Sự kiện nhằm giới thiệu những kết quả nghiên cứu tiêu biểu của các viện chuyên ngành trực thuộc, đồng thời lan tỏa giá trị khoa học xã hội đến các cơ quan quản lý, cộng đồng học thuật và công chúng. 

Trao đổi với VietNamNet, GS.TS Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho biết, Viện đang lưu giữ một “kho tàng tri thức” đồ sộ: Hệ thống các bộ sách chuyên khảo; các công trình, đề tài khoa học cấp Nhà nước và cấp Bộ có giá trị học thuật và ảnh hưởng sâu sắc; hệ thống tạp chí uy tín trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam, các hiện vật khảo cổ học, dân tộc học; Thư tịch Hán Nôm, tài liệu lưu trữ đặc biệt quý hiếm; cùng nhiều tư liệu lịch sử dưới dạng phim, ảnh… 

Tuy nhiên, phần lớn các nguồn tư liệu này đang được lưu trữ phân tán tại các đơn vị thành viên và chưa có một không gian trưng bày tập trung và có tính hệ thống, dẫn đến việc khai thác, giới thiệu và lan tỏa giá trị khoa học - giáo dục còn hạn chế.

GS Lợi cho biết, đợt trưng bày này giới thiệu một số thành tựu nổi bật: Phát hiện mới về khảo cổ học có giá trị về lịch sử - văn hóa, cung cấp luận cứ khoa học cho việc nghiên cứu nhà nước Việt Nam từ thời cổ - trung đại; Các nghiên cứu có tầm ảnh hưởng chính sách, cải cách thể chế, phát triển con người, quản lý phát triển xã hội, văn hóa và các vấn đề quốc tế; Các công trình về con người, gia đình, giới, tộc người, tôn giáo, xã hội học… góp phần giải thích những biến đổi xã hội đương đại; Các kết quả hợp tác quốc tế, thể hiện vai trò ngày càng tăng của Viện Hàn lâm tại khu vực và toàn cầu.

“Có thể nói, mỗi công trình được trưng bày đều là kết quả của quá trình nghiên cứu bền bỉ, công phu của đội ngũ các nhà khoa học, khẳng định sức sáng tạo, sự đổi mới trong tư duy nghiên cứu và những đóng góp thiết thực của khoa học xã hội đối với sự phát triển chung của đất nước”, GS Lợi nói.

Trong quá trình trưng bày, hướng tới xây dựng “bản đồ tri thức” của Viện Hàn lâm, lĩnh vực Khảo cổ học được lựa chọn mở đầu. Những thành tựu và kết quả nghiên cứu được giới thiệu vừa thể hiện chiều sâu học thuật, vừa gần gũi với công chúng. Nội dung trưng bày gồm: 

Hệ thống ấn phẩm sách, báo, tạp chí, kỷ yếu hội thảo trong nước và quốc tế; Mô hình trống đồng Đông Sơn - sản phẩm của 2 đề tài nghiên cứu cấp cơ sở năm 2015 và 2022; "Lá đề chim phượng” - Bảo vật quốc gia ở Hoàng thành Thăng Long, được tìm thấy tại Hố A20 Khu di tích khảo cổ học 18 Hoàng Diệu (Ba Đình, Hà Nội) trong địa tầng ổn định, phát lộ cùng với nhiều hiện vật và dấu tích nền móng kiến trúc có niên đại thời Lý, thời Trần thế kỷ XI-XIII; Hình ảnh 3D kiến trúc Điện Kính Thiên thời Lê Sơ - nghiên cứu giải mã hình thái kiến trúc điện Kính Thiên, tòa chính điện quan trọng nhất trong Cấm thành Thăng Long thời Lê Sơ. 

“Những sản phẩm, hiện vật của đợt trưng bày sẽ giúp cho lịch sử trở nên sống động trước mắt chúng ta, cho thấy thành quả nghiên cứu của lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn nói chung, của Viện nói riêng rất gần gũi, có tính thực tiễn và hướng đến đại chúng. Việc lựa chọn nhóm chủ đề Khảo cổ học trước tiên cũng thể hiện định hướng ưu tiên của Viện với nghiên cứu cơ bản, gắn nghiên cứu với thực tiễn, với nhu cầu của công chúng và yêu cầu đổi mới sáng tạo trong khoa học xã hội hiện nay”, GS Lợi nói.

Theo GS Lợi, điểm đặc biệt của hoạt động trưng bày là cách tiếp cận hiện đại, trực quan, sinh động qua các hình thức diễn giải bằng hình ảnh, tư liệu gốc, mô hình, sản phẩm số, giúp người xem dễ tiếp nhận hơn.

Hoạt động trưng bày này sẽ tiếp tục trong thời gian tới, với sự tham gia luân phiên của 22 viện nghiên cứu chuyên ngành của Viện Hàn lâm, trên các lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, triết học, lịch sử, xã hội, tôn giáo, dân tộc, văn học, ngôn ngữ, địa lý nhân văn và các vấn đề quốc tế...

“Đối tượng hướng đến trước hết là những viên chức, người lao động đang công tác tại các đơn vị thuộc Viện, các nhà khoa học, giảng viên, sinh viên trong nước và quốc tế đến thăm và làm việc tại Viện... Chúng tôi cũng kỳ vọng hoạt động trưng bày sẽ được mở rộng đến đông đảo công chúng quan tâm tới lịch sử, văn hóa, con người và sự phát triển kinh tế, xã hội Việt Nam. Mục tiêu của chúng tôi về lâu dài là biến không gian trưng bày thành ‘điểm đến tri thức’ của Thủ đô ngàn năm văn hiến, nơi mọi người có thể tiếp cận những kết quả nghiên cứu mới nhất, có giá trị lý luận và thực tiễn cao...”, GS Lợi nói.