Tham dự Hội thảo có các đại biểu đến từ Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ban Đối ngoại Trung ương cùng đại diện lãnh đạo và các nhà khoa học, chuyên gia nghiên cứu về Mỹ và Trung Quốc đến từ các viện nghiên cứu quốc tế của Viện Hàn lâm.

TS. Nguyễn Xuân Cường và TS. Phạm Cao Cường chủ trì phiên 1 tại Hội thảo

Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11/2016, tỷ phú Mỹ Donald Trump của Đảng Cộng hòa đã giành thắng lợi trước bà Cliton. Sau khi lên nắm quyền, ông Trump đã thực thi nhiều sự thay đổi trong chính sách so với ông Obama. Với khẩu hiệu “nước Mỹ trên hết”, “đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”, chính quyền ông Trump đang tạo ra những thay đổi trong chính sách đối ngoại, đánh dấu bởi việc Mỹ rút khỏi Hiệp định xuyên đối tác Thái Bình Dương (TPP); Tuyên bố đàm phán lại Hiệp định tự do Bắc Mỹ (NAFTA); Ký sắc lệnh cấm nhập cảnh đối với công dân của một số quốc gia Hồi giáo (6/3/2017); Gia tăng sức ép mạnh mẽ lên Bắc Triều Tiên; Đánh bom vào Syria (6/4/2017); Ký sắc lệnh trừng phạt Nga (2/8/2017).

Sau khi Donald Trump vào nhà trắng, quan hệ Mỹ - Trung tiếp tục nóng lên bởi các vấn đề Đài Loan, tình hình hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, những căng thẳng tại khu vực Biển Đông… Thực tế, những động thái này đã tác động tới chính sách đối ngoại của Trung Quốc, đặc biệt khi Trung Quốc sẽ tổ chức Đại hội XIX của Đảng Cộng Sản Trung Quốc vào ngày 18/10/2017. Kết quả của Đại hội này sẽ tác động đến chiến lược phát triển của Trung Quốc trong thời gian tới và cũng sẽ có những tác động đối với quan hệ Mỹ - Trung trong bối cảnh mới hiện nay.

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, TS. Nguyễn Tuấn Minh, Phó Tổng biên tập Tạp chí Châu Mỹ ngày nay nhấn mạnh, Việt Nam là nước có vị trí chiến lược tại Đông Nam Á đồng thời lại là quốc gia láng giềng của Trung Quốc và sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Mỹ và Trung Quốc tới đây sẽ có tác động mạnh mẽ tới môi trường an ninh của Việt Nam, đặc biệt tại khu vực Biển Đông. Qua đó TS. Nguyễn Tuấn Minh mong muốn qua Hội thảo các nhà khoa học sẽ cùng nhau làm rõ những điều chỉnh trong chính sách của Mỹ và Trung Quốc, tác động của những điều chỉnh này đối với quan hệ Mỹ - Trung; ảnh hưởng của những thay đổi trong quan hệ Mỹ - Trung với Việt Nam và ứng phó của Việt Nam trước những thay đổi trên.

Hội thảo được nghe 06 tham luận trong 02 phiên thảo luận, tập trung vào các vấn đề chính:

Phiên 1: Nhận diện quan hệ Mỹ - Trung (TS. Nguyễn Xuân Cường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Trung Quốc và TS. Phạm Cao Cường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ chủ trì). Các diễn giả (PGS.TS. Cù Chí Lợi; TS. Hoàng Huệ Anh; TS. Nguyễn Thị Phương Hoa) trình bày những điều chỉnh trong tư duy đối ngoại của chính quyền Trump - Cơ hội và thách thức cho Trung Quốc; Quan hệ Mỹ - Trung dưới thời kỳ Donald Trump - những bước ngoặt và thách thức mới; Nhân tố Mỹ trong quan hệ Việt - Trung.

Phiên 2: Tác động của quan hệ Mỹ - Trung đối với khu vực (PGS.TS. Cù Chí Lợi - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ và TS. Nguyễn Xuân Cường chủ trì). Các diễn giả (TS. Trần Việt Thái, Viện Chiến lược Ngoại giao, Bộ Ngoại giao; TS. Phạm Cao Cường; Đại tá Vũ Văn Khanh, Viện Chiến lược Quốc phòng, Bộ Quốc phòng) phân tích tình hình an ninh khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; Cạnh tranh Mỹ - Trung ở Đông Nam Á và tác động tới Việt Nam; Quan hệ Quốc phòng Việt - Mỹ trong thời gian qua. 

Các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận những nét mới trong nhận diện quan hệ Mỹ - Trung và phân tích quan điểm về đối sách của Việt Nam trước tác động quan hệ cạnh tranh Mỹ - Trung hiện nay. Trong tình hình đó, Việt Nam cần tận dụng vị trí chiến lược của mình để xây dựng quan hệ ổn định và lành mạnh với Mỹ; đẩy mạnh hợp tác với Mỹ về kinh tế, khoa học công nghệ và quân sự nhằm nâng cao vị thế của Việt Nam trong quan hệ với Trung Quốc. Bên cạnh đó, Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy hội nhập quốc tế và khu vực nhằm tạo ra một vị thế vững chắc cho Việt Nam trong cộng đồng quốc tế, tăng cường ngoại lực quốc gia…

Hội thảo là diễn đàn trao đổi học thuật hữu ích nhằm nhận diện rõ nét và sâu sắc hơn quan hệ Mỹ - Trung trong bối cảnh mới diễn biến phức tạp, khó lường. Do vậy, việc kiên trì đường lối đối ngoại hòa bình độc lập, tự chủ, đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ đối ngoại của Đảng Cộng sản Việt Nam đóng vai trò quan trọng, tạo dựng môi trường hòa bình, ổn định cho công cuộc Đổi mới toàn diện đất nước; đồng thời góp phần giữ vững chủ quyền thống nhất và toàn viện lãnh thổ của Tổ Quốc.

Nguyễn Thu Trang