu di vật khảo cổ, trong đó có nhiều đồ gốm sứ của Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Á minh chứng mối quan hệ, sự giao lưu kinh tế, văn hóa của Thăng Long trong lịch sử.
Theo TS. Bùi Minh Trí, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh thành: : Những kết quả nghiên cứu trong 6 năm qua đã có những bước tiến dài trong nhận thức, đánh giá. Nhiều vấn đề còn mang tính giả thuyết hay suy đoán hoặc chưa được biết đến trong các giai đoạn nghiên cứu trước đây đến nay cơ bản đã được làm sáng rõ hơn. Mặc dù những dáng vẻ huy hoàng của các kiến trúc trong Hoàng cung Thăng Long tuy không còn tồn tại nguyên vẹn đến ngày nay nhưng phát hiện dưới lòng đất của khảo cổ học tại khu vực này là minh chứng thuyết phục rằng, các cung điện, lầu gác trong Hoàng thành Thăng Long vốn từng được xây dựng rất công phu, tráng lệ. Một số lượng lớn các loại hình di vật như tượng tròn, phù điêu và ngói lợp trang trí rồng, phượng đã cho thấy kiến trúc Hoàng thành Thăng Long được thiết kế với sự phô bày vẻ đẹp rực rỡ bởi những đồ trang trí mang tính vương quyền nhằm thể hiện sự oai nghiêm, đường bệ của hoàng đế. Đây vừa là trung tâm hành chính của các vương triều, vừa là cung cấm của các triều đại Lý, Trần, Lê kế tiếp nhau trị vì đất nước.
Trong tham luận của mình, GS.TS. Kazuto Inoue (Đại học Meiji, Nhật Bản) nêu rõ vai trò quan trọng của các thiết bị điều tra khảo cổ học trong việc điều tra phép đo lường xây dựng và phương hướng các cung điện của triều đại nhà Lý. Phân tích di tích cung điện nhà Lý từ góc độ của các phép đo và quy hoạch xây dựng đã chứng minh thực tế về trình độ thiết kế và kỹ thuật xây dựng cực kỳ cao đã từng tồn tại ở đây.
Nghiên cứu cách sử dụng ngói lợp mái thời Đại La, TS. Koki Imai (Viện Nghiên cứu Di sản văn hóa quốc gia Nara, Nhật Bản) cho rằng, chưa thể có kết luận chắc chắn về việc có hay không cách sử dụng như nhau cho các loại ngói ở Thăng Long. Tất cả các loại ngói khai quật được cần được khảo sát tổng thể để có được sự khẳng định toàn diện. Nhiều loại ngói tương tự được tìm thấy ở các nơi khác như thời Liêu hay thời Bắc Tống và chúng dường như được tạo ra muộn hơn thời Đại La (thế kỷ 7 – 9).
Giá trị của khu di tích đã được nhìn nhận tổng quát, đầy đủ hơn về diện mạo, quy mô, tính chất, chức năng, niên đại ở từng khu và đánh giá sâu hơn về trình độ, kỹ thuật xây dựng, quy hoạch đô thị, sắc thái độc đáo riêng biệt của kiến trúc cung điện, lầu gác trong Hoàng cung Thăng Long qua các thời kỳ nhưng vẫn còn là những vấn đề lớn cần được minh chứng rõ ràng hơn.
Tọa đàm khoa học quốc tế “Đánh giá kết quả nghiên cứu di tích khu A-B, khu Di tích Hoàng thành Thăng Long sau 6 năm nghiên cứu” mang tính trao đổi học thuật giữa các nhà khoa học trong nước và quốc tế, mang một ý nghĩa quan trọng, bởi từ đây một lần nữa các nhà khoa học sẽ nhìn nhận, đánh giá khách quan, khoa học hơn về những kết quả nghiên cứu về di tích kiến trúc trong những năm qua, để từ đó khẳng định rõ hơn về những gì đã làm được, chưa làm được và cả những vấn đề khoa học sẽ đặt ra, cần phải tiếp tục nghiên cứu./.
Nguyễn Thu Hà
