Hội thảo quy tụ đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý đến từ các cơ quan, trường đại học, viện nghiên cứu trong cả nước. Tham dự có PGS.TS. Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng ban Chính sách, Chiến lượcTrung ương, PGS.TS. Trần Đình Thiên, thành viên hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam; Đồng chí Đậu Văn Côi, Vụ trưởng Vụ xã hội, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; GS.TS. Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Đại học KHXH & NV, Đại học Quốc gia Hà Nội; Đồng chí Bùi Phương Đình, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị Công; GS.TS. Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Đại học KHXH NV Đại Học Quốc gia thành phố Hồ chí Minh; GS.TS. Nguyễn Huy Bằng, Hiệu trưởng trường Đại học Vinh, Nghệ An; PGS.TS. Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS.TS. Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam, nguyên Viện trưởng Viện Khảo cổ học; PGS.TS. Nguyễn Hồng Hải, Viện Khoa học giáo dục và khai phóng, Đại học Vin…

Tham dự Hội thảo, về phía Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam có: GS.TS. Lê Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm; PGS.TS. Tạ Minh Tuấn, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm cùng các đồng chí nguyên lãnh đạo, các đồng chí trong Ban Chấp hành Đảng bộ và thành viên hội đồng khoa học Viện Hàn lâm.

Khẳng định vị thế và sứ mệnh của KHXH&NV trong kỷ nguyên mới

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, nhấn mạnh: Hội thảo “Khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam: Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển trong kỷ nguyên mới của đất nước” là dịp quan trọng để các nhà khoa học, chuyên gia và nhà quản lý cùng nhìn lại thực trạng, xác định định hướng và đề xuất giải pháp nhằm phát triển lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển và hội nhập sâu rộng.

Theo GS.TS. Lê Văn Lợi, khoa học xã hội và nhân văn có vị thế chiến lược đặc biệt, là nền tảng tri thức của xã hội, nguồn lực tinh thần và động lực trí tuệ cho sự phát triển bền vững của đất nước. Sức mạnh quốc gia ngày nay không chỉ được đo bằng tiềm lực kinh tế hay quốc phòng, mà còn được xác định bởi sức mạnh mềm của văn hóa, tri thức và sự gắn kết xã hội.

GS.TS. Lê Văn Lợi cho rằng, cần nhìn nhận đầy đủ vai trò của khoa học xã hội và nhân văn, khắc phục tư duy coi nhẹ lĩnh vực này, đồng thời phát triển cân đối, hài hòa giữa khoa học xã hội, nhân văn với khoa học tự nhiên và công nghệ – hai trụ cột của nền khoa học hiện đại. Cùng với đó, phải đẩy mạnh nghiên cứu liên ngành, đa ngành để giải quyết hiệu quả các vấn đề phức tạp của xã hội, gắn kết lý luận với thực tiễn và coi thực tiễn là thước đo giá trị của nghiên cứu khoa học.

Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh, phát triển khoa học xã hội và nhân văn trong kỷ nguyên mới cần được đặt trong mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại, giữa giá trị dân tộc và tinh hoa nhân loại, vừa kế thừa bản sắc văn hóa Việt Nam, vừa chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng. khoa học xã hội và nhân văn không chỉ là khoa học của nhận thức mà phải trở thành khoa học của kiến tạo xã hội, có khả năng dự báo, định hướng và đồng hành cùng tiến trình phát triển đất nước.

GS.TS. Lê Văn Lợi tin tưởng rằng hội thảo sẽ thu được nhiều ý kiến sâu sắc, đề xuất những giải pháp mang tính đột phá, khả thi và có tầm nhìn chiến lược, góp phần thúc đẩy khoa học xã hội và nhân văn Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới.

Nhìn lại thực trạng, đề xuất giải pháp phát triển KHXH&NV

Tại hội thảo, các đại biểu đã nghe hai báo cáo tham luận trọng tâm do PGS.TS. Nguyễn Văn Minh, Viện trưởng Viện Dân tộc học và Tôn giáo học, và PGS.TS. Nguyễn Tài Đông, Viện trưởng Viện Triết học, trình bày. Trên cơ sở hai tham luận này, các đại biểu đã thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến sâu sắc, gợi mở những định hướng và giải pháp trọng tâm nhằm phát triển lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn trong bối cảnh mới.

