Tham dự Hội thảo về phía Viện Hàn lâm có TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; TS. Nguyễn Đình Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người, Gia đình và Giới; TS. Nguyễn Xuân Cường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Á – Thái Bình Dương; PGS.TS. Đặng Thị Hoa, PGS.TS. Nguyễn Thị Minh Ngọc, Phó Viện trưởng Viện Xã hội học và Tâm lý học; ThS. Nguyễn Thanh Hà, Trưởng ban Ban Hợp tác quốc tế; TS. Phạm Sỹ An, Phó trưởng ban Ban Tài chính và Quản lý khoa học; TS. Nguyễn Tuấn Anh, Bí thư Đoàn thanh niên CSHCM Viện Hàn lâm, đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc Viện Hàn lâm cùng đông đảo các viên chức, người lao động của VASS.

Về phía các đại biểu khách mời có PGS.TS. Lưu Thế Anh, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường - Đại học Quốc gia Hà Nội; đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học; Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, Viện Khoa học Môi trường, Biển và Hải đảo; Hiệp hội Vườn Quốc gia và Khu bảo tồn thiên nhiên; đại diện Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD) và Trung tâm Giáo dục thiên nhiên (ENV); cùng sự tham dự của các tổ chức nghiên cứu trong nước và quốc tế liên quan đến môi trường.

Ngày Môi trường Thế giới 5/6 là sự kiện thường niên do Liên Hợp Quốc khởi xướng từ Hội nghị Thượng đỉnh về môi trường tại Stockholm (Thụy Điển) năm 1972, với thông điệp xuyên suốt “Chỉ một Trái đất”. Đến nay, hơn 150 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đã tích cực hưởng ứng. Việt Nam tham gia từ năm 1982 và đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực như: xây dựng lối sống xanh, giảm thiểu rác thải nhựa, thúc đẩy tái chế, phủ xanh đất trống đồi núi trọc… Việc bảo vệ môi trường gắn liền với nhiệm vụ giữ gìn chủ quyền biển, đảo – một công tác được cả hệ thống chính trị và toàn dân xác định là trọng tâm, xuyên suốt trong phát triển bền vững đất nước.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, thay mặt Lãnh đạo Viện Hàn lâm, TS. Đặng Xuân Thanh nhiệt liệt chào mừng sự tham dự đông đảo của các đại biểu; đánh giá cao sáng kiến tổ chức Hội thảo và các hoạt động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới, Tháng hành động vì môi trường năm 2025 của Viện Địa lý nhân văn và Phát triển bền vững, qua đó góp phần nâng cao hơn nhận thức, ý thức, thể hiện trách nhiệm và tiếng nói của tập thể nhà khoa học, người lao động Viện Hàn lâm đối với công tác bảo vệ môi trường, phát triển bền vững đất nước. Đồng thời khẳng định, chủ đề tuyên truyền này có ý nghĩa to lớn trong việc thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TƯ của hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”

Mục tiêu trong nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra là: “Đến năm 2030, cơ bản đạt các mục tiêu phát triển bền vững về tài nguyên, môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu”. Nghị quyết Đại hội cũng nhấn mạnh, cần nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của các cấp, các ngành và toàn dân về bảo vệ môi trường, từ đó dẫn đến sự thay đổi nhận thức và hành vi của từng cá nhân, cộng đồng.

Nhân sự kiện Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường năm 2025, TS. Đặng Xuân Thanh kêu gọi mỗi viên chức, người lao động, hãy cùng nhau tích cực, chủ động thực hiện bảo vệ môi trường bằng những hành động cụ thể, thiết thực như: giảm thiểu sử dụng túi ni lông, giảm thiểu rác thải nhựa, phân loại và tái chế rác thải, trồng cây xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả... và cùng lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường tới đồng nghiệp, người thân và những người xung quanh cùng hành động, thực hành bảo vệ môi trường.

