Ngày 16/12/2025 tại Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (Viện Hàn lâm) phối hợp với Tạp chí Cộng sản tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: “Độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế qua 40 năm đổi mới: Giải pháp thực hiện Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa XIII”. Hội thảo là diễn đàn khoa học quan trọng nhằm trao đổi, luận giải những vấn đề cốt lõi về mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế; tổng kết thực tiễn gần 40 năm đổi mới, đồng thời đề xuất các quan điểm, giải pháp triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Tham dự hội thảo có đồng chí Hoàng Trung Dũng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm cùng đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý đến từ các cơ quan trung ương, viện nghiên cứu, trường đại học. Sự kiện cũng thu hút sự quan tâm tham dự đưa tin của nhiều cơ quan thông tấn báo chí trên địa bàn thủ đô Hà Nội.

Khẳng định tầm nhìn chiến lược của Đảng về độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS.TS. Lê Văn Lợi, Chủ tịch Viện Hàn lâm nhấn mạnh, độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế là quan điểm xuyên suốt, nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, đổi mới và phát triển đất nước. Đây là một trong những mối quan hệ lớn, mang tính cốt lõi trong đường lối đổi mới của Đảng, được Đại hội XIII và dự thảo các Văn kiện trình Đại hội XIV tiếp tục khẳng định và phát triển.

GS.TS. Lê Văn Lợi khẳng định, độc lập, tự chủ là nguyên tắc nền tảng bảo đảm chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, bản lĩnh chính trị và vị thế quốc gia; là cơ sở để Việt Nam chủ động, sáng tạo hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả. Độc lập, tự chủ không chỉ thể hiện trên phương diện chính trị, mà còn bao trùm các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, đối ngoại, quốc phòng, an ninh.

Trong lĩnh vực chính trị, độc lập, tự chủ thể hiện ở sự kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, kiên định đường lối đổi mới, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý của Nhà nước. Trong lĩnh vực kinh tế, độc lập, tự chủ là khả năng chủ động xác định chiến lược phát triển, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, bảo đảm an ninh kinh tế, an ninh năng lượng, an ninh lương thực. Trong lĩnh vực văn hóa, độc lập, tự chủ là bảo vệ, phát huy các giá trị bền vững của văn hóa dân tộc, nâng cao sức đề kháng văn hóa, giữ gìn bản sắc trong quá trình giao lưu, hội nhập. Trong lĩnh vực đối ngoại, đó là việc thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ. Trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, độc lập, tự chủ là bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; kiên trì chính sách “bốn không”, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước.

Theo GS.TS. Lê Văn Lợi, Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới là văn bản có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện bước phát triển mới về tư duy, tầm nhìn chiến lược và phương thức triển khai hội nhập quốc tế của Đảng. Nghị quyết xác định hội nhập quốc tế là động lực quan trọng, là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn dân; đồng thời nhấn mạnh yêu cầu giữ vững độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, bảo đảm lợi ích quốc gia – dân tộc trong mọi hoạt động hội nhập.

Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn sau gần 40 năm đổi mới

Với ý nghĩa quan trọng, Hội thảo đã tập trung thảo luận bốn nhóm vấn đề lớn liên quan tới: sự phát triển tư duy của Đảng về độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế qua gần 40 năm đổi mới; nhận diện bối cảnh quốc tế và trong nước mới cùng những cơ hội, thách thức đặt ra; làm rõ tầm nhìn chiến lược và các nội dung cốt lõi của Nghị quyết số 59-NQ/TW; đề xuất quan điểm, giải pháp nhằm bảo đảm độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả.

Tại Hội thảo nhiều tham luận đã phân tích sâu sắc bối cảnh thế giới đang chuyển biến nhanh theo hướng đa cực, đa trung tâm, cạnh tranh chiến lược gay gắt; đồng thời chỉ ra những tác động sâu rộng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đối với quá trình phát triển và hội nhập của các quốc gia. Trong bối cảnh đó, Việt Nam đứng trước nhiều thời cơ chiến lược để bứt phá, song cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, đòi hỏi phải giữ vững bản lĩnh, tăng cường nội lực và chủ động thích ứng.

