Tham dự hội nghị có các đồng chí: Nguyên Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh; Các Ủy viên Bộ Chính trị: Lương Cường - Chủ tịch nước, Phạm Minh Chính - Thủ tướng Chính phủ, Trần Thanh Mẫn - Chủ tịch Quốc hội, Trần Cẩm Tú - Thường trực Ban Bí thư, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương; các đồng chí nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Ban Bí thư, các nhà khoa học, trí thức, doanh nghiệp về khoa học công nghệ hàng đầu trong và ngoài nước, giảng viên, sinh viên xuất sắc tiêu biểu về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số quốc gia (CĐS).

Hội nghị được tiến hành theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến 15.345 điểm cầu với 978.532 đại biểu tham dự ở các Đảng ủy trực thuộc Trung ương; các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng ở Trung ương, Ban cán sự đảng các Bộ, ngành, đơn vị, Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; các Tỉnh ủy, Thành ủy trực thuộc Trung ương.

Tại điểm cầu Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm), Đồng chí Đặng Xuân Thanh Ủy viên Ban Thường vụ – Trưởng ban Tổ chức Đảng ủy, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm chủ trì hội nghị.

Hội nghị đã nghe công bố Quyết định của Bộ Chính trị về thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia; quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo.

Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia do Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng Ban Chỉ đạo. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương là Phó Trưởng Ban Chỉ đạo.

Tại hội nghị, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Thái Thanh Quý đã trình bày báo cáo tóm tắt tình hình, kết quả thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS thời gian qua; quán triệt, triển khai tinh thần và nội dung cốt lõi của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia.

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Thái Thanh Quý cho biết, thời gian qua, thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, sự nghiệp phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đất nước.

Khoa học và công nghệ thúc đã đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, ngày càng khẳng định rõ hơn vai trò động lực trong phát triển kinh tế-xã hội, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Các tổ chức khoa học - công nghệ và đội ngũ cán bộ phát triển cả về số lượng và chất lượng, là lực lượng đi đầu trong nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ và đối mới sáng tạo. Trung tâm ĐMST Quốc gia được thành lập và đi vào hoạt động bước đầu phát huy hiệu quả. Việt Nam thuộc nhóm đầu các quốc gia ban hành Chiến lược CĐS quốc gia. Hệ thống tổ chức quản lý nhà nước và khung khổ pháp lý cho công nghệ thông tin, CĐS tiếp tục hoàn thiện. Hạ tầng số quốc gia được đẩy mạnh xây dựng theo hướng đồng bộ, hiện đại; hạ tầng viễn thông phát triển hiện đại, rộng khắp ngang tầm các nước phát triển...

Về Nghị quyết số 57-NQ/TW, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Thái Thanh Quý nhấn mạnh, Nghị quyết được kết cấu gồm 4 phần chính có liên quan chặt chẽ với nhau.

Cụ thể, về quan điểm, nghị quyết xác định rõ 5 nhóm quan điểm chỉ đạo, trong đó Bộ Chính trị khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học, công nghệ, ĐMST quốc gia, xác định rõ đây là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, ngăn chặn ngụy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.

Nghị quyết nêu 5 nhóm mục tiêu đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, từ đó xác định 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp, trong đó trọng tâm là: Nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia. Khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện thể chế; xóa bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và chuyến đối số. Phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia…

Tại hội nghị, các đại biểu đã nghe Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính quán triệt nội dung, tinh thần Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trình bày chủ trương, giải pháp về thể chế pháp luật về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS quốc gia.

Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển khoa học kỹ thuật trong sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Khoa học và công nghệ là động lực then chốt cho tăng trưởng kinh tế thần kỳ của nhiều nước. Với mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030, nước phát triển công nghiệp cao vào năm 2045, phải coi khoa học công nghệ, ĐMST, CĐS là động lực chủ chốt, là chìa khóa vàng, là yếu tố sống còn để vượt bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu. Đồng thời cũng là hiện thực hóa khát vọng hùng cường, thịnh vương của dân tộc.

Tổng Bí thư đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện các Nghị quyết trước đây về phát triển khoa học và công nghệ. Theo đồng chí Tổng Bí thư, Nghị quyết số 57 không thay thế các nghị quyết trước đây nhưng được xem là nghị quyết giải phóng tư duy khoa học, nghị quyết thực hiện các nghị quyết và nghị quyết thực hiện hành động với những mục tiêu rất cụ thể, đổi mới cách nghĩ, cách làm nhằm hiện thực hóa các chủ trương, xóa bỏ các rào cản, giải phóng năng lực, thúc đẩy đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS, tạo nền tảng cho phát triển mạnh mẽ đất nước ta trong thời kỳ mới.

