Tham dự Hội thảo về phía Viện Hàn lâm có PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch, Trưởng ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm; PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người; PGS.TS. Vũ Hùng Cường, Viện trưởng Viện Thông tin KHXH. Về phía Đề tài có PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin KHXH, chủ nhiệm Đề tài và các thành viên tham gia thực hiện. Về phía các đại biểu khách mời có các lãnh đạo, nhà nghiên cứu của các đơn vị trong và ngoài Viện Hàn lâm và đại biểu là đại diện các bộ, ngành, hội, đoàn cùng các chuyên gia đến từ các trường Đại học, Cao Đẳng.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm, Trưởng ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ Viện Hàn lâm cho biết, ở Việt Nam, quyền bình đẳng nam nữ được ghi nhận rất sớm, ngay từ bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta. Điều 9 Hiến pháp năm 1946 quy định “Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện”. Các bản Hiến pháp của nước ta được ban hành sau đó vào năm 1959, năm 1980, năm 1992 (được sửa đổi, bổ sung năm 2001) đều ghi nhận quyền bình đẳng giữa nam và nữ. Hiến pháp năm 2013 (Điều 16, khoản 1 Điều 26) quy định nam nữ bình đẳng về mọi mặt và trước pháp luật. Cùng với đó, Hiến pháp (Điều 26) quy định trách nhiệm của Nhà nước ban hành chính sách bảo đảm quyền và cơ hội bình đẳng giới.

Như vậy, quyền bình đẳng nam nữ đã được hiến định ở nước ta cách đây 79 năm. Trải qua quá trình đó nước ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong thực hiện quyền bình đẳng nam nữ. Bình đẳng giới, quyền trẻ em, vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội ngày càng được đề cao . Tuy nhiên, theo nhận xét của Ban Bí thư trong Chỉ thị số 06-CT/TW ngày 24/6/2021 tình trạng bạo lực gia đình vẫn chưa xử lý được triệt để. Như vậy, bình đẳng giới trong gia đình và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới tiếp tục là chủ đề được Đảng, Nhà nước, xã hội và người dân quan tâm. 

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi, Phó Viện trưởng Viện Thông tin KHXH, Chủ nhiệm Đề tài cho biết, "Việt Nam là một quốc gia có truyền thống văn hóa lâu đời, với các giá trị gia đình đóng vai trò trung tâm trong đời sống xã hội. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, Việt Nam đang từng bước hội nhập quốc tế và phát triển về kinh tế, giáo dục và công nghệ. Truyền thống Á Đông thường coi nam giới là trụ cột gia đình, còn phụ nữ gắn liền với công việc nội trợ và chăm sóc con cái. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, cả nam và nữ đều có quyền và trách nhiệm như nhau trong việc xây dựng gia đình và xã hội. Việc khuyến khích nam giới tham gia vào công việc gia đình không chỉ giúp giảm gánh nặng cho phụ nữ mà còn tạo ra môi trường gia đình hài hòa và bình đẳng hơn. Bình đẳng giới là nền tảng để xây dựng các mối quan hệ gia đình lành mạnh, dựa trên sự tôn trọng và yêu thương lẫn nhau. Khi các thành viên trong gia đình được đối xử công bằng và có quyền thể hiện bản thân, họ sẽ cảm thấy hạnh phúc và tự tin hơn trong cuộc sống. Các báo cáo phân tích những khuôn mẫu giới đang tiếp tục được bảo lưu và những vấn đề giới mới nảy sinh trong gia đình, từ đó phân tích những khuyến nghị chính sách phù hợp.”

Chia sẻ về quá trình triển khai Đề đề tài, PGS.TS. Trần Thị Minh Thi cho biết, nhóm nghiên cứu đã khảo sát 9.094 người tại 12 tỉnh thành phố với 61 đơn vị cấp xã/phường/công ty, trường Đại học trong vòng 1 năm (từ tháng 7/2023-7/2024) của 6 vùng kinh tế trong cả nước. Hoạt động khảo sát được triển khai dựa trên 4 bảng hỏi với gồm 172 câu hỏi bằng hình thức hỏi trực tiếp người dân. Đây là nỗ lực rất lớn của nhóm thực hiện đề tài để có bộ số liệu tin cậy về lĩnh vực bình đẳng giới, qua đó giúp các nhà nghiên cứu, các chuyên gia làm chính sách có cơ sở để đánh giá những các cam kết quốc tế về chiến lược quốc gia trong bình đẳng giới, đồng thời là cơ sở đề xuất, gợi mở một số giải pháp bước đầu liên quan đến bình đẳng giới trong gia đình và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới. 

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Trịnh Thái Quang, Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho biết: Những người ở độ tuổi trung niên (từ 31-59 tuổi), người Kinh, có tình trạng hôn nhân là tái hôn, có sức khoẻ kém, thu nhập thấp hơn có xác suất bị bạo lực giới ít nhất một lần trong đời cao hơn so với những người ở độ tuổi cao, người dân tộc, người chưa từng kết hôn, có sức khoẻ trung bình hoặc tốt, và những người có thu nhập từ 50 triệu/tháng trở lên. Bên cạnh đó, mức sống hộ gia đình cũng có tác động ngược chiều với tình trạng bạo lực giới trong chu trình sống, những người có mức sống thấp có xu hướng gặp bạo lực giới cao hơn trong suốt cuộc đời của mình. Những người có công việc là học sinh sinh viên hoặc công nhân cũng có xu hướng bị bạo lực giới nhiều hơn so với các nhóm khác. Phần lớn nạn nhân của bạo lực giới trong nghiên cứu này lựa chọn cách phản ứng với hành vi bạo lực là chịu đựng một mình, đặc biệt là đối với phụ nữ ở khu vực nông thôn.

Đề cập đến phân công lao động và quyền quyết định trong hoạt động kinh tế, sản xuất của gia đình từ khía cạnh giới, ThS. Nguyễn Thị Thơm, Viện Xã hội học cho rằng, cả phụ nữ và nam giới đều tham gia các hoạt động kinh tế, sản xuất, tạo thu nhập cho gia đình. Đặc biệt có 10,5% trong số người được hỏi thì người vợ là người chịu trách nhiệm chính các công việc liên quan đến sản xuất, kinh doanh, tạo thu nhập cho gia đình cho thấy người vợ/người phụ nữ đã khẳng định được vị thế và vai trò của bản thân trong gia đình trên khía cạnh kinh tế…

Tại hội thảo, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận thẳng thắn và cùng làm rõ một số vấn đề: (i) Quan điểm bình đẳng giới; (ii) Ảnh hưởng của yếu tố văn hóa đến bình đẳng giới; (iii) Quan điểm khác nhau về bình đẳng giới giữa các nhóm xã hội; (iv) Mức độ phổ biến của bạo lực trên cơ sở giới; (v) Khuyến nghị chính sách thúc đẩy bình đẳng giới trong gia đình…

Phát biểu kết luận Hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Thị Hoài Lê cho rằng trong khuôn khổ hội thảo khó có thể phân tích, chia sẻ được hết các chiều cạnh về đẳng giới trong gia đình và phòng ngừa, ứng phó với bạo lực trên cơ sở giới. Tuy nhiên, với những ý kiến thảo luận và phản biện xác đáng của các đại biểu, nhóm thực hiện đề tài sẽ có cơ sở để rà soát và hoàn thiện kết quả nghiên cứu và nhìn nhận bạo lực trên cơ sở giới một cách khách quan hơn, từ đó đưa ra các giải pháp toàn diện và tổng thể nhằm hướng đến cuộc sống hạnh phúc hơn trong tương lai./.