Trong bài phát biểu đề dẫn Hội thảo, TS. Nguyễn Song Tùng cho biết, ở Việt Nam do sự khác biệt lớn về khí hậu từ vùng gần xích đạo tới vùng giáp cận nhiệt đới, cùng với sự đa dạng về địa hình đã tạo nên sự đa dạng các kiểu cảnh quan, giống loài, và sự đa dạng về hệ sinh thái, Việt Nam cũng là một trong 12 trung tâm đa dạng sinh học của thế giới. Đến nay, cả nước có 173 khu bảo tồn trong đó gồm có 33 vườn quốc gia, 66 khu dự trữ thiên nhiên, 18 khu bảo tồn loài và sinh cảnh, 56 khu bảo vệ cảnh quan. Cả nước cũng có 9 khu đất ngập nước được công nhận là khu Ramsar thế giới, 11 khu dự trữ sinh quyển thế giới trong đó có 6 khu dự trữ sinh quyển thế giới vùng ven biển và hải đảo đó là: Cát Bà, vùng ngập nước sông Hồng, Cù Lao Chàm, rừng ngập mặn Cần Giờ, mũi Cà Mau, vùng ven biển và hải đảo Kiên Giang. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đa dạng sinh học biển đang bị đe dọa, nhiều loài động, thực vật bị suy giảm, thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng…

Nhằm khẳng định vai trò và trách nhiệm của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam trong công tác bảo vệ môi trường hướng tới các Mục tiêu Phát triển bền vững của đất nước, qua Hội thảo này Viện trưởng Viện Địa lý nhân văn và Phát triển bền vững mong muốn các đại biểu và chuyên gia tập trung thảo luận và chia sẻ một số vấn đề: (i) Những vấn đề chung về Bảo tồn đa dạng sinh học biển; (ii) Tổng quan các văn bản chính sách và việc khiển khai các văn bản, chính sách về bảo tồn đa dạng sinh học biển; (iii) Một số kết quả và bài học kinh nghiệm thực hiện các sáng kiến bảo tồn biển và phát triển cộng đồng tại Việt Nam.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe 04 bài tham luận do các diễn giả: TS. Phạm Thị Trầm, Phó Viện trưởng Viện Địa lý nhân văn và phát triển bền vững; ThS. Phan Thị Quỳnh Lê, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; ThS. Thân Thị Hiền, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng và Bà Nguyễn Kiều Trinh, Trung tâm Giáo dục thiên nhiên trình bày.

Chia sẻ về thực trạng đa dạng sinh học biển ở Việt Nam, TS. Phạm Thị Trầm cho biết, vùng biển Việt Nam có khoảng 20 hệ sinh thái điển hình, phân bố trên 1 triệu km2 diện tích ở Biển Đông, trong đó: 155.000 ha rừng ngập mặn, 1.300 km2 rạn san hô, 500 km2 đầm phá ven biển, 16.000 ha cỏ biển và nhiều khu vực bãi triều và cửa sông với đa dạng loại. Trong số đó động vật đáy có khoảng 6.000 loài, hơn 2000 loài cá, hàng trăm loài rong biển và động vật phù du cũng như nhiều loài thực vật ngập mặn, tôm biển, cỏ biển, rắn biển, chim nước… Nguồn lợi từ đa dạng sinh học biển và mang lại nguồn sinh kế quan trọng của ngư dân. Chính những điều này đã mang lại thách thức không nhỏ đối với bảo tồn đa dạng sinh học biển. TS. Phạm Thị Trầm khẳng định, chính sự suy giảm đa dạng sinh học biển ở Việt Nam do ô nhiễm và khai thác tận diệt, hệ sinh thái biển bị suy thoái cũng như suy giảm số lượng loài, vì vậy, cần quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng nhằm nâng cao nhận thức và thay đổi tư duy, cách tiếp cận trong công tác bảo tồn biển theo hướng coi công tác bảo tồn biển chính là tiền đề cho phát triển bền vững biển; đồng thời triển khai hiệu quả các chương trình dự án về bảo tồn đa dạng sinh học biển cũng như nâng cao năng lực của các khu bảo tồn biển Việt Nam, đặc biệt nhấn mạnh đến công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về đa dạng sinh học biển và bảo tồn đa dạng sinh học biển cho mọi người dân.