Hội nhập quốc tế – động lực quan trọng nâng cao vị thế quốc gia

Qua gần 40 năm đổi mới, hội nhập quốc tế đã mang lại những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử đối với sự phát triển của đất nước. Việt Nam từng bước tham gia sâu rộng vào đời sống kinh tế, chính trị quốc tế; mở rộng quan hệ đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện với nhiều quốc gia; qua đó mở rộng không gian phát triển, nâng cao tiềm lực, vị thế và uy tín quốc gia trên trường quốc tế.

Tuy nhiên, bối cảnh mới cũng đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với việc bảo đảm độc lập, tự chủ, nhất là tự chủ chiến lược trong các lĩnh vực then chốt như kinh tế, khoa học – công nghệ, chuyển đổi số, an ninh dữ liệu, an ninh năng lượng và bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. Nếu không nâng cao được năng lực nội sinh, nguy cơ lệ thuộc, bị tác động tiêu cực từ bên ngoài là thách thức hiện hữu.

Phát huy nội lực, triển khai đồng bộ các giải pháp hội nhập trong giai đoạn mới

Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 59-NQ/TW, các đại biểu nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục đổi mới tư duy về hội nhập quốc tế theo hướng chủ động, tích cực, toàn diện và chất lượng cao; coi trọng phát huy nội lực, trong đó nội lực đóng vai trò quyết định. Cần tập trung nâng cao năng lực tự chủ của nền kinh tế, năng lực khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp với các chuẩn mực và cam kết quốc tế.

Cùng với đó, cần phát huy vai trò của đối ngoại và ngoại giao toàn diện với ba trụ cột: đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân; tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp, địa phương, doanh nghiệp và người dân trong tiến trình hội nhập. Việc nâng cao năng lực tham gia, đóng góp và từng bước định hình “luật chơi” tại các thể chế khu vực và quốc tế được coi là yêu cầu quan trọng nhằm khẳng định vị thế, vai trò của Việt Nam trong môi trường quốc tế ngày càng phức tạp.

Theo TS. Phạm Việt Dũng, Tạp chí Cộng sản, để đảm bảo mục tiêu tự chủ chiến lược, một trong những nhiệm vụ quan trọng là giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.  Để làm được điều này cần tập trung giải quyết 6 vấn đề liên quan tới: đường lối, cơ chế, chính sách phát triển; có cơ cấu nền kinh tế hợp lý; không ngừng nâng cao khả năng chống chịu và sức cạnh tranh; tận dụng tối đa các cơ hội từ hội nhập kinh tế; không ngừng nâng cao đời sống mọi mặt cho người dân; đảm bảo môi trường thể chế chính trị - xã hội ổn định.

Góp phần đưa Nghị quyết 59-NQ/TW vào cuộc sống

Với nhiều tham luận trình bày về những vấn đề thực tiễn nổi bật liên quan đến nền tảng lý luận và tư duy chiến lược của Đảng về mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế. Hội thảo là hoạt động khoa học có ý nghĩa thiết thực, góp phần quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối của Đảng về độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Các trao đổi, luận giải tại Hội thảo là những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra sau gần 40 năm đổi mới, hội thảo đã góp phần làm rõ hơn yêu cầu phải giữ vững bản lĩnh chính trị, tăng cường nội lực, đồng thời chủ động, tích cực và sáng tạo trong hội nhập quốc tế.

Kết quả hội thảo góp phần cung cấp thêm cơ sở khoa học phục vụ công tác nghiên cứu, hoạch định và triển khai chính sách; qua đó thúc đẩy việc đưa Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị vào cuộc sống một cách đồng bộ, hiệu quả, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển nhanh và bền vững đất nước, xây dựng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản nhận định, trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực biến động nhanh chóng, phức tạp, việc xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển đất nước. Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới là bước phát triển quan trọng về tư duy chiến lược của Đảng, tạo cơ sở chính trị – lý luận để Việt Nam chủ động, tự tin hội nhập sâu rộng và hiệu quả hơn. Các ý kiến tại Hội thảo được xác định là nền tảng lý luận quan trọng có giá trị thực tiễn trong việc xây dựng các định hướng phát triển gắn với tự chủ chiến lược vững chắc, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời nâng tầm hội nhập từ tham gia sang chủ động đóng góp, định hình luật chơi quốc tế, kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với bảo đảm quốc phòng, an ninh và phát huy vai trò trung tâm của doanh nghiệp, địa phương và người dân, là cơ sở  lý luận khoa học quan trọng để hai cơ quan phục vụ việc triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59 trong thời gian tới./.