Để nghị quyết triển khai kịp thời, Tổng Bí thư yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương xắn tay vào ngay các phần việc, không được chậm trễ, những chủ trương, giải pháp phải được nhanh chóng thể chế hóa, ưu tiên bố trí đủ nguồn lực để thực hiện.

Phải luôn quán triệt, xem đầu tư cho khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS là chiến lược lâu dài, chấp nhận độ trễ và rủi ro; xem đây là khoản đầu tư có thắng, có thua. CĐS là công cụ sản xuất, kinh doanh; đổi mới lực lượng sản xuất. Đột phá phải tiến hành ở lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội; nhưng trong điều kiện hiện nay nên tập trung các lĩnh vực vật lý, năng lượng, cơ học điện tử, công nghệ sinh học… Cần chuyển ứng dụng và cách làm chủ khoa học công nghệ sang xây dựng sáng tạo đột phá, tận dụng nền công nghiệp 4.0 đi tắt đón đầu, làm chủ tương lai. Triển khai nghị quyết phải hướng vào những vấn đề thực tiễn của đất nước đang đòi hỏi những chuyển đổi của nền kinh tế đa tầng, những sản phẩm nghiên cứu được thương mại hóa, đăng ký bản quyền.

Tổng Bí thư yêu cầu nhà nước cần hoàn thiện thể chế tạo sự đột phá cho phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS. Xây dựng hệ thống hạ tầng phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS. Tạo nguồn nhân lực phong phú, trí tuệ, đủ năng lực thực hiện các bước đột phá.

Cụ thể, thống nhất nhận thức và hành động, xác định khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS là chiến lược toàn đảng, toàn dân và toàn quân. Cấp ủy, chính quyền cần chuyển hóa nghị quyết bằng các kế hoạch xác thực; lấy kết quả triển khai làm tiêu chí để đánh giá thi đua, khen thưởng. Trong năm 2025 lựa chọn những vấn đề căn cơ để thực hiện, tạo nền tảng cho những năm tiếp theo.

Bên cạnh đó, khẩn trương hoàn thiện thể chế chính sách, tháo gỡ những rào cản, điểm nghẽn trong phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS, giải phóng tối đa sức sáng tạo, khuyến khích dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm…

Khẩn trương sắp xếp lại bộ máy các cơ quan, tổ chức khoa học công nghệ. Có kế hoạch xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Triển khai các giải pháp đột phá để thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu, thu hút nhân tài công nghệ là người Việt và người nước ngoài tới làm việc. Các thủ tục liên quan đến vấn đề này phải thực sự thông thoáng hơn nữa, thậm chí phải có tính cạnh tranh cao so với các nước khác.

Tính toán hình thành cơ chế Kiến trúc sư trưởng hoặc Tổng công trình sư cho việc thực hiện các đề án, dự án lớn về khoa học công nghệ và CĐS mang tính liên ngành; lập Viện Quốc gia về tiêu chuẩn và kiểm định về các nghiên cứu, thử nghiệm, đánh giá, kiểm định sản phẩm và dịch vụ. Nhà nước tạo thuận lợi thành lập các viện nghiên cứu tư nhân, hỗ trợ về thủ tục, khuyến khích bằng thuế và tín dụng, được mời các chuyên gia nước ngoài đến làm việc, được tạo mọi điều kiện để hoạt động thuận lợi.

Ưu tiên bố trí ngân sách cho khoa học công nghệ xứng tầm là quốc sách đột phá; lập các quỹ khoa học và công nghệ, khuyến khích hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ thiên thần, quỹ khởi nghiệp, quỹ ĐMST… Tiến hành rà soát, điều chỉnh các đề án, dự án để đảm bảo phù hợp với Nghị quyết số 57, tránh lãng phí, tập trung đầu tư hiệu quả, có trọng tâm. Đồng thời, cải cách triệt để quy trình phân bổ, quản lý và thanh quyết toán kinh phí, loại bỏ cơ chế “xin - cho” và các thủ tục rườm rà để tối ưu hóa nguồn lực và khuyến khích sáng tạo.

Đồng thời ban hành cơ chế thu hút nhân tài nói chung, đặc biệt là nhân tài khoa học, công nghệ, nhân tài người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia quốc tế, với các chính sách hấp dẫn về quốc tịch, thu nhập, nhà ở và môi trường làm việc…; tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng công nghệ, bao gồm công nghệ số. Đặc biệt, cần chuẩn bị hạ tầng năng lượng cho 5-10 năm tới, với trọng tâm là năng lượng sạch, đảm bảo đủ năng lượng cho phát triển bằng hành động cụ thể…

PV.