Đánh giá việc triển khai thực hiện các văn bản chính sách liên quan đến bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, ThS. Phan Thị Quỳnh Lê nhận định rằng hệ thống khung pháp lý hiện nay đã tương đối đầy đủ. Chính phủ cùng các bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực trong việc lồng ghép mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học vào các quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược bảo vệ môi trường, xóa đói giảm nghèo và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, theo ThS. Phan Thị Quỳnh Lê, vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Cụ thể, hệ thống pháp luật còn chồng chéo, điển hình là Luật Đa dạng sinh học (2008) – dù là luật chuyên ngành điều chỉnh các hành vi liên quan đến bảo tồn – vẫn đang vận hành song song với các luật khác như Luật Lâm nghiệp, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong thực thi. Ngoài ra, hiệu quả thực thi pháp luật còn chưa cao; nhận thức của cộng đồng và các cấp, ngành về vai trò, giá trị và đóng góp của đa dạng sinh học đối với sự phát triển bền vững của đất nước vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, cơ chế để huy động sự tham gia của cộng đồng và xã hội hóa công tác bảo tồn vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Trước thực trạng này, ThS. Phan Thị Quỳnh Lê đề xuất cần tiếp tục củng cố, hoàn thiện hệ thống chính sách và pháp luật về đa dạng sinh học; tăng cường tổ chức bộ máy quản lý, phân công, phân cấp rõ ràng; huy động và bảo đảm nguồn lực tài chính bền vững; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và thúc đẩy sự tham gia của toàn xã hội trong công cuộc bảo tồn đa dạng sinh học.

Phát biểu kết luận Hội thảo, TS. Nguyễn Song Tùng bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới các diễn giả và đại biểu đã nhiệt tình chia sẻ, thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến giá trị, đồng thời kỳ vọng rằng, sau Hội thảo, mỗi đại biểu sẽ trở thành một “hạt nhân lan tỏa”, tiếp tục chia sẻ thông tin, kiến thức về bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học biển tới cộng đồng xung quanh - từ đồng nghiệp, gia đình đến người dân địa phương. Đây cũng là nền tảng để Viện tiếp tục triển khai các hoạt động tuyên truyền và nghiên cứu thực tiễn, với chuỗi sự kiện khoa học sắp tới tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy và Vườn Quốc gia Cát Bà, góp phần thúc đẩy nhận thức và hành động vì một tương lai biển bền vững.

Bên lề Hội thảo đã diễn ra Chương trình “Đổi rác lấy cây xanh” và cung cấp những thông tin khuyến cáo về nguy cơ mất đa dạng sinh học biển, hiểm họa đối với động vật hoang dã và hướng dẫn người dân bảo vệ động vật hoang dã…

Một số hình ảnh bên lề Hội thảo:

Một số đơn vị báo chí cùng đưa tin về sự kiện:

1. Diễn đàn bảo tồn đa dạng sinh học biển Việt Nam

https://hanoionline.vn/video/dien-dan-bao-ton-da-dang-sinh-hoc-bien-viet-nam-337910.htm

2. Thời sự Hà Nội 15h ngày 5/6

https://www.youtube.com/watch?v=1io5zCzBmIs

3. Bảo vệ đa dạng sinh học biển: Tăng cường giám sát cộng đồng và tích hợp khoa học công nghệ
https://chinhsachcuocsong.vnanet.vn/bao-ve-da-dang-sinh-hoc-bien-tang-cuong-giam-sat-cong-dong-va-tich-hop-khoa-hoc-cong-nghe/62338.html

4. Bảo tồn đa dạng sinh học biển là nhiệm vụ cấp thiết
https://nhandan.vn/bao-ton-da-dang-sinh-hoc-bien-la-nhiem-vu-cap-thiet-post884833.html?gidzl=cHCGMvC_n12T31bOaYZ47fyD6b2AT90MY0qUNuLpbncAMHXLrtp4IzjIJG61BCT9Yb0OL3Ox7Un_a3_B4G