Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động hợp tác giữa hai cơ quan, hướng tới phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng Viện Hàn lâm trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học xã hội trọng điểm quốc gia, ngang tầm khu vực và thế giới. Hoạt động này cũng phù hợp với định hướng chuyển đổi số quốc gia và tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, cũng như Nghị quyết số 45-NQ/TW của Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới.

Hợp tác quốc tế thúc đẩy chuyển đổi số trong nghiên cứu khoa học xã hội

Phát biểu khai mạc, TS. Đặng Xuân Thanh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh: Hội thảo không chỉ là một khóa tập huấn nghiệp vụ, mà còn là bước đi cụ thể trong tiến trình chuyển đổi số của Viện Hàn lâm, phù hợp với tinh thần các Nghị quyết số 45 và 57 của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị.

TS. Đặng Xuân Thanh cho biết Viện Hàn lâm đã thành lập Ban Chỉ đạo chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, đồng thời phối hợp với các đối tác quốc tế như UNESCO, Tổ chức Đại học Pháp ngữ và Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Hàn Quốc (NRC) để triển khai các hoạt động đánh giá hạ tầng công nghệ, tập huấn và tham vấn chiến lược chuyển đổi số. TS. Đặng Xuân Thanh nhấn mạnh: “Viện Hàn lâm xác định chuyển đổi số, chuyển đổi AI là cuộc cách mạng phải thành công bằng mọi giá để có thể hoàn thành sứ mệnh Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, thời điểm đất nước đang vươn mình lên những đỉnh cao phát triển mới”

Trong bài phát biểu khai mạc, TS. Johnathan Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, khẳng định Hội thảo là dấu mốc quan trọng trong hợp tác giữa UNESCO, VASS và Viện Nghiên cứu chính sách và Phát triển truyền thông - IPS, nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu và quản lý cho đội ngũ cán bộ, viên chức trong thời đại chuyển đổi số. Ông nhấn mạnh, AI đang tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống, đồng thời đặt ra nhiều thách thức đạo đức nếu thiếu cơ chế quản trị phù hợp. Vì vậy, khuyến nghị của UNESCO về đạo đức trong AI là khuôn khổ toàn cầu bảo đảm việc phát triển AI lấy con người làm trung tâm, minh bạch và có trách nhiệm.

TS. Baker cho biết, chương trình tập huấn nằm trong khuôn khổ Hội thảo được thiết kế dựa trên khảo sát nhu cầu đào tạo của cán bộ VASS, kết hợp giữa bài giảng, thực hành và nghiên cứu tình huống. Đây là mô hình hợp tác ba bên hiệu quả, thể hiện vai trò tiên phong của VASS, định hướng chuẩn mực quốc tế của UNESCO và chuyên môn bản địa của IPS — hướng tới thúc đẩy ứng dụng AI có đạo đức, bền vững và bao trùm tại Việt Nam.

Trong phát biểu đề dẫn, ông Nguyễn Đức Lam, Cố vấn chính sách Viện IPS cho biết, Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng AI trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, trong đó Viện Hàn lâm cũng đang tích cực tham gia và hợp tác với UNESCO để triển khai hoạt động này. Theo ông Nguyễn Đức Lam, IPS đã khảo sát thực trạng năng lực nghiên cứu, tư vấn chính sách và mức độ ứng dụng AI tại các viện thành viên của VASS, qua đó ghi nhận Viện Hàn lâm là địa chỉ uy tín trong tư vấn chính sách, song mức độ ứng dụng công nghệ còn chưa đồng đều. Kết quả khảo sát là cơ sở để hội thảo xây dựng chương trình thảo luận chuyên sâu về phương pháp, kỹ năng và thực tiễn ứng dụng AI trong nghiên cứu khoa học xã hội, góp phần nâng cao năng lực chuyển đổi số của VASS.

Diễn đàn chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm ứng dụng AI trong khoa học xã hội

Tại Phiên toàn thể có 04 tham luận chuyên đề do các chuyên gia UNESCO và Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông (IPS) trình bày, tập trung vào các khía cạnh lý luận, đạo đức và kinh nghiệm quốc tế trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

Mở đầu là phần trình bày của ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng IPS, cung cấp cái nhìn tổng quan về mối quan hệ giữa trí tuệ nhân tạo và nghiên cứu khoa học xã hội, chỉ ra những thách thức đặc thù của ngành khi sử dụng dữ liệu, cũng như cơ hội AI mang lại cho các nhà nghiên cứu trong việc mở rộng không gian tri thức.

