Đúng ngày Dân số Việt Nam - ngày 26/12/2025, tại trụ sở Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Hà Nội, Hội LHPN Việt Nam đã tổ chức Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất giải pháp khuyến khích tăng mức sinh tại các địa phương có mức sinh thấp đảm bảo duy trì mức sinh thay thế. Hội thảo được chủ trì bởi bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Phó Chủ tịch Trung ương Hội LHPN Việt Nam; bà Lê Kim Anh, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Trung ương Hội LHPN Việt Nam, Thành ủy viên, Chủ tịch Hội LHPN Hà Nội. Hội thảo còn có sự tham dự của bà Nguyễn Kim Quý, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam và các đại biểu đại diện Hội LHPN các xã/phường ở Hà Nội.

Hội thảo đã lắng nghe tham luận trình bày của các đại biểu đến từ Sở Y tế Hà Nội, Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới, Đoàn Thanh niên Đại học Điện lực Hà Nội, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội và Hội Phụ nữ xã Phúc Thịnh.

Đến từ Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới, TS. Trần Thị Hồng, Phó Viện trưởng đã trình bày tham luận về mức sinh thấp và những thách thức đặt ra cho sự phát triển bền vững của gia đình. Sau khi cung cấp bức tranh tổng thể về xu hướng mức sinh của cả nước, thực trạng mức sinh theo các vùng kinh tế, Tiến sỹ đã chỉ ra nguyên nhân dẫn đến mức sinh thấp. Đáng chú ý, bên cạnh các nguyên nhân như áp lực kinh tế và chi phí nuôi dạy con, khó tiếp cận nhà ở, hệ thống an sinh xã hội và dịch vụ hỗ trợ gia đình còn hạn chế...TS. Trần Thị Hồng nhấn mạnh đến nguyên nhân từ yếu tố văn hóa. Cùng với tiến trình hiện đại hóa và đô thị hóa, cá nhân ngày càng có xu hướng ưu tiên mục tiêu của riêng mình hơn là các nghĩa vụ, trách nhiệm đối với gia đình và xã hội. Theo số liệu khảo sát từ Điều tra Giá trị Thế giới vòng 7, quan niệm “sinh con là trách nhiệm đối với xã hội” đang có xu hướng ngày càng giảm ở nhóm trẻ tuổi với 65,7% người ở nhóm tuổi 18-30 đồng ý trong khi tỷ lệ này ở nhóm 51-75 tuổi là 80%.

Bài tham luận cho biết các thách thức đặt ra cho gia đình Việt Nam trong bối cảnh mức sinh giảm gồm tình trạng thu hẹp cấu trúc, quy mô gia đình, gia tăng áp lực cho chức năng chăm sóc và vấn đề an sinh của gia đình. Với số lượng con ngày càng ít đi, trách nhiệm chăm sóc người già và trẻ em dẫn tới “gánh nặng kép” cho thế hệ trung niên, đặc biệt cho nữ giới - những người vốn thường được kỳ vọng và thực tế đảm nhiệm nhiều hơn các công việc nội trợ và chăm sóc không được trả công trong gia đình. Bên cạnh đó, gia đình sẽ càng phải đối mặt với vấn đề gia tăng chi phí cho chăm sóc y tế và an sinh cho người cao tuổi khi hệ thống dịch vụ công chưa kịp mở rộng tương ứng.

Theo TS. Trần Thị Hồng, Việt Nam đã xây dựng khung chính sách tổng thể nhằm gia tăng tỷ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững. Tuy nhiên, các chính sách này còn bộc lộ nhiều hạn chế như mức hỗ trợ tài chính còn thấp so với chi phí nuôi con, chính sách nhà ở và dịch vụ chăm sóc trẻ chưa bao phủ rộng và chưa phù hợp với điều kiện đô thị, trong khi chính sách lao động vẫn thiếu thân thiện với gia đình và chưa giảm đáng kể gánh nặng chăm sóc đặt lên phụ nữ.

Tăng mức sinh chỉ có khả năng đạt được khi người dân tin rằng việc sinh và nuôi con không làm gia đình họ trở nên bấp bênh hơn trong tương lai mà ngược lại góp phần vào sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội. Vì thế, các chính sách cần hướng đến việc giảm áp lực và rủi ro khi duy trì gia đình có đủ con, chú ý đến chiến lược phát triển gia đình toàn diện, trong đó gia đình được coi là chủ thể trung tâm của phát triển bền vững. Một số luận điểm đáng chú ý được nêu ra gồm: Thứ nhất, cần chú ý thúc đẩy các chính sách đảm bảo an sinh gia đình, bao gồm các chính sách giúp gia đình phát triển sinh kế cũng như phát triển các dịch vụ công chăm sóc thành viên và các dịch vụ công khác; Thứ hai, thiết kế chính sách lao động thân thiện với gia đình, thay vì chỉ bảo vệ thai sản và tập trung vào phụ nữ, mở rộng quyền nghỉ chăm sóc con cho người cha, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng thời gian làm việc linh hoạt, làm việc bán thời gian sau sinh; Ngoài ra, chú ý đến chính sách ưu đãi thuế, tín dụng cho hộ gia đình sinh đủ con.