Tham dự Hội thảo, về phía quốc tế có: GS.TS. Chaleune Yiapaoheu, Chủ tịch Viện Khoa học xã hội Quốc gia Lào; Viện sĩ Khlot Thyda, Chủ tịch Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Campuchia; các học giả quốc tế đến từ viện nghiên cứu, trường đại học lớn trên thế giới như GS.TSKH. Vladimir Nikolaievich Kolotov, Giám đốc Viện Hồ Chí Minh, trường Đại học Tổng hợp Quốc gia St. Petersburg (Liên bang Nga), GS.TS. Carl A. Thayer, Đại học New South Wales, Học viện Quốc phòng Australia; GS.TS. Pierre Asselin, Đại học Hawaii Pacific (Hoa Kỳ); đến từ Cộng hòa Pháp là các nhà khoa học: TS. Alain Ruscio, Giám đốc Trung tâm Thông tin tư liệu Việt Nam, Paris, GS.TS. Hugues Tertrais, Đại học Paris I; GS.TS. Kim Sang Bong, Đại học Quốc gia Chonnam (Hàn Quốc); TS. Jonathan Daniel London, Đại học Hong Kong; GS.TS. Detley Briedens, Đại học Gisen (Cộng hòa Liên bang Đức)… Về phía Việt Nam có: GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Viện Hàn lâm, PGS.TS. Phạm Văn Đức, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm; đại diện một số bộ, ngành ở Trung ương, đại diện lãnh đạo các tỉnh cùng nhiều nhà khoa học của các trường đại học, viện nghiên cứu,...

Trong diễn văn khai mạc Hội thảo, GS.TS. Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh kỉ niệm 40 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam là dịp để ôn lại truyền thống đấu tranh bất khuất chống ngoại xâm của dân tộc, khẳng định hơn nữa những giá trị to lớn và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước; bày tỏ lòng tri ân và ghi nhớ sâu sắc sự hi sinh anh dũng của các anh hùng liệt sĩ, những người đã tham gia không tiếc máu xương vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước; đồng thời cũng là dịp để nhìn lại chặng đường 40 năm xây dựng, bảo vệ, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế; đánh giá lại những thành quả đã đạt được và cả những mặt còn tồn tại hạn chế cần khắc phục để tiếp tục tiến lên trên chặng đường tiếp theo.

Ban Tổ chức Hội thảo nhận được gần 70 báo cáo của các nhà khoa học, trong đó có 16 báo cáo của các nhà nghiên cứu quốc tế đến từ Lào, Campuchia, Nga, Pháp, Mỹ, Anh, Úc, Hong Kong (Trung Quốc), Hàn Quốc... Các báo cáo tập trung vào các vấn đề như: vai trò và ý nghĩa lịch sử vĩ đại của chiến thắng 30/4/1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc, quan hệ của Việt Nam với thế giới trong lịch sử và hiện tại; Vấn đề hậu quả chiến tranh và việc khắc phục hậu quả chiến tranh; Vai trò và vị thế của Việt Nam hiện nay trên trường quốc tế; Việt Nam sau 40 năm hoà bình thống nhất và gần 30 năm thực hiện đường lối đổi mới, vấn đề  an ninh quốc phòng và chủ quyền của Việt Nam trên đất liền và trên hải đảo.

Sau báo cáo đề dẫn của PGS.TS. Đinh Quang Hải, Viện trưởng Viện sử học, các báo cáo tham luận tại hội trường và các ý kiến phát biểu thảo luận, nêu câu hỏi và trao đổi sôi nổi của các học giả quốc tế và Việt Nam đã tập trung làm sáng tỏ 3 vấn đề: Thứ nhất, nêu bật và làm sáng rõ thắng lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa xuân 1975, khẳng định giá trị và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trong tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam; Thứ hai, Đất nước thống nhất, non sông thu về một mối, cả nước chung tay, góp sức thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện và hội nhập ngày càng sâu rộng vào kinh tế thế giới. Vị trí, vai trò và uy tín của nước Việt Nam thống nhất ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, ngoại giao, an ninh – quốc phòng; Thứ ba, vì độc lập tự do, vì hạnh phúc của nhân dân, Việt Nam đã và sẽ kiên quyết giữ vững an ninh chính trị và sự toàn vẹn lãnh thổ, tham gia tích cực, có trách nhiệm trong cuộc đấu tranh chung vì một thế giới hòa bình và phồn vinh.

Các học giả đã nêu bật và làm sáng rõ thắng lợi vĩ đại của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân năm 1975, khẳng định giá trị và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước trong tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam. Nhiều học giả đề cập đến những thuận lợi, khó khăn, thách thức của Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất, cả nước bước vào thời kỳ khôi phục, hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng và bảo vệ đất nước, phát triển kinh tế và tiến hành Đổi mới toàn diện. Bên cạnh đó, các học giả đã tập trung thảo luận để làm sâu sắc hơn và cụ thể hơn những thành quả đã đạt được của Việt Nam trong 40 năm hòa bình, thống nhất, phát triển và hội nhập quốc tế.

Hội thảo đã nhận được những ý kiến phát biểu và nhiều tư liệu mới, những nhận thức mới về các nội dung của chủ đề Hội thảo với tinh thần khách quan, khoa học, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm quý giá trong 40 năm qua, đặc biệt là quá trình thực hiện gần 30 năm đổi mới, làm cơ sở khoa học và thực tiễn góp phần vào công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước hiện nay, phấn đấu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.

Hội thảo đã thành công tốt đẹp sau một ngày làm việc hết sức khẩn trương, nghiêm túc, đạt chất lượng khoa học cao. Những vấn đề được thảo luận sôi nổi tại Hội thảo chắc chắn sẽ tạo cảm hứng cho các nghiên cứu và những hội thảo tiếp theo trong tương lai./.

Nguyễn Thu Hà