Tiếp đó, TS. Nguyễn Thị Phương Châm (Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội) giới thiệu bộ nguyên tắc đạo đức trong sử dụng AI do UNESCO ban hành, nhấn mạnh sáu giá trị cốt lõi gồm minh bạch, công bằng, trách nhiệm, an toàn – không gây hại, bảo mật dữ liệu cá nhân và tính bao trùm. Các nguyên tắc này được liên hệ trực tiếp tới hoạt động nghiên cứu khoa học xã hội – nơi AI cần được sử dụng như công cụ hỗ trợ, không thay thế tư duy học thuật.

Trong phần trình bày tiếp theo, ông Nguyễn Đức Lam, Cố vấn chính sách của IPS, chia sẻ kinh nghiệm vận dụng các nguyên tắc đạo đức vào thực tiễn nghiên cứu và tư vấn chính sách, giới thiệu bộ quy tắc ứng xử sử dụng AI có trách nhiệm do IPS xây dựng.

Hội thảo cũng đón nhận phần trình bày trực tuyến từ GS. Trần Thanh Long, Đại học Warwick (Vương quốc Anh), giới thiệu mô hình tích hợp AI trong các tổ chức nghiên cứu và tư vấn chính sách tại Anh, cung cấp nhiều gợi mở về cơ chế vận hành, quản trị dữ liệu và đào tạo nhân lực nghiên cứu trong môi trường số.

Các tham luận đã mở ra góc nhìn toàn diện về vai trò, tiềm năng và giới hạn của AI trong nghiên cứu khoa học xã hội, tạo nền tảng cho các phiên làm việc chuyên sâu tiếp theo.

Thực hành kỹ năng ứng dụng AI trong nghiên cứu và công tác hành chính

Sau Diễn đàn chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm ứng dụng AI trong khoa học xã hội, các đại biểu tham dự Hội thảo sẽ tiếp tục tham gia chương trình thực hành kỹ năng ứng dụng AI trong nghiên cứu và công tác hành chính, diễn ra trong ngày 12/11/2025.
Phần thực hành được thiết kế theo hai nhóm đối tượng: cán bộ nghiên cứu và cán bộ hành chính – phục vụ nghiên cứu, nhằm giúp học viên trực tiếp trải nghiệm các công cụ trí tuệ nhân tạo trong công việc hằng ngày. Các chuyên gia của UNESCO, IPS sẽ hướng dẫn kỹ năng khai thác AI trong thiết kế đề cương, tổng hợp dữ liệu, soạn thảo văn bản và xử lý nghiệp vụ: (i) Kỹ thuật prompting để lên ý tưởng, đề cương, dàn ý, mô tả phương pháp, tổng quan tài liệu và một số thao tác liên quan đến công việc văn phòng (ii) Cách sử dụng một số công cụ AI (ChatGPT, Gemini, NotebookLM v.v); (iii) Kiểm soát đầu ra các sản phẩm do AI hỗ trợ…, góp phần hình thành năng lực số và văn hóa đổi mới sáng tạo trong đội ngũ cán bộ, nhà khoa học của Viện Hàn lâm.

Thúc đẩy văn hóa đổi mới và hợp tác trong kỷ nguyên AI

Hội thảo “Nâng cao năng lực ứng dụng Trí tuệ nhân tạo trong Khoa học xã hội” là bước đi cụ thể trong chiến lược chuyển đổi số của Viện Hàn lâm, đồng thời thể hiện cam kết hợp tác bền chặt giữa Viện Hàn lâm và UNESCO trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển nhân lực và ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực khoa học xã hội.

Sự kiện không chỉ giúp các cán bộ, nhà khoa học tiếp cận trực tiếp các công cụ, kỹ năng ứng dụng AI hiện đại, mà còn khơi dậy tinh thần chia sẻ tri thức, hợp tác và trách nhiệm đạo đức trong việc sử dụng công nghệ vì mục tiêu phát triển con người và xã hội.

Hội thảo diễn ra trong bầu không khí học thuật cởi mở, gắn kết và hướng tới tương lai số, mở ra nhiều triển vọng hợp tác mới trong nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào khoa học xã hội ở Việt Nam./.