Trong tham luận “Thực trạng công tác nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam hiện nay”, PGS.TS. Nguyễn Văn Minh khái quát những kết quả nổi bật của lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn trong thời gian qua, đặc biệt là vai trò cung cấp luận cứ khoa học quan trọng cho việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Các công trình nghiên cứu trong các ngành lịch sử, khảo cổ học, dân tộc học, Hán Nôm, văn hóa, xã hội học… đã góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, cũng như nâng cao hiệu quả quản trị xã hội, phát triển con người và hoàn thiện tư duy quản trị quốc gia…

Báo cáo đồng thời chỉ ra những tồn tại, hạn chế về nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng và cơ chế nghiên cứu, làm giảm khả năng dự báo, phản biện và giải quyết các vấn đề lớn của thực tiễn phát triển đất nước.

Về “Nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển khoa học xã hội và nhân văn trong kỷ nguyên mới”, PGS.TS. Nguyễn Tài Đông tập trung phân tích những yêu cầu đổi mới đặt ra đối với khoa học xã hội và nhân văn trong giai đoạn hiện nay, nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới tư duy phát triển, phương pháp nghiên cứu và phương thức tổ chức hoạt động khoa học.

PGS.TS. Nguyễn Tài Đông đề xuất sáu nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, bao gồm: (1) Nâng cao nhận thức xã hội về vai trò, vị thế của khoa học xã hội và nhân văn; (2) Đổi mới nội dung và cách tiếp cận nghiên cứu theo hướng liên ngành, đa ngành, gắn lý luận với thực tiễn; (3) Xây dựng đội ngũ trí thức, nhà khoa học có chất lượng cao, có khả năng sáng tạo và hội nhập; (4) Cải tiến cơ chế quản lý, tạo môi trường học thuật cởi mở và khuyến khích sáng tạo; (5) Thúc đẩy hợp tác quốc tế đi vào chiều sâu, tăng cường quảng bá tri thức Việt Nam ra thế giới; (6) Hoàn thiện chính sách tôn vinh, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của đội ngũ nhà khoa học.

Từ hai tham luận trên, các đại biểu đã tập trung thảo luận, chia sẻ quan điểm, phân tích những rào cản đang cản trở sự phát triển của khoa học xã hội và nhân văn, đồng thời gợi mở nhiều đề xuất, kiến nghị có giá trị thực tiễn, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả và đóng góp của khoa học xã hội và nhân văn trong sự nghiệp phát triển đất nước thời kỳ mới.

Trên cơ sở các tham luận và ý kiến trao đổi, các đại biểu thống nhất đánh giá: khoa học xã hội và nhân văn đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển song cũng đối diện không ít thách thức, đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ cả về tư duy, cách tiếp cận và phương thức tổ chức nghiên cứu. Việc xác định đúng định hướng và triển khai đồng bộ các giải pháp có ý nghĩa quan trọng nhằm phát huy vai trò của khoa học xã hội và nhân văn trong đời sống xã hội và trong hoạch định chính sách phát triển quốc gia.

Phát biểu tại hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, ghi nhận và đánh giá cao những phân tích, đề xuất của các nhà khoa học; đồng thời khẳng định, hội thảo là diễn đàn học thuật có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, góp phần nhận diện rõ hơn vai trò, vị trí và nhiệm vụ của khoa học xã hội và nhân văn trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, từ đó mở ra những hướng tiếp cận mới cho hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và quản lý khoa học trong thời gian tới.

Củng cố vị thế và phát huy sức mạnh nội sinh của KHXH&NV

Phát biểu tổng kết hội thảo, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đánh giá cao tinh thần làm việc nghiêm túc, trao đổi thẳng thắn và các ý kiến sâu sắc, tâm huyết của các đại biểu. Những tham luận và thảo luận tại hội thảo đã góp phần nhận diện rõ hơn vai trò, vị trí của khoa học xã hội và nhân văn trong sự nghiệp phát triển đất nước, đồng thời gợi mở nhiều định hướng và giải pháp thiết thực cho giai đoạn tới.

TS. Đặng Xuân Thanh nhấn mạnh, khoa học xã hội và nhân văn là nền tảng tinh thần và động lực nội sinh quan trọng cho phát triển bền vững; là lĩnh vực trực tiếp góp phần bồi đắp giá trị văn hóa, tư tưởng và con người Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập. Phó Chủ tịch Đặng Xuân Thanh khẳng định, Viện Hàn lâm sẽ tiếp tục phát huy vai trò trung tâm nghiên cứu hàng đầu của cả nước, tăng cường kết nối, thúc đẩy đổi mới tư duy và nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, góp phần thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển của quốc gia./.